Corruptie als exportproduct

Of Nederlanders zich in landen als Bulgarije, Rusland en Namibië ook altijd netjes gedragen, valt moeilijk vast te stellen. Sinds 2001 is omkoping buiten de landsgrenzen strafbaar, dus informatie over het gedrag van Nederlandse ondernemers in corrupte landen, is nauwelijks voorhanden. In het lokale café zal het bekende ''s lands wijs, 's lands eer' nog wel eens klinken, maar daarbuiten is corruptie geen bespreekbaar onderwerp. 'Een beetje corruptie werkt in onderontwikkelde landen als smeerolie', is vaak het idee. Onterecht, want uit economisch onderzoek van de afgelopen jaren blijkt zonneklaar dat corruptie juist het zand in de machine is. 'Ik kan een vergunning niet sneller verlenen', zei een Indiase ambtenaar ooit. 'Maar ik kan hem wel een eeuwigheid vertragen'. Corruptie verlamt de economie. Bovendien is het besmettelijk. Corruptie is een exportproduct. Wie er in het ene land de regels heeft leren buigen, doet dat in een ander land ook. Dat blijkt in elk geval uit een deze maand verschenen onderzoek (pdf) van twee Amerikaanse economen, Ray Fisman en Edward Miguel. Hun laboratorium was New York, een stad waar duizenden diplomaten uit alle windstreken wonen. Deze genieten diplomatieke onschendbaarheid en hoeven zelfs hun parkeerboetes niet te betalen. Misbruik maken van deze positie is een vorm van corruptie, stellen Fisman en Miguel. Ze ontdekten dat diplomaten uit landen die laag staan op de ranglijst van Transparency International veel vaker fout parkeren dan diplomaten uit nette landen. De normen van het thuisland verhuisden mee naar New York. Zo kregen diplomaten uit Koeweit (nummer 48 op de corruptielijst) gemiddeld 246 parkeerboetes in vijf jaar tijd. Dat is één per week. De achttien diplomaten uit Finland (het minst corrupte land ter wereld) kregen in dezelfde tijd gemiddeld 0,1 bekeuringen. Sociale normen reizen blijkbaar mee met de diplomaat, concluderen de onderzoekers. Het slechte nieuws voor ondernemers is, dat door mee te gaan met corrupte gebruiken in het buitenland, gewenning kan optreden. Wie meedoet met de lokale gebruiken in Bulgarije en Namibië, gaat terug in Nederland misschien eerder de fout in. Er is ook goed nieuws: Nederlandse diplomaten zijn de netste jongetjes van de klas. In vijf jaar tijd kregen onze zeventien diplomaten in New York geen enkele parkeerboete.