Bart Fehmers, IBM Azië "Europa moet zich voorbereiden op Aziatische competitie"

Competitie uit Azië
Deze cultuur zit het bedrijfsleven overduidelijk niet in de weg. De groei-cijfers in de regio zijn adembenemend, China groeit binnen enkele jaren naar verwachting uit tot de derde economie ter wereld en ook van het Aziatische werkethos kunnen wij nog wat leren. Uit een recente enquête onder honderdtachtig duizend Nederlanders bleek dat de meerderheid zich er wel mee zou kunnen verzoenen als de welvaart de komende 35 jaar minder hard zou groeien dan de afgelopen 35 jaar. Daaruit spreekt een wonderbaarlijk zelfvertrouwen, vindt Fehmers. "Wat als de top nu al is bereikt? Volgens mij moet Europa er echt hard aan gaan trekken om het goed te houden." Zeker gezien de competitie die uit Azië op komst is, en die volgens Fehmers wordt onderschat.

"Mijn wens is dat het Westen niet bang wordt en vervalt in protectionisme, want daarmee is de wereld niet geholpen. Niet alleen heeft Europa een enorme interne markt, ook daarbuiten heeft het echt wel wat te bieden. Zo kijken Aziaten voor precisie-instrumenten nog altijd naar Duitsland en voor watermanagement naar Nederland. Europa moet de wedstrijd aangaan en er beter van worden."
Al moeten ze soms op hun tong bijten, Nederlanders kunnen zich over het algemeen goed bewegen in Azië, constateert Fehmers. Liefst vier landgenoten werken op IBM's regionale hoofdkantoor in Sjanghai, dat verder voor het overgrote deel wordt bevolkt door Aziaten. "Omdat Nederlanders hun talen spreken en zich goed kunnen aanpassen aan andere culturen, zijn zij in staat een brug te slaan tussen de enorme diversiteit aan culturen die je hier bij IBM tegenkomt en het hoofdkwar-tier in de Verenigde Staten."

" Ik leer nu hoe waardevol het is je emoties te beheersen"

Zelf brengt Fehmers zijn open manier van leidinggeven mee. In Neder-land baarde hij opzien door elk kwartaal alle IBM-vestigingen af te gaan en op de zeepkist de medewerkers warm te maken voor zijn plannen. In Azië bereist hij een gebied dat zich uitstrekt van Korea tot Australië en India om van de medewerkers te vernemen wat hun op het hart ligt. Per bezoek neemt hij één kritiekpunt mee waar hij wat aan gaat doen. Valt hun mond niet open van deze persoonlijke benadering? "Dat zal wel, maar ik krijg het idee dat ze het vooral heel prettig vinden."

Snelle carrière
Fehmers werkt al zeventien jaar bij IBM en is met zevenmijlslaarzen opgeklommen binnen het bedrijf. Dat hij na zijn rechtenstudie voor de ICT koos, lag meer voor de hand dan je op het eerste gezicht zou zeg-gen. Hij had altijd al een passie voor technologie, haalde naar verluidt op zijn tweede al een stofzuiger uit elkaar om te zien hoe een en ander functioneerde en had na zijn eindexamen twee maanden zijn eigen radiostation. Als zeventienjarige wilde hij zijn opties nog even open houden en dat zijn vader officier van justitie was, zal ook niet helemaal vreemd zijn geweest aan de keuze voor rechten. Maar zijn hart lag bij technologie. En bij IBM, zowat vanaf het moment dat hij er voet over de drempel zette. "Tijdens mijn eerste sollicitatiegesprek wist ik het na vijftien minuten: dit is mijn bedrijf. Het was op slag helder dat het voor honderd procent matcht met wie ik ben en wat ik ambieer."

Fehmers kreeg de kans zijn ambities waar te maken. Hij begon nog net niet als krullenjongen bij het Amerikaanse bedrijf, maar als program-meur toch in elk geval bij de basis. Daarna ging het hard. Elke drie jaar maakte hij een carrièresprong. Toen hij in 2001 in Parijs werd ontboden om de rechterhand van de algemeen directeur IBM Europa te worden, kon hij op zijn vingers natellen dat ‘Amerika' grote plannen met hem had. Tien weken nadat hij met vriendin en poezen een mooi apparte-ment had betrokken in de Franse hoofdstad, kreeg hij te horen dat hij zou worden aangesteld als directeur Nederland. "Toen ik het mijn voor-ganger vertelde, verscheen er een grote glimlach op zijn gezicht. Hij bleek al op de hoogte voordat ik naar Parijs vertrok." Drie jaar later, tijd voor een volgende stap. Naar de Verenigde Staten, dachten ze op het hoofdkantoor. Liever naar Azië, opperde Fehmers en kreeg zijn zin. Zijn fascinatie voor de regio werd halverwege de jaren negentig gewekt, toen hij voor een project afreisde naar Hongkong. "Alleen al die specta-culaire landing tussen de wolkenkrabbers. En overal op straat is de han-delsgeest voelbaar, net als in Singapore en Sjanghai. Iedereen is bezig met groei: hoe expanderen we, hoe grijpen wij ons aandeel."

