Leiderschap
Wat is leiderschap? Een manier om die vraag te benaderen is door te constateren dat leiderschap zonder twijfel het meest besproken boardroomthema is. By far. Iedereen heeft namelijk een mening over de eigen ‘baas’, en bijna net zo vaak ook over – in gaming terminologie - de ‘eindbaas’: de directeur, of, bij een corporate, een bestuurder uit de c-suite: een coo, cdo, cio, cfo, cro of uiteindelijk de ceo: de chief executive officer.
In zo’n gesprek over de baas gaat het dan steevast over de vele facetten van leiderschap. Welke eigenschappen maken een leider een goede leider, een sterke en krachtige leider, of een matige of zelfs arrogante baas? Standaard wordt de afweging gemaakt: wat kan zij/hij goed, en wat kan zij/hij niet goed? Veel leiders hebben nadrukkelijk ook mindere kanten, maar als de goede kanten sterk genoeg zijn, zullen mensen zich toch achter ‘hun’ leider scharen. Tenminste, zo stellen psychologen en leiderschapscoaches.
Business programma’s en managementboekklassiekers
Een betere leider worden kan je oefenen. Elke zichzelf respecterende business school en universiteit ontwikkelt programma’s, en honderden boeken en duizenden andere publicaties zijn er gepubliceerd die als doel hebben leiders beter te maken: door de mindere kanten om te buigen of weg te poetsen en de sterke punten verder te ontwikkelen.
Vaak vinden die publicaties gretig aftrek. Van de klassieker The Seven habits of Highly Effective People, van de Amerikaanse auteur Stephen Covey, zijn meer dan 25 miljoen exemplaren verkocht, in 40 talen. Van de audioversie zijn 1.5 miljoen exemplaren verkocht. Niet voor niets is dit boek een inspiratiebron voor vele leiders.
Ook voor Management Scope is leiderschap een groot thema. Sterker: Management Scope richt zich primair op de ceo van de Nederlandse corporate ondernemingen, en op diens stakeholders: zij die in rechtstreeks contact met de ceo staan, de c-suite. Dat kan zijn: leden van het executive comittee (de exco), maar ook bijvoorbeeld een company secretary, de leden van de raad van commissarissen, of een chief sustainability officer.
Steeds vaker zijn bestuurders specialisten, die zich met één facet van besturen bezighouden. Meerdere auteurs richten zich op executive education, en op de psychologische kant van leiderschap. En op de zogenoemde boardroom dynamics: hoe kom je tot een efficiënt leiderschapsteam – waarbij gremia als de raad van bestuur, executive committee (exco) en de raad van commissarissen goed functioneren en ook nog eens goed samenwerken?
Diversiteit in de bestuurkamer
Leiderschap kent ook duidelijke ontwikkelingen. Zo is de afgelopen decennia diversiteit in de raden van bestuur en raden van commissarissen een groot thema. Sinds zo’n 20 jaar nemen vrouwen gestaag prominentere plekken in de bestuurskamers in. Ook Management Scope ijvert voor diversiteit. Jaarlijks publiceert Management Scope (onder andere) de Top-100 Corporate Vrouwen in Nederland. Middels een lijst worden de vrouwelijke rolmodellen in bestuurlijk Nederland in het zonnetje gezet.
Nog zo’n thema: inclusie. Hoe zorg je ervoor dat in de top van de organisatie – alsook in de lagen daaronder – ruimte bestaat voor meningen en gedachten van bi-culturele en anders culturele leiders? Die ontwikkeling is overigens bittere noodzaak. Naarmate de Nederlandse maatschappij steeds meer nationaliteiten en culturen heeft omarmd, verandert ook consumentengedrag. Bedrijven kunnen deze maatschappelijke trends nauwelijks bevatten, tenzij door zelf andersoortig leiderschap te omarmen: inclusie dus.
