Boardroom agenda 2009: Trend 1, Kosten besparen
Het stof van de financiële crisis begint langzaam neer te dalen. Het risico van een instortende financiële sector lijkt afgewend, maar de gevolgen voor de gehele economie zijn groot. Er is veel onzekerheid; niet zozeer over het feit dat er een recessie komt, eerder over de vraag hoe lang en diep die zal zijn.
Groeimogelijkheden en winnen van marktaandeel
Dat kosten besparen dit jaar een dominant thema is, is weinig verrassend. Maar goede bestuurders houden daarnaast hun ogen open voor groeimogelijkheden en het winnen van marktaandeel. Juist in slechte tijden mag van leiders worden verwacht dat zij een baken van hoop zijn, dat ze perspectief bieden, dat zij een geloofwaardig verhaal vertellen waarin de donkere wolken nog een zilveren randje hebben. Het wordt een jaar waarin het leiderschap zwaar op de proef wordt gesteld. Er zal zeker een schifting plaatsvinden waarin de zwakkere broeders en zusters plaats moeten maken voor leiders die juist nu in staat zijn hun mensen mee te nemen op een reis naar een mooie bestemming, ondanks alle voetangels en klemmen waarmee de weg bezaaid zal zijn.
Trend 1: Kosten besparen
De eerste trend zal niemand verrassen. Kostenbesparing is de eerste reflex in veel organisaties, wanneer het economisch tij tegenzit. “We zullen allemaal meer de tucht van de markt voelen. We krijgen allemaal te maken met een behoorlijke vraaguitval. Knijpen op kosten is dan de reflex”, zegt Pauline van der Meer Mohr. Zij was HR-baas bij onder meer TNT en ABN AMRO, heeft een aantal commissariaten en is directeur van Amstelbridge, haar eigen adviesbureau. “Je hebt maar een beperkt aantal hendels waar je aan kunt trekken als raad van bestuur; kosten verlagen is de ene, omzet vergroten de andere. Kosten verlagen moet. Als je dat niet doet, prijs je jezelf uit de business.”
Verhoogde vastberadenheid
Ook bij Philips is kostenbesparing op dit moment een dominant onderwerp, zegt Hayko Kroese, binnen het concern verantwoordelijk voor HR. Er wordt zeer kritisch gekeken naar het aantal medewerkers, de plaats van fabrieken en in derde instantie de salarisontwikkeling. "Wat al in de pijplijn zat om te doen in 2010 of 2011, trekken we naar voren, aan de ene kant omdat we moeten zorgen dat we zo goed mogelijk door deze neergang komen, aan de andere omdat we het bedrijf zo goed mogelijk willen positioneren voor het moment dat de economie weer aantrekt." Belangrijker acht Kroese echter een verandering van attitude in het bedrijf. "De huidige situatie geeft een impuls aan verhoogde vastberadenheid. Bij twijfel is er sneller bereidheid om te handelen. We komen van een cultuur van goed begrijpen en analyse. We willen niet doorslaan en uit de heup schieten, maar we hebben minder geduld, minder begrip en accepteren minder verklaringen voor tegenvallers. We zullen sneller een andere formule toepassen of een manager vervangen. Er is een verhoogde sense of urgency om signalen over performance sneller om te zetten in actie."
Cash management
Bij het zuinig omgaan met geld hoort een grote aandacht voor contanten. "Cash is op dit moment king", aldus Kroese. "Cash management staat explicieter dan voorheen op de agenda." Cash staat ook voor zekerheid. De periode waarin financieel scherp aan de wind werd gezeild met een hoog vreemd vermogen is voorbij. Soliditeit staat voorop.
Meer over de Boardroomagenda 2009:
> Boardroom agenda 2009: Trend 2, Focus op groei
Lees ook:
> Dossier kredietcrisis
> Van Lanschot: winstdaling 86%, 150 ontslagen
> Bedrijfsresultaat DSM in vierde kwartaal met 35% gedaald door economische crisis
> ING: 1 miljard verlies, 7.000 banen weg
> Biografie Twan van de Kerkhof