Top-100 Commissarissen 2025: de opmaat naar meer vernieuwing?

Rijksmuseum Fonds
Zelfs in zijn rol als voorzitter van het Rijksmuseum Fonds heeft Boer te maken met uiterst actuele uitdagingen. Het Rijksmuseum Fonds – de steunstichting van het Rijksmuseum – maakt het mogelijk dat het Rijksmuseum kunst kan aankopen, onderzoeken en restaureren. Juist die relatie tussen de kunst en geldschieters ligt wereldwijd onder een vergrootglas. Het Rijksmuseum ligt onder vuur van activisten die het onverteerbaar vinden dat het museum zich laat sponsoren door ING, dat zij zien als financiële aanjager van de klimaatcrisis. De bank zou zich schuldig maken aan artwashing: het oppoetsen van het eigen imago door kunst te sponsoren. De activisten willen dat het Rijksmuseum de sponsorrelatie met ING verbreekt. Zou Boer hierover spreken met Karl Guha (nr. 10), de rvc-voorzitter van ING, met wie hij in het bestuur van het Rijksmuseum Fonds én de rvc van SHV Holdings zit? Gelukkig is Boer wel wat gewend als het gaat om omgaan met uitdagende situaties. Toen het imago van Ahold in 2003 na een boekhoudschandaal was beschadigd, wist hij de reputatie van vlaggenschip Albert Heijn en later Ahold te herstellen. Ook slaagde hij erin de eerder mislukte inlijving van het Belgische Delhaize tot een goed einde te brengen. Boer heeft net als de anderen in de top-10 veel in huis om de complexe uitdagingen waarmee commissarissen te maken krijgen in goede banen te leiden. Tegelijk is het de vraag of de veelheid aan uiterst complexe kwesties de gewenste vernieuwing binnen het commissariaat in de wielen rijdt. Durven ondernemingen alleen nog te kiezen voor mastodonten als Boer? De Nederlandse Corporate Governance Code schrijft voor dat er in rvb’s en rvc’s sprake moet zijn van ‘een voor de vennootschap passende mate van diversiteit’, óók op het gebied van leeftijd. Een onderwerp waar interim Strukton-ceo Rob van Wingerden (nog niet in de lijst), de nieuwe voorzitter van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code, extra aandacht voor moet hebben? Van Wingerden volgt Pauline van der Meer Mohr (nr. 8) op als voorzitter van de Commissie, die al in 2022 afscheid nam. Het is, na dat lange vacuüm door gesteggel bij de schragende partijen, nu aan Van Wingerden om een nieuwe commissie samen te stellen. Wij zijn benieuwd wie uit deze lijst wij daarin terugzien.

Nieuwe runner up
De aanvoerder van de lijst heeft wél een nieuwe runner up: Miriam van Dongen. Ze is met 55 jaar ook de jongste commissaris in de top-10. Van Dongen koos na een carrière als cfo van Achmea Zorg en Delta Lloyd in 2008 voor een loopbaan als professioneel toezichthouder. Ze is commissaris van onder andere Achmea en een aantal dochterondernemingen, en van beursbedrijf Optiver en het Kadaster. Zij is ook lid van de raad van toezicht van Het Balletorkest. Van Dongen voegde dit jaar twee commissariaten aan haar portefeuille toe. In september startte ze in de raad van commissarissen van Rabobank, daar is ze ook lid van zowel de audit- als de risk committee. Verder werd ze lid van de raad van toezicht van TNO, waar ze het voorzitterschap van de auditcommissie op zich neemt. Als toezichthouder met een risk-profiel zal de Verklaring Omtrent Risicobeheersing (VOR), die naar verwachting over verantwoordingsjaar 2025 afgelegd moet worden, een belangrijk onderwerp worden voor Van Dongen. Met een nieuwe Monitoring Commissie in aantocht zal deze verklaring snel zijn weg vinden naar de Corporate Governance Code. De verklaring stond immers al genoemd in het slotdocument van de Monitoring Commissie uit 2022, toen als ‘niet verwerkte aanbeveling’, die een volgende commissie zeker nader zou moeten bespreken.

