Bestel nu uw proefabonnement
Leiderschap
Wat is leiderschap? Een manier om die vraag te benaderen is door te constateren dat leiderschap zonder twijfel het meest besproken boardroomthema is. By far. Iedereen heeft namelijk een mening over de eigen ‘baas’, en bijna net zo vaak ook over – in gaming terminologie - de ‘eindbaas’: de directeur, of, bij een corporate, een bestuurder uit de c-suite: een coo, cdo, cio, cfo, cro of uiteindelijk de ceo: de chief executive officer.
In zo’n gesprek over de baas gaat het dan steevast over de vele facetten van leiderschap. Welke eigenschappen maken een leider een goede leider, een sterke en krachtige leider, of een matige of zelfs arrogante baas? Standaard wordt de afweging gemaakt: wat kan zij/hij goed, en wat kan zij/hij niet goed? Veel leiders hebben nadrukkelijk ook mindere kanten, maar als de goede kanten sterk genoeg zijn, zullen mensen zich toch achter ‘hun’ leider scharen. Tenminste, zo stellen psychologen en leiderschapscoaches.
Business programma’s en managementboekklassiekers
Een betere leider worden kan je oefenen. Elke zichzelf respecterende business school en universiteit ontwikkelt programma’s, en honderden boeken en duizenden andere publicaties zijn er gepubliceerd die als doel hebben leiders beter te maken: door de mindere kanten om te buigen of weg te poetsen en de sterke punten verder te ontwikkelen.
Vaak vinden die publicaties gretig aftrek. Van de klassieker The Seven habits of Highly Effective People, van de Amerikaanse auteur Stephen Covey, zijn meer dan 25 miljoen exemplaren verkocht, in 40 talen. Van de audioversie zijn 1.5 miljoen exemplaren verkocht. Niet voor niets is dit boek een inspiratiebron voor vele leiders.
Ook voor Management Scope is leiderschap een groot thema. Sterker: Management Scope richt zich primair op de ceo van de Nederlandse corporate ondernemingen, en op diens stakeholders: zij die in rechtstreeks contact met de ceo staan, de c-suite. Dat kan zijn: leden van het executive comittee (de exco), maar ook bijvoorbeeld een company secretary, de leden van de raad van commissarissen, of een chief sustainability officer.
Steeds vaker zijn bestuurders specialisten, die zich met één facet van besturen bezighouden. Meerdere auteurs richten zich op executive education, en op de psychologische kant van leiderschap. En op de zogenoemde boardroom dynamics: hoe kom je tot een efficiënt leiderschapsteam – waarbij gremia als de raad van bestuur, executive committee (exco) en de raad van commissarissen goed functioneren en ook nog eens goed samenwerken?
Diversiteit in de bestuurkamer
Leiderschap kent ook duidelijke ontwikkelingen. Zo is de afgelopen decennia diversiteit in de raden van bestuur en raden van commissarissen een groot thema. Sinds zo’n 20 jaar nemen vrouwen gestaag prominentere plekken in de bestuurskamers in. Ook Management Scope ijvert voor diversiteit. Jaarlijks publiceert Management Scope (onder andere) de Top-100 Corporate Vrouwen in Nederland. Middels een lijst worden de vrouwelijke rolmodellen in bestuurlijk Nederland in het zonnetje gezet.
Nog zo’n thema: inclusie. Hoe zorg je ervoor dat in de top van de organisatie – alsook in de lagen daaronder – ruimte bestaat voor meningen en gedachten van bi-culturele en anders culturele leiders? Die ontwikkeling is overigens bittere noodzaak. Naarmate de Nederlandse maatschappij steeds meer nationaliteiten en culturen heeft omarmd, verandert ook consumentengedrag. Bedrijven kunnen deze maatschappelijke trends nauwelijks bevatten, tenzij door zelf andersoortig leiderschap te omarmen: inclusie dus.
Transformationeel en verantwoord leiderschap
Tot slot, en ook niet onbelangrijk om te vermelden: de opmars in de boardroom van transformationeel leiderschap en verantwoord leiderschap. Door de snelle ontwikkelingen rondom digitalisering moeten veel ondernemingen in een steeds hoger tempo innoveren, en zelfs het hele businessmodel transformeren. Vandaar: transformationeel leiderschap. Welke leider heeft de kwaliteiten om zijn team werkelijk mee te nemen op een reis, waarin de bestaande regels opzij worden gezet en vernieuwing wordt omarmd? Verandering is moeilijk voor iedereen. De goede leider moet niet alleen over de eigen schaduw heen kunnen stappen, maar moet dat ook namens het hele team kunnen doen; geholpen ongetwijfeld door een deskundig HR-apparaat. Workforce management – wat voor mensen heb ik, en wat kunnen ze, ook op menselijk vlak? – wordt steeds belangrijker.
Verantwoord leiderschap is wellicht de meest bijzondere trend. Stakeholders verwachten steeds meer van ondernemingen en andere organisaties dat die hun impact op de maatschappij kennen en meten, en zelfs dat ze een duidelijke purpose, een bestaansrecht hebben.
