Michel van der Bel, Microsoft "zonder weblog mis je veel"
In hoeverre gaan MSN en weblogs de wereld beïnvloeden?
"De maatschappij kantelt langzaam, burgers worden online-burgers, patiënten worden online-patiënten, scholieren worden online-scholieren. De i's van individu, informatie, internationaal, innovatie, informeel en intensief zijn overal zichtbaar en staan aan de basis van alle trends van deze tijd.
Digitaal communiceren is voor velen een normaal onderdeel van het leven, net zo normaal als het kopen van brood bij de bakker. Geen hightech gedoe, maar het web als een van de plaatsen waar mensen steeds meer persoonlijke dingen met elkaar gaan uitwisselen. Een voorbeeld daarvan zijn de 500 duizend MSN-spaces die in anderhalve maand in gebruik zijn genomen. Dat zijn weblogs, ofwel digitale dagboeken. Daar kunnen mensen alles laten zien wat ze willen en dat met anderen uitwisselen. MSN-spaces is de merknaam voor de weblog-omgeving binnen Microsoft.
Een weblog op internet van een bekend personage of een bekend journalist, maar ook weblogs van volkomen onbekenden krijgen soms miljoenen hits omdat er informatie op staat die mensen aanspreekt en graag willen lezen. Sommige nieuwsweblogs hebben nu al meer status dan een krant. ICT associëren gebruikers niet meer met computers, of software. Ze associëren dat met gemak, kwaliteit, fun, transparantie, mensen en met elkaar communiceren."
Hoe zijn weblogs te gebruiken door bedrijven?
"Bedrijven moeten nog leren hoe dit medium effectief in te zetten. Duidelijk is wel dat klanten steeds vaker hun oordeel zullen baseren op wat ze van anderen in weblogs lezen. Bedrijven kunnen zich niet anders meer voordoen dan ze zijn. Imago en identiteit worden hetzelfde. Zelf hebben we geen beleid opgezet om weblogs actief te gebruiken om informatie over Microsoft door te geven of om onze klanten te bereiken. Dat doen we via de meer traditionele kanalen. Dat neemt niet weg dat het elke werknemer van Microsoft vrij staat om in een weblog informatie door te geven. We hebben wel een code of conduct waarin staat hoe medewerkers zich behoren te gedragen op internet en dus ook in weblogs. Gaat de informatie over het bedrijf, dan verwachten we dat ze een toon aanslaan die past bij onze waarden en normen. En we zien na een interne presentatie liever geen powerpoint presentaties daarvan op het web. Voor ons zijn weblogs vooral een ontwikkeling die plaats vindt op de consumentenmarkt. Het is een ontwikkeling die mogelijk is geworden dankzij de bijna onbeperkte opslagmogelijkheden voor data op internet en het aanwezig zijn van een goede breedbandige infrastructuur, zeker hier in Nederland."
Belangrijk voor CEO's lijkt me de vraag of ze met dit alles rekening moeten houden. Zijn dit soort dingen niet vooral een speeltje voor kids?
"Dat dacht u. Die 4.5 miljoen jonge mensen die nu via ons chatten, zijn straks wel klanten en medewerkers van de bedrijven van de CEO's. Lijkt me reden genoeg om na te denken over wat deze ontwikkeling betekent. Sommige bedrijven hebben de impact ervan goed in de gaten. Neem de SNS-bank. Die heeft een betalingsmethodiek geïntroduceerd, het heet heel toepasselijk Bill, waarmee buddies, ofwel maatjes op internet geld naar elkaar kunnen overmaken. Wie goed nadenkt kan prachtige toepassingen bedenken. We leven in een fantastisch spannende, zeker ook complexe tijd waarin echt geïnnoveerd kan worden."
Als ik naar de bedrijven kijk, dan zie ik dat de meesten toch vooral bezig zijn met het besparen van kosten in plaats van met innoveren.
"Er is niets mis met het verlagen van kosten, als tegelijkertijd ook maar wordt nagedacht over de vraag wat de toegevoegde waarde van hun business is en hoe deze is te vergroten. Beide zaken hoeven niet met elkaar op gespannen voet te staan. In tegendeel zelfs, door te besparen komt er geld vrij om te innoveren."
Hoe stimuleert Microsoft dit innovatieproces in het eigen bedrijf?