Genieten van snelle groeiers
Dit jaar stopte Van Dongen met haar commissariaten bij online dienstverlener Mollie en QEV Technologies. Die laatste ontwikkelt technologie voor elektrische voertuigen en werd recent opgenomen in investeringsvehikel SPEAR Investments. Eerder liet Van Dongen nog blijken de adviesrol die ze als commissaris bij deze snelle groeiers vervulde een van de leukste onderdelen van haar werk te vinden. De jonge bedrijven profiteerden niet alleen van de jarenlange ervaring van Van Dongen, zelf nam ze de kennis van snelle groeiers ook mee naar de gevestigde spelers. In een artikel in Management Scope noemde ze als voorbeeld hoe de founder van Mollie haar wees op de rol van head of remote (deze geeft bedrijfsprocessen zo vorm dat internationale remote-teams op afstand soepel kunnen werken) die bij diverse succesvolle internationale scale-ups al deel uitmaakt van het management. Iets waar veel gevestigde spelers ook over kunnen nadenken, vindt ze. De vraag is of Van Dongen zich voor die optimale kruisbestuiving in de toekomst opnieuw zal verbinden aan andere vernieuwers. Mogelijk komt dan misschien zelfs de nr. 1-positie van deze top-100 in beeld, in navolging van haar Rabo- én Achmea-collega Petri Hofsté (nr. 4), die van 2020 tot 2022 als eerste vrouw de koppositie bezette.  
Met Van Dongen als nieuwe runnerup verliest multicommissaris Pauline van der Meer Mohr haar positie in de top-3. Van der Meer Mohr nam eind vorig jaar afscheid als non-executive director van de internationale farmaceut Viatris. Ze was sinds 2017 verbonden aan de onderneming, toen nog Mylan, het farmaceutische bedrijf dat later fuseerde met een Pfizer-divisie tot het nieuwe Viatris.

Bestorming
Op nr. 3 – dezelfde positie als vorig jaar – staat Lodewijk Hijmans van den Bergh . Hij is commissaris en voorzitter van de remuneratiecommissie van Heineken. Verder houdt Hijmans van den Bergh toezicht op ING Groep en investeringsmaatschappij HAL. Hij koos na een lange carrière bij advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek en Ahold voor het beroepscommissariaat.
De lijst lijkt nog meer mogelijkheden te bieden voor vernieuwing in de toekomst. Zo is er de bestorming van de top-10 door Koos Timmermans , de nieuwe nummer 5. Timmermans’ snelle opmars komt door zijn nieuwe commissariaat bij NN Group, waar hij ook lid is van de audit- en risk committee. Vorig jaar werd hij president- commissaris van de raad van commissarissen van Havenbedrijf Rotterdam, waar hij een jaar eerder startte als commissaris.
Timmermans vervult rollen bij stevig gereguleerde ondernemingen. Er is dus werk aan de winkel voor hem. In Management Scope is het in het afgelopen jaar vaak genoeg gegaan over toenemende regeldruk, zeker op het gebied van ESG, en de verwachting is dat daarbij het eind nog niet in zicht is. In het interview met voormalig SHVceo Jeroen Drost (nr. 14) gaat het er ook over. Drost is zelfs bang dat meer juridisering afschrikt: ‘Ik zeg niet dat niemand meer commissaris wil worden als het zo ver komt, maar het zorgt zeker niet voor toezichthouders van betere kwaliteit.’ Drost koos in ieder geval wél overtuigd voor het beroepscommissariaat. Als ceo bij SHV was hij al commissaris bij onder meer Rabobank en Ebusco, na zijn vertrek voegde hij dit jaar Signify toe aan zijn toezichtsportefeuille.

