Leiderschap
Wat is leiderschap? Een manier om die vraag te benaderen is door te constateren dat leiderschap zonder twijfel het meest besproken boardroomthema is. By far. Iedereen heeft namelijk een mening over de eigen ‘baas’, en bijna net zo vaak ook over – in gaming terminologie - de ‘eindbaas’: de directeur, of, bij een corporate, een bestuurder uit de c-suite: een coo, cdo, cio, cfo, cro of uiteindelijk de ceo: de chief executive officer.
In zo’n gesprek over de baas gaat het dan steevast over de vele facetten van leiderschap. Welke eigenschappen maken een leider een goede leider, een sterke en krachtige leider, of een matige of zelfs arrogante baas? Standaard wordt de afweging gemaakt: wat kan zij/hij goed, en wat kan zij/hij niet goed? Veel leiders hebben nadrukkelijk ook mindere kanten, maar als de goede kanten sterk genoeg zijn, zullen mensen zich toch achter ‘hun’ leider scharen. Tenminste, zo stellen psychologen en leiderschapscoaches.
Business programma’s en managementboekklassiekers
Een betere leider worden kan je oefenen. Elke zichzelf respecterende business school en universiteit ontwikkelt programma’s, en honderden boeken en duizenden andere publicaties zijn er gepubliceerd die als doel hebben leiders beter te maken: door de mindere kanten om te buigen of weg te poetsen en de sterke punten verder te ontwikkelen.
Vaak vinden die publicaties gretig aftrek. Van de klassieker The Seven habits of Highly Effective People, van de Amerikaanse auteur Stephen Covey, zijn meer dan 25 miljoen exemplaren verkocht, in 40 talen. Van de audioversie zijn 1.5 miljoen exemplaren verkocht. Niet voor niets is dit boek een inspiratiebron voor vele leiders.
Ook voor Management Scope is leiderschap een groot thema. Sterker: Management Scope richt zich primair op de ceo van de Nederlandse corporate ondernemingen, en op diens stakeholders: zij die in rechtstreeks contact met de ceo staan, de c-suite. Dat kan zijn: leden van het executive comittee (de exco), maar ook bijvoorbeeld een company secretary, de leden van de raad van commissarissen, of een chief sustainability officer.
Steeds vaker zijn bestuurders specialisten, die zich met één facet van besturen bezighouden. Meerdere auteurs richten zich op executive education, en op de psychologische kant van leiderschap. En op de zogenoemde boardroom dynamics: hoe kom je tot een efficiënt leiderschapsteam – waarbij gremia als de raad van bestuur, executive committee (exco) en de raad van commissarissen goed functioneren en ook nog eens goed samenwerken?
Diversiteit in de bestuurkamer
Leiderschap kent ook duidelijke ontwikkelingen. Zo is de afgelopen decennia diversiteit in de raden van bestuur en raden van commissarissen een groot thema. Sinds zo’n 20 jaar nemen vrouwen gestaag prominentere plekken in de bestuurskamers in. Ook Management Scope ijvert voor diversiteit. Jaarlijks publiceert Management Scope (onder andere) de Top-100 Corporate Vrouwen in Nederland. Middels een lijst worden de vrouwelijke rolmodellen in bestuurlijk Nederland in het zonnetje gezet.
Nog zo’n thema: inclusie. Hoe zorg je ervoor dat in de top van de organisatie – alsook in de lagen daaronder – ruimte bestaat voor meningen en gedachten van bi-culturele en anders culturele leiders? Die ontwikkeling is overigens bittere noodzaak. Naarmate de Nederlandse maatschappij steeds meer nationaliteiten en culturen heeft omarmd, verandert ook consumentengedrag. Bedrijven kunnen deze maatschappelijke trends nauwelijks bevatten, tenzij door zelf andersoortig leiderschap te omarmen: inclusie dus.
Transformationeel en verantwoord leiderschap
Tot slot, en ook niet onbelangrijk om te vermelden: de opmars in de boardroom van transformationeel leiderschap en verantwoord leiderschap. Door de snelle ontwikkelingen rondom digitalisering moeten veel ondernemingen in een steeds hoger tempo innoveren, en zelfs het hele businessmodel transformeren. Vandaar: transformationeel leiderschap. Welke leider heeft de kwaliteiten om zijn team werkelijk mee te nemen op een reis, waarin de bestaande regels opzij worden gezet en vernieuwing wordt omarmd? Verandering is moeilijk voor iedereen. De goede leider moet niet alleen over de eigen schaduw heen kunnen stappen, maar moet dat ook namens het hele team kunnen doen; geholpen ongetwijfeld door een deskundig HR-apparaat. Workforce management – wat voor mensen heb ik, en wat kunnen ze, ook op menselijk vlak? – wordt steeds belangrijker.
Verantwoord leiderschap is wellicht de meest bijzondere trend. Stakeholders verwachten steeds meer van ondernemingen en andere organisaties dat die hun impact op de maatschappij kennen en meten, en zelfs dat ze een duidelijke purpose, een bestaansrecht hebben.
Genoeg te doen, voor de leiders van onze corporates.