Transformationeel en verantwoord leiderschap
Tot slot, en ook niet onbelangrijk om te vermelden: de opmars in de boardroom van transformationeel leiderschap en verantwoord leiderschap. Door de snelle ontwikkelingen rondom digitalisering moeten veel ondernemingen in een steeds hoger tempo innoveren, en zelfs het hele businessmodel transformeren. Vandaar: transformationeel leiderschap. Welke leider heeft de kwaliteiten om zijn team werkelijk mee te nemen op een reis, waarin de bestaande regels opzij worden gezet en vernieuwing wordt omarmd? Verandering is moeilijk voor iedereen. De goede leider moet niet alleen over de eigen schaduw heen kunnen stappen, maar moet dat ook namens het hele team kunnen doen; geholpen ongetwijfeld door een deskundig HR-apparaat. Workforce management – wat voor mensen heb ik, en wat kunnen ze, ook op menselijk vlak? – wordt steeds belangrijker.
Verantwoord leiderschap is wellicht de meest bijzondere trend. Stakeholders verwachten steeds meer van ondernemingen en andere organisaties dat die hun impact op de maatschappij kennen en meten, en zelfs dat ze een duidelijke purpose, een bestaansrecht hebben.
Genoeg te doen, voor de leiders van onze corporates.
Jan Rotmans: ‘Zonder vooruitgangsgeloof lukt het niet’
Meer leiderschap, daadkracht én een groene industriepolitiek… dat is volgens hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans nodig om de ESGdoelen te halen. De huidige polarisatie rondom dit thema vindt hij killing. ‘We moeten af van het vijanddenken. Natuurlijk moet het sneller en slimmer, maar zonder de inzet van grote bedrijven is de duurzame transitie gedoemd te mislukken.’
Lees verder
Het bedrijfsleven heeft een enorme impact op de transitie naar een nieuwe, duurzame en meer ‘menswaardige’ economie. Het project Verdiepte Governance draagt bij aan deze transitie en helpt bestuurders de balans tussen de eigen idealen en zakelijke belangen te vinden. Deelnemers aan het project delen in een persoonlijk narratief hun opinie op een menswaardige economie. Deze keer een multicommissaris met opgeteld 80 jaar aan ervaring in toezicht. De deelnemer in kwestie blijft liever anoniem.
Jarenlang was Jacques van den Broek ceo van uitzendorganisatie en HR-dienstverlener Randstad. Na zijn afscheid is hij zich gaan richten op toezichthoudende functies. Met nog altijd dezelfde insteek (dienend leiderschap), visie (het is de cultuur waar het om draait) en invalshoek (het moet wel gezellig zijn). Optimisme vindt hij voor bestuurders én commissarissen een belangrijke eigenschap, maar desondanks is hij somber over ons vestigingsklimaat en de ontbrekende strategische visie op de arbeidsmarkt. ‘Het systeem zit muurvast.’
Ook kleine stappen tellen
Het bedrijfsleven heeft een enorme impact op de transitie naar een nieuwe, duurzame en meer ‘menswaardige’ economie. Het project Verdiepte Governance draagt bij aan deze transitie en helpt bestuurders de balans tussen de eigen idealen en zakelijke belangen te vinden. Deelnemers aan het project delen in een persoonlijk narratief hun opinie op een menswaardige economie. Deze keer een multicommissaris met opgeteld 80 jaar aan ervaring in toezicht. De deelnemer in kwestie blijft liever anoniem.
Jacques van den Broek: ‘Zonder florerend bedrijfsleven hebben we een langjarig probleem’
Jarenlang was Jacques van den Broek ceo van uitzendorganisatie en HR-dienstverlener Randstad. Na zijn afscheid is hij zich gaan richten op toezichthoudende functies. Met nog altijd dezelfde insteek (dienend leiderschap), visie (het is de cultuur waar het om draait) en invalshoek (het moet wel gezellig zijn). Optimisme vindt hij voor bestuurders én commissarissen een belangrijke eigenschap, maar desondanks is hij somber over ons vestigingsklimaat en de ontbrekende strategische visie op de arbeidsmarkt. ‘Het systeem zit muurvast.’