Snel omhoog
Ook buiten de top-10 weten sommige commissarissen de weg omhoog in de ranking snel te vinden. Neem Baptiest Coopmans (nr. 40). Coopmans is senior vice president van Liberty Global, het moederbedrijf van VodafoneZiggo. Coopmans was al toezichthouder van kennisinstituut TNO en werd begin dit jaar benoemd tot commissaris van zuivelcoöperatie FrieslandCampina, waar hij ook vicevoorzitter is. Ook Carolina Wielinga (nr. 66) maakt een grote sprong omhoog. De van oorsprong accountant en bedrijfskundige heeft toezichtrollen bij voedingsingrediëntenbedrijf Corbion en Gasunie. Ook is ze als commissaris verbonden aan De Royal A-ware Food Group, die zich bezighoudt met kaas- en zuivelactiviteiten en logistieke dienstverlening. De ondernemingen halen met Wielinga een toezichthouder met ervaring binnen. Het credo van de Britse staatsman Winston Churchill Never waste a good crisis lijkt op haar loopbaan van toepassing. Die loopbaan startte bij Arthur Andersen, dat in 2002 omviel door de boekhoudfraude bij Enron. Via diverse functies bij onder andere de door schandalen omgeven vleesverwerker VION stapte ze over naar Rabobank. De bank bevond zich destijds midden in het Libor-schandaal en de afwikkeling van vastgoedfraude bij Rabo-dochter Bouwfonds. In 2018 werd ze cfo van de BDR Thermea Group, een internationale leverancier van warmtesystemen. Rustiger vaarwater, maar eveneens uitdagend door tekort aan capaciteit in de energietransitie. Ze combineerde de cfo-rol met die van een commissariaat bij Gasunie. Bij BDR Thermea Group nam ze dit jaar afscheid, en daarmee komt er ruimte voor meer commissariaten. Grote kans dus dat we Wielinga volgend jaar opnieuw hoger in de lijst zullen zien.

Gecombineerde rollen
Het merendeel van de commissarissen in de lijst richt zich volledig op de toezichthoudende taak. Maar er zijn er ook die commissariaten combineren met een bestuurlijke hoofdfunctie. De cijfers in de ranking over de afgelopen jaren laten zien dat bestuurlijke en toezichtrollen vaker door elkaar heen lopen. Dat wordt in dit overzicht enigszins getemperd, want bestuurders mogen slechts twee toezichtposities bekleden en geen rvc-voorzitterschap. Op de hoogste positie van toezichthouders met gecombineerde rollen staat PostNL ceo Herna Verhagen (nr. 7). Ze is een van de langstzittende ceo’s van een beursgenoteerde onderneming en was uitgebreid in het nieuws toen ze onlangs aankondigde in april 2025 op te stappen. Vroegtijdig; want ze was benoemd tot mei 2027. Verhagen combineert haar bestuurdersrol nu met commissariaten bij Philips en ING Groep. Daarnaast is ze commissaris van Het Concertgebouw, en lid van de raad van toezicht van de Goldschmeding Foundation. Tot vorig jaar zat Verhagen ook in het bestuur van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Over haar toekomstplannen heeft Verhagen nog niets losgelaten. Mocht ze een vervolg als beroepscommissaris overwegen, dan wordt ze door haar ervaring ongetwijfeld een veelgevraagd toezichthouder. In dat scenario heeft Verhagen het dus absoluut in zich om de lijst van volgend jaar flink op te schudden! Hijsen we in een nieuwe editie niet één maar twee toezichtkoninginnen op het schild? Verhagen maakt zich bovendien hard voor nieuw talent, en zeker voor vrouwen. Bij PostNL verwacht ze voor elke vacature een shortlist met kandidaten ‘van wie er ten minste één vrouw is’, legde ze uit in NRC. ‘Als je een meer diverse organisatie wilt, moet je het onderwerp tot chefsache maken.’