Technologische voorsprong
IBM lijkt in elk geval niet al te veel moeite te hebben om zijn aandeel te grijpen. Azië is dé groeimotor voor het bedrijf. Om een idee te geven: op de vestigingen in India werkten vijf jaar geleden tweeduizend men-sen, inmiddels zijn dat er meer dan vijftigduizend. Samen met China is het land goed voor vijf procent van de wereldwijde omzet van IBM en voor een vol procent van de groei van het concern. Maar ook vol-wassen markten als Japan, Korea, Australië, Singapore en Hongkong bieden perspectief, dankzij driftige expansie van lokale banken die hun kans ruiken in China. In totaal heeft IBM Azië honderdtwintig duizend medewerkers en boekt een omzet van ruim twintig miljard euro. Con-crete doelstelling is anderhalf keer zo hard te groeien als de markt, wat overeenkomt met een jaarlijkse omzetstijging van vijftien tot achttien procent. "Wij zetten in op Azië en onze klanten doen hetzelfde", zegt Fehmers. "Ook zij zijn totaal gericht op groei en nieuwe samenwer-kingsverbanden. Dat maakt het hier zo spannend."

" Overal is de handelsgeest voelbaar"

Een belangrijke rol is weggelegd voor technologie, waarbij de wet van de remmende voorsprong de regio in de kaart speelt. "Bedrijven in Europa investeren al veertig jaar in technologie, hier begon dat veel later. Daardoor zijn allerlei beginnersfouten omzeild en heeft Azië nu duidelijke een voorsprong." Zo staat technologie veel centraler in de bedrijfsvoering, een ontwikkeling die zich in Europa ook begint af te tekenen. Fehmers: "De seniors van klanten beschouwen technologie als een vast onderdeel in de strategiebesprekingen. Het bij elkaar brengen van business en ICT gaat hier veel natuurlijker dan in het Westen, en dat is ook noodzakelijk voor een snelle expansie. Je zit in een luxepositie. Discussies gaan snel en men is makkelijker bereid tot investeringen."Opvallend is dat de CIO's met wie Fehmers zaken doet, in de regel geen IT-achtergrond hebben, maar afkomstig zijn uit de business. Een aan-rader voor het Westen, vindt hij. "Het werkt goed. Een CIO moet een even gedegen zakelijke achtergrond hebben als de CEO en daarbij is IT minder relevant. Op de ICT-afdeling zijn genoeg mensen die het vak begrijpen. Verder vind ik dat de CIO direct zou moeten rapporteren aan de CEO. Zo lang hij rapporteert aan de CFO staan zijn activiteiten in het licht van kostenbesparingen in plaats van groei."

Alert op het gezin
In de twaalf landen waar IBM Azië actief is, laat Fehmers geregeld zijn gezicht zien. En vanaf 1 januari wordt daaraan nog een dertiende bestemming toegevoegd: Vietnam. Vier van de vijf werkdagen is hij op reis. De resterende tijd besteedt hij aan zijn gezin, maar op de bank hangen is er zelden bij. "Sjanghai is een wereldstad die bruist van leven. Er zijn hier 23 miljoen inwoners en honderdvijftig duizend expats, een uitgebreide kring om in te verkeren. Wij hebben hier vrienden van alle nationaliteiten, mensen die net als wij alles achter zich hebben gelaten. Expats hebben hetzelfde gen: ze zijn extravert en weten dat er weinig gebeurt als ze er niet zelf op uit gaan. Contacten leggen is daarom makkelijk, al is de keerzijde dat vriendschappen soms van korte duur zijn. Verder knijpen we er af en toe tussenuit om het echte China te zien, zoals Xian, Harbin en Beijing. Het binnenland is totaal anders dan Sjanghai. Laatst nog zijn we met vrienden en kinderen naar Disney-land Hongkong geweest." Gelukkig zijn de gezinsleden voor hun vertier niet van hem afhankelijk. "Zoveel reizen voor je werk is heel leuk, maar je moet wel alert zijn op je gezin en ervoor zorgen dat je fijn woont. Toen ik hier begon, was mijn droom dat ik van een reis zou thuiskomen en dat er een briefje zou liggen: ‘Welkom thuis, wij zijn daar en daar'. Een teken dat ze hier een eigen leven hebben opgebouwd. Die droom is eerder uitgekomen dan ik had verwacht."

Onlangs wees zijn zoontje naar de wapperende vlag van China, onder de vermelding: "Onze vlag". Fehmers corrigeerde hem en beschreef de Nederlandse driekleur. Waarop zijn zoon met een medelijdend lachje repliceerde: "Nee pap, dat is de Néderlandse vlag."

Bart Fehmers (42)

directeur financiële sector IBM Azië
Opleiding: rechten aan de Universiteit van Amsterdam
Loopbaan: sinds 2005 directeur financiële sector IBM Azië, daarvoor vanaf 2001 directeur IBM Nederland, gedurende zes maanden rechterhand van de algemeen directeur IBM Europa in Parijs, ervoor vanaf 1990 diverse functies bij IBM, waaronder directeur software (1998-2001)
Hobby's: technologie, squash, skiën, duiken, vader zijn
Thuis: getrouwd, een zoon (5) en een dochter (3)