"Jaarlijks geven we ruim zes miljard dollar uit aan het ontwikkelen van software. Dat heeft ertoe geleid dat velen onze software gebruiken en dat we een software-portfolio hebben met daarin ook steeds meer software voor bedrijfskritische toepasssingen. Wat dat betreft zijn we ook een leverancier van enterprise software voor de grote zakelijke markt geworden. Met deze software kunnen bedrijven hun ICT-processen standaardiseren en dat helpt ze kosten te reduceren. Daarmee levert Microsoft een bijdrage aan het volwassen maken van de ICT-branche. Daarnaast maakt Microsoft met steeds meer andere leveranciers van gestandaardiseerde software als IBM, SAP, Oracle en SUN afspraken, waardoor de systemen van al deze leveranciers een stuk beter met elkaar kunnen samenwerken. Klanten van SUN bijvoorbeeld waren in toenemende mate ontevreden omdat de systemen van SUN en Microsoft niet met elkaar konden communiceren. Die klanten hebben ons, terecht, gevraagd dat probleem voor hen de wereld uit te helpen. Aan de achterkant van de technologie wordt dus hard gewerkt aan nog meer standaardisatiemogelijkheden. De ICT-wereld was een wereld met scherpe grenzen tussen leveranciers, maar die grenzen vervagen."
Dat is een altruïstische doelstelling, daar is op zich niets op tegen, maar het gaat in onze maatschappij, u zei dat in het begin al, niet zozeer om de techniek, als wel om de techniek een gezicht te geven. Hoe doet u dat?
"U heeft gelijk, het gaat om het toepassen van technologie. Het probleem met innovaties is dat er vaak pilotprojecten worden opgestart waarin een nieuwe technologie wordt uitgeprobeerd, waarna de pilot geen vervolg krijgt. Je ziet dat in het onderwijs, in de zorg, noem maar op. Om uit deze cirkel te ontsnappen, om innovaties naar een nationaal niveau te verheffen, werkt Microsoft steeds meer met andere partijen samen in publiek private samenwerkingsverbanden. Zo werken we in Nederland Breedband Land (NBL) samen met tien andere ondernemingen als Siemens, Alcatel, Vecai, ICT-office, het ministerie van Economische Zaken en zijn we samen op zoek naar mooie projecten die we kunnen introduceren in een grotere markt."
Zijn er al van die witte raven gevonden?
"Zeker. Voorbeeld. In de retailsector is in een winkel een pc gezet met daarop een webcam. Jongeren die bijvoorbeeld een broek willen kopen, maar toch nog even aan hun vrienden of vriendinnen willen vragen hoe die staat, kunnen via MSN contact met hen zoeken en de broek laten zien. Werkt uitstekend, stimuleert de verkoop, maar hoe krijg je zo'n systeem in andere winkels? Dat doen we dus in samenwerking met branche-organisaties. Wat nu nog alleen in die ene winkel staat, zal over niet al te lange tijd in meerdere winkels te vinden zijn. In de gezondheidszorg werken we aan het op grotere schaal introduceren van een systeem voor oncologen waarmee ze vanaf verschillende locaties met elkaar kunnen vergaderen. Dit systeem gaat wat verder dan videoconferencing. In dit systeem gaat ook data zoals röntgenfoto's naar de andere kant. In videosystemen zie je alleen elkaar of je laat iets voor de camera zien, maar dat is niet duidelijk. Dit scheelt ze het nodige aan reistijd. Het zou mooi zijn als dit systeem behalve in Eindhoven ook in Den Helder kan worden gebruikt.
In Zoetermeer heb ik laatst een school bezocht waar ze met behulp van onze software, zelf content maken. Veel lessen worden daar nu op de pc gegeven. Leraren kunnen vorderingen elektronisch volgen. Het was grappig dat een meisje daar zei dat ze het online maken van huiswerk op de pc thuis niet meer als huiswerk zag. Dat vond ze gewoon leuk om te doen."
Is deze manier van werken gebaseerd op beleid gemaakt in de VS, of is dat uw persoonlijke invulling van hoe zaken te doen in Nederland?
Lachend. "SBS 6 noemde mij ooit eens de zetbaas van Bill en Steve Palmer. Als zij om het jaar naar Nederland komen, dan zijn ze niet zozeer geïnteresseerd in cijfers, hoewel ze daar zeker een idee van zullen hebben, maar willen ze weten hoe ik de business aanpak. Ze willen weten hoe het in Nederland gaat, hoe we de zaken hier regelen, hoe de politiek in elkaar steekt, hoe de politiek reageert op Microsoft. Ze willen de maatschappelijke context weten waarin we werken. En dan heb ik vaak het nodige uit te leggen, bijvoorbeeld over de dood van Pim Fortuyn of de moord op Theo van Gogh. Over dat soort zaken willen ze feedback hebben. Die houding geeft al aan dat Microsoft werkt volgens het uitgangspunt dat locale teams het werk moeten doen en de werkzaamheden moeten zijn afgestemd op hoe de Nederlandse maatschappij in elkaar steekt. We krijgen echt geen oekazes vanuit Seattle. Ook op Europees niveau zijn er grote verschillen te zien met de werkwijze in Amerika. We werken met goeddeels generieke softwarepaketten, de kleur van het concern is Amerikaans, maar de aanpak bepaal ik."