Nieuwelingen in de lijst
De lijst telt dit jaar 17 nieuwe gezichten, drie minder dan vorig jaar. Van de nieuwelingen zijn er 7 vrouw en 10 man. Hoge nieuwe binnenkomers zijn Kuldip Singh (nr. 12) (zie: ‘Hoogste nieuwkomer met een neus voor échte diversiteit’ op pag. 18) en Essimari Kairisto (nr. 23). Zij zijn niet alleen nieuw, maar geven de lijst ook meteen een diverser gezicht. De in New Delhi geboren en in Amsterdam getogen Singh wist dankzij diverse commissariaten een plek net onder de top-10 te bemachtigen. Zijn leeftijd – hij is net 51 jaar – én snelle uitbreiding van zijn toezichthoudende rollen leveren hem dit jaar ook de eerste positie op in de Next50-commissarissen. Singh heeft een duidelijke voorkeur voor bedrijven die innovatie hoog in het vaandel hebben staan, getuige zijn rol bij de TU Delft-spin-off Whiffle. De onderneming ontwikkelt een innovatief weermodel op basis van ai, dat het weer beter moet voorspellen dan traditionele modellen en bedoeld is om bijvoorbeeld de inzet van hernieuwbare energiebronnen zonne- en windenergie te optimaliseren. Aan zijn opmars in de lijst draagt ook het commissariaat bij netbeheerder TenneT bij.

Transformatie
Singh treft bij TenneT ook een andere nieuweling in de lijst: Essimari Kairisto. Kairisto, die in Finland opgroeide en in Duitsland studeerde, heeft een internationale portefeuille met een nadruk op energie, infrastructuur en industriële dienstverlening. Na een carrière als onder andere cfo bij het Duitse bouwbedrijf Hochtief en het Zuid-Afrikaanse chemiebedrijf Sasol richt Kairisto zich nu op toezicht. Ze combineert in Nederland toezichthoudende rollen bij TenneT en ingenieursbedrijf Fugro. Over de grens is ze onder andere vicevoorzitter van de raad van commissarissen van Fortum Oyj, een belangrijk energiebedrijf in thuisland Finland. Hier is ze ook voorzitter van de audit committee. En dan is ze ook nog chair van het Italiaanse transportbedrijf Iveco Group en van de Freudenberg Group, een familiebedrijf actief in de chemische en industriële sectoren. Kairisto houdt van verandering. ‘Of het nu is dat een bedrijf een groeiversnelling moet doormaken, nieuwe markten moet betreden, de focus op de bedrijfsactiviteiten moet verleggen of dat er een herstructurering nodig is om verregaande kostenbesparingen door te voeren.’ In een eerder interview met Management Scope zei ze dat de noodzaak tot transformatie de rode draad vormt in haar commissariaten. Aangezien er volop getransformeerd wordt, biedt dit veel kansen voor Kairisto om door te dringen tot de hogere regionen van de lijst.

Peter Wennink
Een ‘oude bekende nieuweling’ in de lijst, Peter Wennink, kan ook niet onbenoemd blijven. Wennink (nr. 45) was meer dan 10 jaar ceo van de succesvolle chipmachinemaker ASML en daarvoor jarenlang de cfo. Hij wist de startup (samen met de eveneens afgezwaaide Martin van den Brink, commissaris bij ASM International en nog niet in de top-100) uit te bouwen tot het meest waardevolle technologiebedrijf van Europa. Inmiddels is duidelijk dat Wennink niet al zijn nieuwe vrije tijd aan zijn hobby – hij maakt wijn op zijn eigen wijnchateau in Cahors – wil besteden. Hij kiest ook voor meer toezichthoudende rollen en is commissaris bij de industriële bedrijvengroep VDL en Heineken. Bij de bierbrouwer wordt hij vicevoorzitter van de raad van commissarissen. Wennink kiest zijn commissariaten letterlijk en figuurlijk dicht bij huis; het Eindhovense VDL is een van de belangrijkste toeleveranciers van ASML. Al langer was hij voorzitter raad van toezicht bij TU Eindhoven.