Genoeg te doen, voor de leiders van onze corporates.
Annette Mosman (APG Groep): ‘Divers leiderschap is geen nice to have, maar pure noodzaak’
APG-ceo Annette Mosman is vóór een vrouwenquotum voor raden van bestuur. Omdat het tot betere resultaten leidt, omdat bias een rol speelt bij benoemingen én – in het geval van APG – met het oog op het nieuwe pensioenstelsel. ‘In het nieuwe stelsel zijn vrouwen kwetsbaarder voor onderbrekingen in hun carrière. De pensioenkloof komt niet vanzelf op de agenda als alle beslissers een vergelijkbaar profiel hebben qua gender, achtergrond en levensloop.’
Lees verder
Karin Bergstein is zich bewust van haar plaats als toezichthouder in de onderneming. Het is opletten als je als toezichthouder in een onderneming start waar je zelf ook in het bestuur had kunnen zitten, zegt ze daarover. De analytische benadering die ze als bestuurder al had, helpt haar nu ook als toezichthouder. Als er een probleem opdoemt, ontrafelt ze graag de oorzaken. ‘Dát zijn de interessante gesprekken.’
Vrouwen werken in een context die voor hen fundamenteel anders is dan voor mannen. Als vrouwelijke leiders zien dat andere vrouwen met precies dezelfde uitdagingen te maken hebben, kunnen ze makkelijker een onderscheid maken tussen obstakels die met henzelf te maken hebben en obstakels die aan het systeem liggen. Maar een programma speciaal voor mannen zou óók geen slecht plan zijn, schrijft Maartje Laterveer.
Karin Bergstein: ‘Toets niet alleen de strategie, maar ook de executie’
Karin Bergstein is zich bewust van haar plaats als toezichthouder in de onderneming. Het is opletten als je als toezichthouder in een onderneming start waar je zelf ook in het bestuur had kunnen zitten, zegt ze daarover. De analytische benadering die ze als bestuurder al had, helpt haar nu ook als toezichthouder. Als er een probleem opdoemt, ontrafelt ze graag de oorzaken. ‘Dát zijn de interessante gesprekken.’
De zin (en onzin) van vrouwelijke leiderschapsprogramma’s
Vrouwen werken in een context die voor hen fundamenteel anders is dan voor mannen. Als vrouwelijke leiders zien dat andere vrouwen met precies dezelfde uitdagingen te maken hebben, kunnen ze makkelijker een onderscheid maken tussen obstakels die met henzelf te maken hebben en obstakels die aan het systeem liggen. Maar een programma speciaal voor mannen zou óók geen slecht plan zijn, schrijft Maartje Laterveer.
Caroline Tervoort werd vorig jaar verkozen tot chro of the year 2023. De KPMG-chro ziet het grote belang van de ‘harde kant’ van hr – waarbij het onder meer gaat over artificial intelligence en data – maar gelooft zelf vooral in de kracht van het ‘sociale deel’, bijvoorbeeld als het gaat om het creëren van psychologische veiligheid. ‘Op dat sociale deel heb ik echt ingezet.’
Achmea draait organisatiebreed aan de knoppen van sociale veiligheid, diversiteit en inclusie. Volgens chief people officer Nadine Beister is psychologische veiligheid – de optelsom van die drie waarden – de basis van alles. ‘Zonder psychologische veiligheid is een organisatie niet inclusief, en kom je niet tot de doelen die je wilt nastreven.’ Ook voor transformatie van het leiderschap is er veel aandacht.
Hoe kun je als bestuurder de psychologische veiligheid binnen je organisatie vergroten en afrekenen met toxisch gedrag? Na de pijnlijke affaires bij de publieke omroep blijkt dit complexe materie voor NPO-voorzitter Frederieke Leeflang. ‘Ik heb heel wat weerstand ondervonden’, zo vertelde ze tijdens het eerste Management Scope Diner & Debat over het thema psychologische veiligheid, in samenwerking met LTP Business Psychologen.
Caroline Tervoort (KPMG): ‘Met de sociale kant van HR maak je echt impact’
Caroline Tervoort werd vorig jaar verkozen tot chro of the year 2023. De KPMG-chro ziet het grote belang van de ‘harde kant’ van hr – waarbij het onder meer gaat over artificial intelligence en data – maar gelooft zelf vooral in de kracht van het ‘sociale deel’, bijvoorbeeld als het gaat om het creëren van psychologische veiligheid. ‘Op dat sociale deel heb ik echt ingezet.’
Nadine Beister (Achmea): ‘Met nieuwe leiderschapsprincipes van good naar great’
Achmea draait organisatiebreed aan de knoppen van sociale veiligheid, diversiteit en inclusie. Volgens chief people officer Nadine Beister is psychologische veiligheid – de optelsom van die drie waarden – de basis van alles. ‘Zonder psychologische veiligheid is een organisatie niet inclusief, en kom je niet tot de doelen die je wilt nastreven.’ Ook voor transformatie van het leiderschap is er veel aandacht.