Jan Rotmans: ‘Zonder vooruitgangsgeloof lukt het niet’
Meer leiderschap, daadkracht én een groene industriepolitiek… dat is volgens hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans nodig om de ESGdoelen te halen. De huidige polarisatie rondom dit thema vindt hij killing. ‘We moeten af van het vijanddenken. Natuurlijk moet het sneller en slimmer, maar zonder de inzet van grote bedrijven is de duurzame transitie gedoemd te mislukken.’
Lees verder
Dick Boer is opnieuw de invloedrijkste commissaris van Nederland, maar Boer wordt wél geflankeerd door een nieuwe nummer 2: Miriam van Dongen. De lijst lijkt mogelijkheden te bieden voor vernieuwing in de toekomst – hoewel het forse aantal vrouwen dat van de lijst tuimelt zorgelijk is en de ranking nog steeds niet erg divers is.
Resi Becker is bijna drie jaar ceo van energieleverancier Essent. Daarvoor was ze lange tijd actief in bestuursfuncties bij PostNL. Inmiddels zet ze haar inzichten ook in als commissaris. Het levert haar voor het eerst een notering op in onze Top-100 Commissarissen. Niet dat ze nu de stap naar het beroepscommissariaat wil maken: ‘Zeker niet, de ceo-rol ligt me goed. Maar mijn commissariaten helpen mij scherp te blijven.’
Top-100 Commissarissen 2025: de opmaat naar meer vernieuwing?
Dick Boer is opnieuw de invloedrijkste commissaris van Nederland, maar Boer wordt wél geflankeerd door een nieuwe nummer 2: Miriam van Dongen. De lijst lijkt mogelijkheden te bieden voor vernieuwing in de toekomst – hoewel het forse aantal vrouwen dat van de lijst tuimelt zorgelijk is en de ranking nog steeds niet erg divers is.
Resi Becker (Essent): ‘De combinatie tussen rvb en rvc vind ik heel plezierig’
Resi Becker is bijna drie jaar ceo van energieleverancier Essent. Daarvoor was ze lange tijd actief in bestuursfuncties bij PostNL. Inmiddels zet ze haar inzichten ook in als commissaris. Het levert haar voor het eerst een notering op in onze Top-100 Commissarissen. Niet dat ze nu de stap naar het beroepscommissariaat wil maken: ‘Zeker niet, de ceo-rol ligt me goed. Maar mijn commissariaten helpen mij scherp te blijven.’
Methodisch te werk gaan, vertrouwen op je staf en oprecht geïnteresseerd zijn. Dat zijn voor voormalig profvoetballer Michael Reiziger, nu coach van Jong Oranje, sleutelwoorden rondom leiderschap en teamontwikkeling. Net als in het bedrijfsleven draait alles om samenwerking, complementariteit en strategie. ‘Centraal staat onze speelstijl: de manier waarop wij willen voetballen. Als we dat plan goed uitvoeren, winnen we.’
NOC*NSF-directeur Marc van den Tweel wil van Nederland het sportiefste land ter wereld maken. De maatschappelijke impact van een sterke sportcultuur is groot, en de leiderschapsstijl van Van den Tweel is gericht op het realiseren van positieve verandering, zowel binnen NOC*NSF als extern: ‘Ons contact met het bedrijfsleven is sterk geïntensiveerd. We hebben het niet alleen over sponsoring of inkomsten, maar ook over maatschappelijke thema's als inclusief werkgeverschap.’
An Lommers, head of risk and business assurance en corporate chief accountant van ASML, nam deel aan het leiderschapsprogramma Women on Boards van Deloitte. ‘Al heb ik nooit het gevoel gehad dat ik me sterker moest bewijzen omdat ik een vrouw ben.’
Michael Reiziger (Jong Oranje): ‘Ga voor het team, niet voor jezelf’
Methodisch te werk gaan, vertrouwen op je staf en oprecht geïnteresseerd zijn. Dat zijn voor voormalig profvoetballer Michael Reiziger, nu coach van Jong Oranje, sleutelwoorden rondom leiderschap en teamontwikkeling. Net als in het bedrijfsleven draait alles om samenwerking, complementariteit en strategie. ‘Centraal staat onze speelstijl: de manier waarop wij willen voetballen. Als we dat plan goed uitvoeren, winnen we.’
Marc van den Tweel (NOC*NSF): ‘Alles draait om de wil te excelleren’
NOC*NSF-directeur Marc van den Tweel wil van Nederland het sportiefste land ter wereld maken. De maatschappelijke impact van een sterke sportcultuur is groot, en de leiderschapsstijl van Van den Tweel is gericht op het realiseren van positieve verandering, zowel binnen NOC*NSF als extern: ‘Ons contact met het bedrijfsleven is sterk geïntensiveerd. We hebben het niet alleen over sponsoring of inkomsten, maar ook over maatschappelijke thema's als inclusief werkgeverschap.’
An Lommers (ASML): ‘Gelukkig heb ik nog een gezonde dosis onzekerheid’
An Lommers, head of risk and business assurance en corporate chief accountant van ASML, nam deel aan het leiderschapsprogramma Women on Boards van Deloitte. ‘Al heb ik nooit het gevoel gehad dat ik me sterker moest bewijzen omdat ik een vrouw ben.’
