Vers bloed: bestuursbenoemingen
Crisis-watchers die op zoek zijn naar een sprankje hoop hoeven zich voortaan niet alleen meer te verlaten op de Amerikaanse inkoopmanagersindex. De managersmutatieindex is misschien nog wel een betrouwbaarder marker van economische neergang of opleving. In 2008 was het vroegtijdig vertrek in de bestuurskamers van de top-100 bedrijven nog historisch laag. Alleen bij de banken werd er grote schoonmaak gehouden. In de greep van een crisis wordt er aan de top doorgaans minder geruzied. Saneren is vooral bezuinigingen en mensen ontslaan, daarover kan nauwelijks ‘verschil van mening over het te voeren beleid' ontstaan. Dat komt later pas weer, als het economische tij weer aantrekt. Daarvoor moeten ondernemingen echter eerst vers bloed aantrekken.
Nieuwkomers
Het afgelopen jaar lag het aantal mutaties dan ook een derde hoger: de uitstroom bleef nagenoeg hetzelfde als in 2008, maar het aantal nieuwkomers steeg maar liefst met bijna 80 procent, van 90 naar 160 personen (bestuurders en commissarissen totaal). Tegenover de vijftig vertrokken bestuurders staan 65 nieuwe. Terwijl er op de werkvloer flink werd gesneden, werden de Raden van Bestuur in omvang dus juist nog iets uitgebreid.
Wisseling van de macht
Onder de vertrokken bestuurders bevindt zich een aantal CEO's van naam bij Nederlands bekendste ondernemingen. Met hun vertrek is de wisseling van de macht ingezet die commissarissen slapeloze nachten bezorgt omdat het selecteren van een goede opvolger nu eenmaal geen sinecure is. Zo vertrok Patrick Cescau bij Unilever om plaats te maken voor Paul Polman, ging Gerlach Cerfontaine eindelijk met pensioen bij Schiphol (opgevolgd door PwC-voorman Jos Nijhuis), nam Jeroen van der Veer afscheid bij Shell (waarbij niet de inmiddels ook vertrokken Linda Cook, maar de Zwitser Peter Voser de strijd om de opvolging won) en gaf Crispin Davis bij Reed Elsevier het stokje door aan Ian Smith. De laatste hield het overigens nog geen acht maanden uit als topman van het uitgeefconcern.
Opvolgingsscenario
Puntje eraf voor Jan Hommen, destijds president- commissaris bij Reed Elsevier, die Smith als topman van buiten benoemde en daarmee de zittende bestuursleden passeerde. Inmiddels is een van hen, de Zweed Erik Engstrom, alsnog benoemd tot CEO. Volgend jaar zal overigens nog een aantal toptransfers plaatsvinden: zowel Gerard Kleisterlee van Philips als Ad Scheepbouwer van KPN treedt in 2011 terug. Een opvolgingsscenario kan soms leiden tot onrust onder de in de coulissen wachtende kroonprinsen. Zo wierp Scheepbouwers vertrek zijn schaduw vooruit met het vertrek van Marcel Smits en Stan Miller uit het bestuur.
Gouden horloge
De generatiegolf overspoelt ook een deel van de banken. Zo ging Bert Heemskerk met pensioen bij de Rabobank (Piet Moerland werd de nieuwe man) en Sjoerd van Keulen bij SNS Reaal, opgevolgd door zijn CFO Ronald Latenstein van Voorst. Maar ook in bankenland haalt niet iedereen het gouden horloge. ING-topman Michel Tilmant bijvoorbeeld vertrok vervroegd wegens een burn-out na alle staatssteuntoestanden, waarna Jan Hommen zijn president-commissariaat omruilde voor het CEO-schap. Bij Friesland Bank vertrok Willem Cramer na het eerste verlies in een eeuw en onenigheid over het zelfstandig voortbestaan. Cramer wilde een fusie met de Rabobank of met DSB. Een bizar idee, ‘met de kennis van nu'. Cramer heeft inmiddels een goed heenkomen gevonden bij Boer & Croon.
Integratie
Dat kan van de voormalig DSB-bestuurders niet gezegd worden. Frank de Grave werd na twee maanden alweer de laan uitgestuurd, vlak voor de déluge. Diens voorganger Gerrit Zalm was lange tijd zijn toekomst als topman van ABN Amro niet zeker, in afwachting van zijn herbeoordeling door de toezichthouders. Zalm verzamelde sinds zijn aantreden bij uw bank een nieuw team om zich heen, dat de integratie tussen ABN Amro en Fortis Bank Nederland vormgeeft en straks de nieuwe Raad van Bestuur zal vormen. ABN Amro is daarmee gelijk ook de onderneming die het afgelopen jaar de meeste mutaties liet zien. Onder anderen Joop Wijn (ex-EZ-minister, oud-directeur MKB Rabobank) en Caroline Princen (afkomstig van NedStaal) traden toe tot de top van de bank.
Weinig veertigers
Wijn (40) en Princen (43) vormen twee voorbeelden van de veertigers die wisten door te dringen tot de bestuurskamer. De gemiddelde leeftijd van aantredende bestuurders ligt met 50 jaar echter een stuk hoger, evenals in 2008. Van échte verjonging is dan ook geen sprake De leeftijd van terugtreden ligt gemiddeld op 55, wat juist weer aan de lage kant is. Het onderstreept nog maar eens dat niet iedereen met een Zwitserleven- gevoel de deur uitgaat, maar er onder de mutaties ook veel vroegtijdig vertrek schuilgaat.
Veel Nederlanders
De daling van het aantal buitenlanders in de bestuurskamers, vorig jaar al ingezet, zet verder door. Van de instroom van nieuwe bestuurders is 71,3 procent Nederlands, bijna driekwart dus. Dat komt ongeveer overeen met 2008. Het aantal vertrekkende buitenlanders is echter flink toegenomen: van ruim 20 procent naar bijna 40 procent. Wordt tijdens een crisis eerder gekozen voor de vertrouwdheid van een andere Hollander, of hebben de buitenlanders zelf geen trek meer in het Hollandse broodje kaas met bijbehorende salarisdiscussie?
Besparen op vrouwen
Een andere manier om te besparen op de directiesalarissen is meer vrouwen te benoemen. De gender pay gap is nog steeds niet weggewerkt: ook vrouwen aan de top verdienen nog steeds zo'n 20 procent minder dan mannen, blijkt uit recent onderzoek. Bovendien is de benoeming van een vrouwelijke bestuurder nog steeds goed voor een positieve krantenkop. Bij de top-100 bedrijven begint dat inzicht steeds verder door te dringen.
Vooral vrouwen in RvC
In totaal kwamen er vorig jaar 24 vrouwen bij en vertrokken er slechts acht: een ‘winst' van maar liefst zestien vrouwen. Helaas zitten die vrouwen vooral in de RvC's. In de besturen kwamen er vier vrouwen bij, maar vertrokken er ook drie. Zo'n Chinese processie schiet natuurlijk niet op. Die gender pay gap lijkt trouwens snel volgestort te worden. Linda Cook ontvangt maar liefst 8,4 miljoen euro voor haar vertrek bij Shell. Niet alleen binnenhalen, maar ook vasthouden dus, die vrouwen!