Wim Dik: de man die PTT privatiseerde

Toen Wim Dik in 1981 zijn baan bij Unilever verruilde voor een onzeker bestaan als staatssecretaris van Economische zaken, dachten ze bij zijn oude werkgever dat ze daarna nooit meer iets zouden horen van deze voormalige Prins Carnaval. Dat bleek een misvatting te zijn. Toen er na een jaar alweer een einde kwam aan de politieke loopbaan van Dik – niet zijn schuld, overigens – mocht hij meteen terugkomen. Unilever had gezien dat Dik meer in zijn mars had dan de scepter zwaaien tijdens het carnavalsweekend in zijn woonplaats. Ook de overheid had hem opgemerkt. Dik werd in 1988 benoemd tot directievoorzitter van de PTT, vormde het post- en telecombedrijf om tot een private onderneming en bracht het in 1984 naar de beurs. In 2001 werd Dik weer bij Unilever binnengehaald als commissaris.

Wim Dik
Wim Dik werd op 11 januari 1939 in Rotterdam geboren, naar eigen zeggen ‘in een rood nest’. Na de middelbare school studeerde hij elektrotechniek aan de Technische Hogeschool in Delft. Toen hij de studie had afgemaakt, studeerde hij nog enige tijd economie in Rotterdam voordat hij als management trainee aan de slag ging bij Unilever. In 1978 werd hij benoemd tot directeur van de soep- en vleewarenfabriek in Oss, beter bekend als Unox. Daar zag hij in dat een goede directeur vele bloemen moest laten bloeien om succesvol te kunnen zijn. ‘Bij Unox maakten we gehaktballetjes in blik en de andere Unilever-dochter maakte calvé-sauzen. Op een gegeven moment bedacht Calvé dat de saus beter liep als er vleesballetjes in zaten, en wij kwamen met gehaktballetjes in tomatensaus. Prima, zeg je dan als onderneming. Wie het goed doet krijgt een bonus, wie het slecht doet een schop onder zijn kont.’

Beeldtelefonie
Het verzinnen van sprekende vergelijkingen zou een grote kracht van Dik blijken. Een van de mooiste voorbeelden deed zich in de jaren tachtig voor, toen Dik tijdens een mager bezochte internationale persconferentie hoog opgaf over de kansen voor beeldtelefonie. Op de sceptische vraag wat daarop te zien zou moeten zijn, antwoordde Dik, met de nadruk op elke lettergreep: ‘Pornography!’ KPN’s plannen haalden alle media. Weliswaar heeft het daarna nog vele jaren geduurd voordat beeldtelefonie doorbrak, maar Dik heeft wel gelijk gekregen.

Prins Carnaval
Het was nog in zijn tijd bij Unox dat de inmiddels naar Brabant verhuisde Dik zich liet overhalen om Prins Carnaval te worden in zijn woonplaats Helvoirt. Bij Unilever vonden ze dat helemaal niks, maar ze konden er uiteraard geen punt van maken. Overigens had Dik een brede belangstelling, en deed hij meer dan ‘leut moaken’. Hij was bijzonder actief binnen D’66 – tussen 1975 en 1979 was hij vicevoorzitter van de partij – en vanuit die betrokkenheid werd hij in 1981 gevraagd staatssecretaris te worden in de brekebenenkabinetten Van Agt II en Van Agt III. Dik hapte toe, en kreeg exportbevordering in zijn portefeuille. Tijdens handelsreizen, waarbij ook Unilever-topmensen aanwezig waren, ontpopte Dik zich als een man die werkelijk iedereen enthousiast wist te maken. De politieke carrière was van korte duur, want al in 1982 trok regeringspartij PvdA de stekker er definitief uit. Als Dik in dat ene jaar niet had laten zien waar zijn kracht lag, had hij waarschijnlijk niet meer bij Unilever hoeven aankloppen. Nu mocht hij terugkomen. Eerst werd hij directeur van het reclamebureau 4P in Rotterdam, maar al vrij snel werd hij benoemd tot baas van de Nederlandse Unileverbedrijven.

Privatisering PTT
Dik’s enthousiasmerend vermogen was echter ook Neelie Smit-Kroes opgevallen, minister van Verkeer en Waterstaat van 1982 tot 1989. Zij wilde het staatsbedrijf der PTT privatiseren, zodat het in een later stadium naar de beurs zou kunnen. In 1988 vroeg ze Dik de kar te trekken en Dik zei ja. De benoeming was opvallend. Dik was weliswaar elektrotechnicus, maar wist weinig van de telefoon- en postmarkt. Helemaal opvallend was dat Smit-Kroes in één moeite door nog drie buitenstaanders in de directie van PTT benoemde: Ben Verwaaijen voor telecom, Ad Scheepbouwer voor post en Cees Griffioen voor de financiën. Het bleek een dream team met drie eigenwijze specialisten en een extraverte voorzitter.
Terwijl Dik de buitenwacht vertelde dat PTT voortaan KPN moest heten, Koninklijke PTT Nederland – ‘Het kan me niet schelen of dat een mooie naam is of niet, zo wil ik gewoon heten’ – ontpopte hij zich binnen het concern als een betrokken maar harde bestuursvoorzitter. Oud-werknemers vertellen hoe hij op grote massabijeenkomsten zijn plannen uiteenzette en criticasters de mantel uitveegde. Wie het niet met hem eens was, mocht dat best zeggen, maar geen van de aanwezigen durfde zijn mond open te doen. In een interview zei Dik: ‘de jongeren zeiden: “hè hè, eindelijk”. De tweede groep zei: “voor mij had het niet gehoeven, maar ik doe wel mee”. De derde: “ik zie wel dat Dik gelijk heeft, maar dat mag hij van mij, op mijn leeftijd niet meer vragen” – voor die mensen zoeken we binnen het bedrijf een andere plek. Maar voor de vierde groep, die het er niet mee eens is en niet wil meedoen, is er maar één plaats, en die is aan de andere kant van de deur.’