Optreden tegen toxisch gedrag, maar hoe?
Hoe kun je als bestuurder de psychologische veiligheid binnen je organisatie vergroten en afrekenen met toxisch gedrag? Na de pijnlijke affaires bij de publieke omroep blijkt dit complexe materie voor NPO-voorzitter Frederieke Leeflang. ‘Ik heb heel wat weerstand ondervonden’, zo vertelde ze tijdens het eerste Management Scope Diner & Debat over het thema psychologische veiligheid, in samenwerking met LTP Business Psychologen.
Afscheidsinterview Martin van den Brink en Peter Wennink: ‘ASML blijft een heel Nederlands bedrijf’
Martin van den Brink en Peter Wennink, de iconische bestuurders van chipmachinefabrikant ASML, gaan met pensioen. Alle reden om de co-presidents van een aanvankelijk ‘vergeten bedrijf’ – ‘Philips zag ons als de hond in het hok in de achtertuin die af en toe nog een kluif wilde’ – in een exclusief tweegesprek te vragen naar alles dat bijdroeg aan hun ontwikkeling tot wereldspeler. ‘Er was geen visie. We hadden geen competenties. Er was alleen een droom, en daar zochten we partners bij.’
Lees verderMeest gelezen
Cees 't Hart (Carlsberg): 'Mijn lastigste besluit ooit'
Cees ’t Hart kreeg het als ceo van de Deense bierbrouwer Carlsberg aardig voor de kiezen toen begin 2022 de oorlog in Oekraïne uitbrak: ‘Als ik sprak over “een conflict” waren de collega’s in Oekraïne boos, en ik mocht niet spreken over “een oorlog”, want dan ontstond er gevaar voor ons personeel in Rusland.’
Peter Berdowski: 'Ceo worden was voor mij een call of duty'
Boskalis-topman Peter Berdowski houdt niet van interviews: als man met het hart op de tong is hij er terughoudend mee, want voor je het weet komt er gedoe van. Berdowski is tegelijkertijd een authentiek leider, en blijft graag dicht bij zichzelf, ook in dit geprek waarin we op zoek gaan naar zijn DNA.
Executive Women Event 2024: ‘Ben je een verantwoorde decision maker?’
Leiderschapskwaliteiten risicofactor voor ongewenst gedrag
Suzanne van Niekerk (ABN Amro): ‘Ongenuanceerdheid vind ik lastig’
Bernhard Kaufmann (NN Group): ‘Goed luisteren hoort bij de Nederlandse cultuur’
Esmé Valk (Schiphol): ‘Welzijn verhogen is complex, maar mooi’
De eerste 100 dagen als lid raad van bestuur van KPN
Sarike van Wette (Alliander): ‘Oud leiderschap maakt plaats voor een andere benadering’
‘We moeten prestatiegericht zijn om te overleven. Medewerkers moeten zichzelf én hun collega’s uitdagen tot het uiterste te gaan, maar dat kan alleen binnen een omgeving waar iedereen zich veilig voelt’, zegt Meike Salvadó-de Reede. Daarom is volgens de chief people officer van maritiem aannemer Van Oord een nieuwe vorm van leidinggeven nodig: secure base leadership.
‘Veiligheid is topprioriteit in de haven’, zegt Boudewijn Siemons, coo en sinds afgelopen zomer ook interim-ceo van Havenbedrijf Rotterdam. Om zichzelf meteen te corrigeren. ‘Nee, dat is niet waar. Het is geen prioriteit, het is de basis.’ Als niet iedereen heelhuids thuiskomt – fysiek of psychisch – voelt dat als falen.
Meike Salvadó-de Reede (Van Oord) over secure base leadership
‘We moeten prestatiegericht zijn om te overleven. Medewerkers moeten zichzelf én hun collega’s uitdagen tot het uiterste te gaan, maar dat kan alleen binnen een omgeving waar iedereen zich veilig voelt’, zegt Meike Salvadó-de Reede. Daarom is volgens de chief people officer van maritiem aannemer Van Oord een nieuwe vorm van leidinggeven nodig: secure base leadership.
Boudewijn Siemons (Havenbedrijf Rotterdam): ‘Veiligheid moet je elkaar gunnen’
‘Veiligheid is topprioriteit in de haven’, zegt Boudewijn Siemons, coo en sinds afgelopen zomer ook interim-ceo van Havenbedrijf Rotterdam. Om zichzelf meteen te corrigeren. ‘Nee, dat is niet waar. Het is geen prioriteit, het is de basis.’ Als niet iedereen heelhuids thuiskomt – fysiek of psychisch – voelt dat als falen.
John van Hoof (CSU): ‘De lat voor ons ondernemerschap is hoger komen te liggen’
Karin van Baardwijk (Robeco): ‘Het gaat om de verandering die ik breng’
De eerste 100 dagen als ceo van Royal HaskoningDHV
Andrew Bester (ING): ‘Nooit eerder zat ik in zo’n diverse board’
Mieke De Schepper: ‘Bij iedere stap vraag ik me af: wat ga ik leren?’
