In & Out Bestuurders 2010
Toen ING naar de Schoen aan de Zuidas verhuisde, bestelde toenmalig topman Ewald Kist een boardroomtafel die trapsgewijs versteld kan worden en naar behoefte ruimte biedt aan zesentwintig, twintig, zestien, twaalf of acht personen. De niet-gebruikte tafelbladen worden met behulp van een elektromotortje in een speciale kast opgeborgen. Misschien een idee voor andere ondernemingen? Raden van bestuur en commissarissen zijn immer voortdurend aan krimp en uitbreiding onderhevig. In 2009 was er nog sprake van een forse toename van het aantal mutaties (290, RvB en RvC samen) en een overschot op de bestuurdersbalans (65 in tegenover slechts 49 uit). Er moest toen dus een tafelblad bij. In 2010 kon de tafel blijven zoals hij was, want het totaal aantal mutaties viel terug naar 265, terwijl er ongeveer even veel bestuurders vertrokken (49) als erbij kwamen (51). De rust aan het front lijkt dus even weergekeerd.
Opvolging en leegloop
Er zijn dan ook nog steeds topmanagers die keurig hun pensioen halen en niet voortijdig de laan uitgestuurd worden. Onder hen twee bekende pensionado’s: Gerard Kleisterlee van Philips is al weg, Ad Scheepbouwer van KPN bijna. Kleisterlee wordt opgevolgd door Frans van Houten, die eerst nog een uitstap maakte naar de noodlijdende chipsfabrikant NXP. Dat aandeelhouder KKR hem buiten de deur zette omdat resultaten uitbleven, vormde kennelijk geen beletsel voor de Philips-commissarissen om Van Houten als kroonprins te selecteren. En zoals bekend, komt er daarna altijd een leegloop op gang onder de rest van de bestuurders. De Italiaan Andrea Ragnetti sloeg al eerder de deur achter zich dicht. Hij wordt opgevolgd door Pieter Nota als baas van de consumentenelektronica, een positie die Van Houten ooit zelf bekleedde. Ook CFO Pierre-Jean Sivignon hield het voor gezien. Hij wordt opgevolgd door Ron Wirahadiraksa, een interne benoeming: Wirahadiraksa (een tongtwister op de AvA’s) was al CFO van Healthcare. De leegloop bij KPN vond al plaats vóórdat de keuze van de opvolger van Scheepbouwer bekend was. Stan Miller en Marcel Smits liepen kwaad de deur uit, zodat Eelco Blok straks de nieuwe CEO wordt. Smits is trouwens helemaal niet zo slecht terechtgekomen. Hij werd de nieuwe CEO van het Amerikaanse Sara Lee, dat hij nu mag gaan splitsen, samen met de tot chairman benoemde Jan Bennink, de oud-topman van Numico. Benninks oude kompaan Jean-Marc Huët (ex-Goldman Sachs, ex-Numico) keerde juist terug uit de Verenigde Staten om CFO van Unilever te worden. De dealmaker pur sang volgde de binnen het jaar vertrokken Jim Lawrence op om samen met CEO Paul Polman de omzet van de voedings- en wasmiddelengigant te verdubbelen.
Vlammen in vijf jaar
Peter Bakker van TNT is nog te jong om al met pensioen te gaan en zoekt na tien jaar CEO geweest te zijn een nieuwe uitdaging, nadat het concern zich straks opsplitst in Post en Express. Ook sommige andere bestuurders maken in de bloei van hun carrière nog een interessante overstap. Zoals John Paul Broeders die zijn mooie uitzicht over de Rotterdamse Maas vanuit zijn directiekamer bij Vopak verruilt voor het Utrechtse SHV van de familie Fentener van Vlissingen, waar hij Patrick Kennedy opvolgt. Bij Vopak mag Eelco Hoekstra de succesvolle koers van Broeders voort proberen te zetten. Zijn ervaring als divisiepresident Azië zal hem daarbij ongetwijfeld goed van pas komen. Ahold heeft eindelijk weer een Nederlandse retailer als topman, nu de oer-Hollandse Dick Boer onlangs John Rishton is opgevolgd bij de grootgrutter. De transfers hebben een licht dempend effect op de gemiddelde leeftijd aan de top. Vergeleken met 2009 is de aantreedleeftijd met twee jaar gedaald: van 50 naar 48. Ook de leeftijd bij opstappen is echter rechtevenredig gedaald: van 55 naar 53. Daarmee bedraagt de gemiddelde zittingstermijn vijf jaar, voor er vrijwillig of gedwongen afscheid genomen wordt. Eelco Hoekstra van Vopak en Arjan Huisman van Van Lanschot (beiden van 1971) zijn de jongste nieuwelingen.