En dat geldt ook voor de wijze waarop je leiding geeft aan Microsft?
"Microsoft Nederland heeft recent de prijs Great Place to Work gekregen. Dat vind ik belangrijk. Leiderschap gebaseerd op status, is niet mijn leiderschap. Ik wil graag dat mensen lang bij ons bedrijf werken. Dus moet je ervoor zorgen dat er een goede balans is tussen werk en privé. Je moet mensen fit houden en voorkomen dat ze zich overwerkt voelen. Wat dat betreft is er de laatste vier jaar veel veranderd. Niet dat de burn-outrate bij ons bedrijf lager is geworden, de wereld waarin we moeten werken is veel complexer geworden, er is meer druk op het behalen van resultaat gekomen. Je moet als leider meer doen om mensen fit te houden, bijvoorbeeld door ze flexibeler te laten werken."
Vroeger kon je alleen bij Microsoft werken als je ervaring had. Dat pad lijkt u te verlaten. Zo gaan steeds meer jonge mensen vanaf het moment dat ze van de universiteit komen direct bij Microsoft werken. Hoe zit dat?
"In een onderneming moet kennis kunnen doorstromen om uiteindelijk ook mensen te hebben die goede gesprekspartners zijn voor CEO's. Doorstroming begint aan de basis. Er moet een goede instroom zijn. Vandaar dat we pas-afgestudeerden vragen hier te werken om ervaring op te doen. Aan de andere kant werken we aan diversiteit niet alleen door meer vrouwen en meer allochtonen aan te nemen, hoewel die laatste groep nog steeds moeilijk op sterkte is te krijgen, maar ook door meer te kijken naar waar mensen goed in zijn. Ervaring is mooi, maar niet zaligmakend. Het gaat ook om het hebben van affiniteit met gaming, met onderwijs, met zorg, veiligheid. Iemand die gek is van gaming, zal ook gepassioneerd met klanten over gaming kunnen praten. En zal ook met enthousiasme de mogelijkheden van gaming in het onderwijs gaan onderzoeken en daar met mensen uit het onderwijs over gaan praten. Zo krijg je dynamiek in een onderneming en vervolgens ook in de maatschappij."
Het managen van competenties....
"Je moet iets kunnen, maar daarnaast moet je ook goed kunnen communiceren, goed kunnen samenwerken. De persoonlijkheidskenmerken van iemand worden steeds belangrijker. Wat dat betreft hebben ook medewerkers steeds meer een gezicht gekregen. Het onderwijs heeft in het ontwikkelen van sociale competenties een zeer duidelijke rol te vervullen."
En zo wordt altijd weer met de vinger naar de overheid gewezen. Heeft dat wel zin, nu de overheid keer op keer bewijst niet aan de basis te kunnen staan, geen sturing te kunnen geven aan maatschappelijke ontwikkelingen?
"Het onderwijssysteem en het zorgsysteem zijn 150 jaar oud. Je kunt niet verwachten van de overheid dat ze binnen een paar jaar kunnen veranderen. Veranderingen hebben tijd nodig. Aan de andere kant moeten er wel keuzes worden gemaakt. Als je twee topuniversiteiten wilt, dan kun je dat geld niet aan de andere zaken uitgeven. No pain, no gain. Tegelijkertijd geldt dat ook organisaties hun verantwoordelijkheid moeten nemen en voorwaarden moeten scheppen opdat er geïnnoveerd kan worden. Microsoft doet dat bijvoorbeeld door de al genoemde samenwerking met anderen op precompetitieve gebieden. Ook stimuleren we dat medewerkers op andere terreinen dan het puur zakelijke werken. Daar wordt vrijstelling voor gegeven."
Waar wilt u graag werken?
"Bij Microsoft. Ik werk hier nu vier jaar als algemeen directeur en dat is eerder te kort dan te lang. De veranderingen in de maatschappij zijn zo complex en vragen zo veel tijd, dat je in vier jaar alles kunt bereiken wat je wilt realiseren. Dus voorlopig blijf ik hier graag zitten en ben ik in mijn achterhoofd echt niet bezig met een volgende functie."