Werk samen met ‘de vijand’
Echt de ander naast je uitnodigen; het is zo ongeveer het moeilijkste wat er is. Helemaal voor leiders die zichzelf geweldig vinden. En dus kiest Donald Trump voor een running mate die een jonge versie van hemzelf is. Met haar keuze voor Tim Walz kiest Kamala Harris gelukkig voor de ander, voor een aanvulling op wie zij zelf is. Ik denk (en hoop) dat ze daarmee de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 5 november wint.
Veel leiders worden geplaagd door het onvermogen, of een gebrek aan moed, om die ander aan te nemen. Test uzelf: stelt u zich voor dat er voor een vacature in ‘uw’ team-bestuur twee sollicitanten over zijn, beide met een schitterend cv. U moet in een laatste ontmoeting de knoop doorhakken.
Ik stel het zwart-wit. Kandidaat één is een feest van herkenning. Zelfde studie, zelfde hobby’s, zelfde schoenen: u gaat als twee dolfijntjes door het water. En u denkt maar één ding: met hem erbij kunnen we echt vaart maken.
Kandidaat twee trapt af met kritiek naar aanleiding van een interview met u. Ze is het niet met u eens; gelooft dat de toekomst er echt anders uit zal zien, er is meteen discussie en gedoe. Uw haren gaan overeind staan bij de gedachte dat die figuur straks door de gangen loopt.
Wie durft met de hand op het hart te beweren dat kandidaat twee die baan krijgt? Natuurlijk is dat logisch. Wie ‘de ander’ of ‘het andere geluid’ niet naast zich uitnodigt, omringt zich met gelijkgestemden, verzwakt de checks and balances in het team en erger nog: zal te laat zien dat de omstandigheden veranderen en dat er iets nieuws, iets anders nodig is om de omgeving en de samenleving op tijd goed te kunnen bedienen. Iets dat inderdaad niet in de huidige modellen en spelregels past. Maar ja, dat is straks, en ontmoetingen met die ander, en echt naar hem of haar luisteren, kosten een hoop energie. Uw waarheden zullen op de proef worden gesteld. Niet leuk!
Die ‘ander’ staat natuurlijk ook voor ‘het andere’. Voor de arena die samenleving heet, voor een gemeenschap die snakt naar brede maatschappelijke welvaart en welzijn.
Een echte leider beperkt zich niet tot de vanzelfsprekende aandacht voor consumenten / werknemers en aandeelhouders maar nodigt ook partijen uit die nu vaak nog als ‘de vijand’ of vertragende factor worden betiteld. Denk aan overheden, vakbonden, ngo’s en natuurlijk concurrenten... Die ander / de vijand in de ogen te kijken en te ervaren dat hij / zij ook ‘burger’, ‘mens’, ‘ouder’ is, en zich vergelijkbare zorgen maakt over de wereld, het klimaat en het groeiende gat tussen arm en rijk, zorgt voor het broodnodige vertrouwen dat nodig is om samen tot nieuwe vliegwielen, afspraken, rekensommen te komen.
Een echte leider ontfermt zich over wat de toekomst nodig heeft, weet dat zijn waarheid (op termijn) tekortschiet en nodigt de ander naast zich uit, iedere dag weer.
Deze column is een geactualiseerde versie van een column die Smit uitsprak tijdens de Ongemak in de Boardroomsessies, waarin bestuurders en commissarissen, wetenschappers en opleiders in cocreatie samen op weg gaan naar een ‘menswaardige’ governance-praktijk. Ongemak in de Boardroom is opgevolgd door het project Verdiepte Governance en vindt plaats op Nyenrode Business Universiteit.