Eindelijk weer vrouwelijke CEO
Er wordt ook steeds minder vaak gekozen voor een buitenlandse bestuurder. De daling van vorige jaren zet daarmee verder door. Van de instroom van nieuwe bestuurders is 72,5 procent Nederlands, bijna driekwart dus. Het aantal vertrekkende buitenlandse bestuurders ligt net iets hoger dan het aantal aantredende. Bij de vrouwelijke bestuurders is dat gelijk. Zo hebben we er na het vertrek van Anka Reijnen bij NSI weer een vastgoedvrouw bij: Francine Zijlstra trad toe tot het bestuur van Corio (zie kader). Als we Caroline Princen van ABN Amro en Lidwin van Velden van De Nederlandse Waterschapsbank meetellen, komen we op 3 nieuwe vrouwelijke bestuurders. Dit jaar zal daar Marie-Christine Lombard nog bijkomen, die na de splitsing van TNT CEO van de Express-poot wordt. Eindelijk weer eens een vrouwelijke CEO! Maar er vertrekken ook weer vrouwen, zoals Eugénie Krijnsen, die haar post in de raad van bestuur van Friesland Bank verliet voor PricewaterhouseCoopers. Veel schot zit er dus nog niet in. Met 3 nieuwe dames aan de top versus 48 nieuwe heren, oftewel 5,9%, zitten we nog lang niet op de 30% die de politiek voor ogen heeft. Tijd voor een nieuwe tafelschikking van de boardroom table.
Ketelbinkie
Met zijn 39 jaar vertegenwoordigt Eelco Hoekstra (1971) de aanstormende generatie bestuurders. De opvolger van John Paul Broeders bij tankopslagbedrijf Vopak is sinds 2003 in dienst en was net als zijn voorganger directeur van de divisie Azië voor hij werd geroepen tot het hoogste ambt. Daarvóór bekleedde hij voor Vopak managementfuncties in de Arabische Emiraten, Argentinië en Singapore en werkte hij bij een aantal andere tankopslagbedrijven, na zijn studie bedrijfseconomie. Vergeleken met zijn buitenlandse standplaatsen moet Rotterdam bijna saai voelen. Hoekstra, die getrouwd is en drie kinderen heeft, schijnt graag op het cricketveld te staan, al is het de vraag of hij daar nog tijd voor zal hebben.
Zo moeder, zo dochter
Met twintig jaar ervaring is Francine Zijlstra (1963) inmiddels gepokt en gemazeld in het vastgoed. Die ervaring zal goed van pas komen in haar functie als chief operating officer (COO) van Corio, een nieuwe positie binnen de raad van bestuur. Zijlstra is daarmee een van de weinige vrouwen in het bestuur van een AEX-onderneming. Daarvoor was ze director of strategy & acquisitions bij het vastgoedfonds en nam ze financiële ervaring mee van de paar jaar die ze doorbracht in de bankenwereld (bij NCB Bank en CLBN). Ambitie, liefde voor het vak en keihard werken vormden de stepping stones voor haar weg naar de top, vertelde de Rotterdamse bedrijfskundige in Intermediair. Zijlstra, moeder van drie pubers is optimistisch over de toename van het aantal vrouwen aan de top, zei ze in eerder genoemd interview: ‘Ik zie het aan mijn middelste dochter: die moet en zal haar punt gaan maken.’ Die zien we op termijn dan graag terug in onze lijst.
Tekst Marike van Zanten. Onderzoek Kees van Veen en Floris van der Lee, Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Economie en Bedrijfskunde, Corporate Governance Insight Center.