Krediet of niet?
Banken zijn nauwelijks meer bereid om ondernemingen te financieren. Althans, dat is het beeld dat in de media met regelmaat wordt neergezet. De realiteit ligt wat genuanceerder. Onze waarneming bij sterke ondernemingen is juist dat banken een ferme onderlinge concurrentie voeren. Het lijkt er dan ook op dat banken niet zijn gestopt met financieringen maar wel veel gerichter acteren vanuit een duidelijk geformuleerd risicobeleid.
Risicobeleid banken
Rond 2006 - vlak voor de crisis - was er nauwelijks oog voor risico's en klotste het geld bij wijze van spreken over de randen heen. Dat is inmiddels totaal anders en in de uitgangspunten van toezichthouders neemt risicodenken dan ook een belangrijke plaats in. Onder Basel III worden banken ‘beloond' met een lagere kapitaalseis als ze hun risico's goed in de greep hebben.
Knopen tellen
Het lijkt onvermijdelijk dat een aantal partijen de komende jaren een moeizaam herfinancieringstraject in gaat. Dat geldt met name voor ondernemingen die in hoogtijdagen met hoge multiples zijn gefinancierd die nu niet meer haalbaar zijn. Afgaande op de gemiddelde looptijd zal er vanaf 2012 een flinke golf herfinancieringen op gang komen. In dit verband wordt wel gesproken van een wall of debt die tot grote problemen zou kunnen leiden doordat kredietverstrekkers veel kritischer zijn. ‘Wall of Debt' of $2 Trillion a Struggle to Refinance, zo berichtte het financiële persbureau Bloomberg in april. En bij dat gigantische bedrag ging het dan nog alleen maar om de Amerikaanse markt.
Nederland conservatief
De situatie in Europa is niet veel anders, al zijn er wel verschillen omdat de financiering in de Angelsaksische wereld gedurende enkele jaren erg agressief is geweest; veel Nederlandse en Duitse bedrijven bleven toch wat conservatiever. Hoe het ook zij, ondernemingen die zwaar gefinancierd zijn dienen nu in elk geval tijdig hun knopen te tellen en hun opties op een rij te zetten. Ze moeten goed beseffen dat hun huidige kredietverschaffers het ze knap lastig kunnen maken in het herfinancieringproces.
Dilemma
Weliswaar zit een bank in zo'n geval zelf ook met een duivels dilemma - niet herfinancieren kan leiden tot een deconfiture als geen andere bank bereid is de financiering over te nemen en dat is ook niet in het belang van de banken - maar een bank heeft ook andere middelen om druk te zetten, zoals het fors opschroeven van de rentepercentages of het stellen van aanvullende voorwaarden. dat is ook geen aantrekkelijk vooruitzicht.
Scenario's plannen
Het gaat erom dergelijke situaties voor te zijn. Een van de opties voor ondernemingen met een goede cash flow is om nu al vroegtijdig te gaan voor een herfinanciering. Weliswaar levert dat voor de onderneming vrijwel zeker ongunstiger voorwaarden op dan de huidige condities maar de keerzijde is dat het de onderneming nu al de zekerheid geeft van een ingevulde financieringsbehoefte voor een langere periode.
In andere gevallen is het mogelijk om andere vormen van financiering een kans te geven en daarmee de afhankelijkheid van bankfinanciering te verminderen. Bij grotere ondernemingen is het bijvoorbeeld mogelijk om (High Yield) obligaties uit te geven of een US private placement te doen en met de opbrengst een stuk van de bankschuld af te lossen.
Onredelijke eisen
De belangrijkste voorwaarde voor het verkrijgen van een financiering is uiteraard dat de financiële prestaties van de onderneming goed zijn. In veel gevallen heeft de EBITDA de afgelopen jaren een flinke deuk opgelopen en moest er fors worden ingegrepen om aan de bankconvenanten te kunnen blijven voldoen. Dat is niet in alle gevallen gelukt, waardoor de relatie met de bankiers in voorkomende gevallen danig op de proef is gesteld. Banken kwamen met andere personen aan tafel, met in de ogen van de ondernemers vaak onredelijke eisen, die tot hoogoplopende discussies hebben geleid. In de meeste gevallen bleef er voor de ondernemingen niet veel anders over dan de voorstellen, hoewel met grote tegenzin maar bij gebrek aan alternatieven, te accepteren.
Lessen trekken
Een belangrijke les die we kunnen trekken uit de afgelopen periode is dan ook dat het zaak is strak op de gemaakte bankafspraken te managen en eventuele problemen tijdig te onderkennen en adequaat in te grijpen. Cruciaal hierbij is een niet-aflatende focus op de ontwikkeling van de cashflow. Cash is a fact, profit is an opinion, zo luidt een oude wijsheid onder financials. In veel bedrijven worden managers vooral afgerekend op winst. Bij bedrijven die werken met private equity is er meer aandacht voor cash flow.
Tunnelvisie vermijden
Juist de afgelopen jaren hebben laten zien dat het zaak is om bij het aansturen van een organisatie te denken in scenario's. Wie bij de sturing en de prognoses teveel uitgaat van continuering van de huidige omstandigheden kan compleet worden verrast, en tijdens de kredietcrisis gebeurde dat tamelijk massaal. Markten vielen soms bijna compleet droog en sommige ondernemingen zagen hun omzet in korte tijd bijkans halveren. Het is natuurlijk niet eenvoudig om voorbereid te zijn op zulke extreme uitslagen. Toch kan het denken in scenario's wel helpen om tunnelvisie te vermijden ten aanzien van de aansturing.
Voelsprieten
In de kern gaat het er daarbij om goed geïnformeerd te zijn. Dat vergt goed ontwikkelde voelsprieten om de externe ontwikkelingen te kunnen volgen, maar er zit ook een interne component aan. Wie mogelijke scenario's wil vertalen naar de effecten voor de performance van de eigen organisatie moet op zijn minst goede informatie hebben over de eigen prestaties. Dat is een cliché, maar de praktijk laat zien dat een goed (financieel) informatiesysteem bepaald geen vanzelfsprekendheid is.
Inzicht
Managementrapportages en prognoses komen - in weerwil van de opkomst van geavanceerde informatiesystemen - vaak nog voort uit spreadsheets die vaak ook nog complex en weinig inzichtelijk zijn. In vergaderingen van managementteams zitten de aanwezigen vaak elk met hun eigen cijfers aan tafel. En organisaties weten soms niet eens met welke producten/diensten/klanten zij daadwerkelijk geld genereren. Zeker in de huidige situatie - stagnerende en hevig concurrerende markten en budgettaire uitdagingen - kunnen organisaties het zich niet veroorloven zulke inzichten te ontberen.
Ronald Vochteloo is directeur van KPMG Corporate finance.
Bovenstaand artikel is verschenen in de special 'Sterker uit de crisis' in samenwerking met De Nederlandse Vereniging van Participatiemaatschappijen.
Lees ook:
>
>
>
>
>