George Tokaya, commercieel directeur beademingsmaskers & software van Philips, werd eind november Young Captain 2024. Tokaya vindt het waardevol dat zijn potentieel gezien en bevestigd wordt, maar ziet de award – een prijs voor de meest getalenteerde jonge businessleider – niet meteen als een opdracht voor de toekomst. ‘Grappig dat daar zo’n gewicht op wordt gelegd. Waar mijn potentieel later tot uiting komt? Dat zien we dan wel weer. Mijn echte doel is resultaten halen voor de business.’
Aan het begin van dit interview valt er een veelzeggende vraag: ‘Je had kennelijk twee jaar geleden wel zin om de uitdaging als president-directeur van Shell Nederland aan te gaan. Waarom?’ Frans Everts heeft er ondanks het feit dat Shell ‘enorm in de wind staat’ een helder antwoord op. ‘Het leek mij belangrijk om ons verhaal over het voetlicht te brengen. Om de discussie aan te gaan.’
Dick Boer is opnieuw de invloedrijkste commissaris van Nederland, maar Boer wordt wél geflankeerd door een nieuwe nummer 2: Miriam van Dongen. De lijst lijkt mogelijkheden te bieden voor vernieuwing in de toekomst – hoewel het forse aantal vrouwen dat van de lijst tuimelt zorgelijk is en de ranking nog steeds niet erg divers is.
George Tokaya (Philips): ‘Deze award bevestigt dat het ook op mijn manier kan’
George Tokaya, commercieel directeur beademingsmaskers & software van Philips, werd eind november Young Captain 2024. Tokaya vindt het waardevol dat zijn potentieel gezien en bevestigd wordt, maar ziet de award – een prijs voor de meest getalenteerde jonge businessleider – niet meteen als een opdracht voor de toekomst. ‘Grappig dat daar zo’n gewicht op wordt gelegd. Waar mijn potentieel later tot uiting komt? Dat zien we dan wel weer. Mijn echte doel is resultaten halen voor de business.’
Frans Everts (Shell Nederland): ‘De vraag op de markt is er nog niet’
Aan het begin van dit interview valt er een veelzeggende vraag: ‘Je had kennelijk twee jaar geleden wel zin om de uitdaging als president-directeur van Shell Nederland aan te gaan. Waarom?’ Frans Everts heeft er ondanks het feit dat Shell ‘enorm in de wind staat’ een helder antwoord op. ‘Het leek mij belangrijk om ons verhaal over het voetlicht te brengen. Om de discussie aan te gaan.’
Top-100 Commissarissen 2025: de opmaat naar meer vernieuwing?
Dick Boer is opnieuw de invloedrijkste commissaris van Nederland, maar Boer wordt wél geflankeerd door een nieuwe nummer 2: Miriam van Dongen. De lijst lijkt mogelijkheden te bieden voor vernieuwing in de toekomst – hoewel het forse aantal vrouwen dat van de lijst tuimelt zorgelijk is en de ranking nog steeds niet erg divers is.
Annette Mosman (APG Groep): ‘Divers leiderschap is geen nice to have, maar pure noodzaak’
APG-ceo Annette Mosman is vóór een vrouwenquotum voor raden van bestuur. Omdat het tot betere resultaten leidt, omdat bias een rol speelt bij benoemingen én – in het geval van APG – met het oog op het nieuwe pensioenstelsel. ‘In het nieuwe stelsel zijn vrouwen kwetsbaarder voor onderbrekingen in hun carrière. De pensioenkloof komt niet vanzelf op de agenda als alle beslissers een vergelijkbaar profiel hebben qua gender, achtergrond en levensloop.’