Annette Mosman (APG Groep): ‘Divers leiderschap is geen nice to have, maar pure noodzaak’
APG-ceo Annette Mosman is vóór een vrouwenquotum voor raden van bestuur. Omdat het tot betere resultaten leidt, omdat bias een rol speelt bij benoemingen én – in het geval van APG – met het oog op het nieuwe pensioenstelsel. ‘In het nieuwe stelsel zijn vrouwen kwetsbaarder voor onderbrekingen in hun carrière. De pensioenkloof komt niet vanzelf op de agenda als alle beslissers een vergelijkbaar profiel hebben qua gender, achtergrond en levensloop.’
Lees verderMeest gelezen
Afscheidsinterview Martin van den Brink en Peter Wennink: ‘ASML blijft een heel Nederlands bedrijf’
De iconische bestuurders van chipmachinefabrikant ASML, gaan met pensioen. Alle reden om de co-presidents Martin van den Brink en Peter Wennink in een exclusief tweegesprek te vragen naar alles dat bijdroeg aan hun ontwikkeling tot wereldspeler.
Suzanne van Niekerk (ABN Amro): ‘Ongenuanceerdheid vind ik lastig’
ABN Amro-chro Suzanne van Niekerk bouwt aan een diverse workforce en krijgt dus ook te maken met verschillende generaties, culturen en visies in het bedrijf. Hoe blijft een bedrijf dan toch een geheel met een inclusieve sfeer? Van Niekerk luistert en gaat steeds opnieuw het gesprek aan – met succes.
Jeroen Smit over angst en moed
Proefabonnement Management Scope
Management Scope is hét magazine voor de top van zakelijk Nederland. Neem een vrijblijvend proefabonnement op Management Scope: 3 edities voor € 30,- of 6 edities voor € 50,-
Pinar Abay (ING): ‘Met mijn benoeming heeft de bank echt guts getoond’
Werk samen met ‘de vijand’
De eerste 100 dagen als cfco van de Volksbank
Carla Mahieu over de kunst het aantrekken van een nieuwe ceo
Koersvastheid is de levenslijn van de interim-bestuurder
Karin Bergstein: ‘Toets niet alleen de strategie, maar ook de executie’
Hoe is het om als ‘wereldburger’ Nederland en de Hollandse boardroom binnen te komen? Hoe helpt hun onboarding daarbij en hoe ervaren ze het (figuurlijke) klimaat in ons land? In de serie A Meeting of Minds – tevens de naam van een netwerk voor buitenlandse executive & nonexecutive board members in Nederland – gaat Management Scope in gesprek met buitenlandse bestuurders over hun werk in Nederlandse boardrooms. Dit keer: Carsten Bittner, ci&to van ABN AMRO. ‘Dat Nederlanders open en direct zijn, ervaar ik als prettig. Ik voel me welkom.’
Caroline Tervoort werd vorig jaar verkozen tot chro of the year 2023. De KPMG-chro ziet het grote belang van de ‘harde kant’ van hr – waarbij het onder meer gaat over artificial intelligence en data – maar gelooft zelf vooral in de kracht van het ‘sociale deel’, bijvoorbeeld als het gaat om het creëren van psychologische veiligheid. ‘Op dat sociale deel heb ik echt ingezet.’
Carsten Bittner (ABN Amro): ‘Do as the Dutch do’
Hoe is het om als ‘wereldburger’ Nederland en de Hollandse boardroom binnen te komen? Hoe helpt hun onboarding daarbij en hoe ervaren ze het (figuurlijke) klimaat in ons land? In de serie A Meeting of Minds – tevens de naam van een netwerk voor buitenlandse executive & nonexecutive board members in Nederland – gaat Management Scope in gesprek met buitenlandse bestuurders over hun werk in Nederlandse boardrooms. Dit keer: Carsten Bittner, ci&to van ABN AMRO. ‘Dat Nederlanders open en direct zijn, ervaar ik als prettig. Ik voel me welkom.’
Caroline Tervoort (KPMG): ‘Met de sociale kant van HR maak je echt impact’
Caroline Tervoort werd vorig jaar verkozen tot chro of the year 2023. De KPMG-chro ziet het grote belang van de ‘harde kant’ van hr – waarbij het onder meer gaat over artificial intelligence en data – maar gelooft zelf vooral in de kracht van het ‘sociale deel’, bijvoorbeeld als het gaat om het creëren van psychologische veiligheid. ‘Op dat sociale deel heb ik echt ingezet.’
Nadine Beister (Achmea): ‘Met nieuwe leiderschapsprincipes van good naar great’
Optreden tegen toxisch gedrag, maar hoe?
Afscheidsinterview Martin van den Brink en Peter Wennink: ‘ASML blijft een heel Nederlands bedrijf’
Executive Women Event 2024: ‘Ben je een verantwoorde decision maker?’
Leiderschapskwaliteiten risicofactor voor ongewenst gedrag