Lees verderMeest gelezen
Afscheidsinterview Martin van den Brink en Peter Wennink: ‘ASML blijft een heel Nederlands bedrijf’
De iconische bestuurders van chipmachinefabrikant ASML, gaan met pensioen. Alle reden om de co-presidents Martin van den Brink en Peter Wennink in een exclusief tweegesprek te vragen naar alles dat bijdroeg aan hun ontwikkeling tot wereldspeler.
Suzanne van Niekerk (ABN Amro): ‘Ongenuanceerdheid vind ik lastig’
ABN Amro-chro Suzanne van Niekerk bouwt aan een diverse workforce en krijgt dus ook te maken met verschillende generaties, culturen en visies in het bedrijf. Hoe blijft een bedrijf dan toch een geheel met een inclusieve sfeer? Van Niekerk luistert en gaat steeds opnieuw het gesprek aan – met succes.
Ton Hillen (Heijmans): ‘Liever gewaagde dan laffe doelstellingen’
Ton van Veen (Jumbo): ‘Met de kennis van nu het beste besluit nemen’
Dustin Woodward (FrieslandCampina): ‘Focus op zaken die echt het verschil maken’
Resi Becker (Essent): ‘De combinatie tussen rvb en rvc vind ik heel plezierig’
Welzijn van medewerkers begint bij welzijn van leiders
Michael Reiziger (Jong Oranje): ‘Ga voor het team, niet voor jezelf’
Marc van den Tweel (NOC*NSF): ‘Alles draait om de wil te excelleren’
‘Een bijzondere rol met een complexe opdracht’, zegt Gwendolyn van Tunen over haar eerste honderd dagen als chief financial crime officer (cfco) van de Volksbank.
Topcommissaris Carla Mahieu heeft een unieke blik op talentmanagement en succesieplanning. ‘De processen zijn datagedreven geworden, maar we mogen de menselijke kant niet uit het oog verliezen.’Topcommissaris Carla Mahieu heeft in het verleden HR-functies vervuld bij ondernemingen als Shell, Philips en Aegon. Als commissaris heeft ze een scherpe blik ontwikkeld op talentmanagement en successieplanning. Voor Mahieu zijn dat processen die ondanks de voortschrijdende datagedrevenheid om menselijkheid vragen. Met strategische personeelsplanning wordt het mogelijk de organisatie op verschillende scenario’s voor te bereiden. ‘Misschien moeten we meerdere profielen voor ceo’s opstellen.’
De eerste 100 dagen als cfco van de Volksbank
‘Een bijzondere rol met een complexe opdracht’, zegt Gwendolyn van Tunen over haar eerste honderd dagen als chief financial crime officer (cfco) van de Volksbank.
Carla Mahieu over de kunst het aantrekken van een nieuwe ceo
Topcommissaris Carla Mahieu heeft een unieke blik op talentmanagement en succesieplanning. ‘De processen zijn datagedreven geworden, maar we mogen de menselijke kant niet uit het oog verliezen.’Topcommissaris Carla Mahieu heeft in het verleden HR-functies vervuld bij ondernemingen als Shell, Philips en Aegon. Als commissaris heeft ze een scherpe blik ontwikkeld op talentmanagement en successieplanning. Voor Mahieu zijn dat processen die ondanks de voortschrijdende datagedrevenheid om menselijkheid vragen. Met strategische personeelsplanning wordt het mogelijk de organisatie op verschillende scenario’s voor te bereiden. ‘Misschien moeten we meerdere profielen voor ceo’s opstellen.’
Koersvastheid is de levenslijn van de interim-bestuurder
Karin Bergstein: ‘Toets niet alleen de strategie, maar ook de executie’
De zin (en onzin) van vrouwelijke leiderschapsprogramma’s
Frans Woelders (Danske Bank): ‘GenAI gaat bankieren veranderen’
Jeroen Smit over echt luisteren en traag denken