Wie keerden niet meer terug?
Een aantal bekende namen keerde niet terug op de lijst. René Hooft Graafland nam in de afgelopen periode afscheid van een aantal commissariaten en valt net als 16 anderen nét buiten de ranking. Hooft Graafland was jarenlang financieel topman van Heineken en had daarna toezichthoudende rollen bij Ahold, FrieslandCampina en Wolters Kluwer. Hij is nu nog actief als voorzitter van de raad van commissarissen van de beursgenoteerde drankenproducent Lucas Bols. Opvallend veel vrouwen (11!) vielen dit jaar uit de lijst. Onder hen supercommissaris Marike van Lier Lels. Recent eindigde haar tweede en laatste termijn bij de Nederlandse Spoorwegen, ook nam ze afscheid bij uitgever RELX en bij bouwer Dura Vermeer.
Waar velen op de lijst commissaris worden na een carrière als bestuurder, kiest Nynke Dalstra de omgekeerde route. Zij staat niet meer op de lijst na haar recente benoeming als cfo van Eneco. Dalstra stopt als commissaris van onder andere Havenbedrijf Rotterdam en drinkwaterbedrijf Evides. Ze is nog wel commissaris bij doe-het-zelfketen Intergamma.

Aantal vrouwen vraagt geduld
Het aantal vrouwen in de top-100 is dit jaar opnieuw gedaald, en flink ook; van 41 procent naar 37 procent. Er staan 6 nieuwe vrouwen op de lijst, maar zoals gezegd vielen er ook weer 11 af, waardoor het aantal per saldo daalt. In de top-10 van de lijst is het iets beter: 4 van de 10 topcommissarissen zijn hier vrouw. Eentje minder dan vorig jaar, omdat Angelien Kemna (nr. 18) de top-10 verliet. De oud-cfo van APG bedankte voor een tweede termijn als commissaris van FrieslandCampina en nam ook afscheid als toezichthouder van de Monitoring Commissie Accountancy. Met 37 procent ligt het aantal vrouwen in toezichthoudende rollen in onze top-100 nog steeds iets boven de verplichte minimaal 33 procent vrouwen in de rvc’s van beursgenoteerde bedrijven. Dat minimum vloeit voort uit de wet die een evenwichtigere man-vrouwverhouding in de (sub)top van bedrijven beoogt. Een evenwicht dat nog niet overal in zicht is. Zo zijn er in de AEX maar twee vrouwelijke rvc-voorzitters: Pauline van der Meer Mohr bij ASM, en Ann Ziegler (niet in de lijst) bij Wolters Kluwer. De toetreding van meer vrouwen in toezichtrollen bij grote bedrijven verloopt nog steeds traag. Uit de Female Board Index, een jaarlijks overzicht van vrouwen in de raad van bestuur en de raad van commissarissen van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven, blijkt dat als de voortgang van het afgelopen jaar wordt doorgetrokken naar de toekomst, een fiftyfifty-verdeling van de commissarisposities pas in 2034 wordt bereikt. Nog bijna tien jaar, dat moet toch sneller kunnen! Gelukkig laat de Management Scope Next50 van aanstormend toezichttalent zien dat versnelling mogelijk is: de helft van de pijplijn naar het toptoezicht is inmiddels vrouw. Dat is welkom, want ook de Management Scope Top-100 Corporate Vrouwen liet dit jaar een stagnatie zien van nieuwe aanwas.

Meer generaties
Ook dit jaar is de ranking minder divers dan bij de tijdgeest zou passen. Het merendeel van de toezichthouders is nog steeds man, wit, zestiger en afkomstig uit westerse landen. Eerst het goede nieuws; als het gaat om de betere vertegenwoordiging van generaties, is er een positieve beweging te zien. De jongste commissaris – Patrick Jager, nr. 87 – is 44 jaar. Jager is nieuw op de lijst en combineert een bestuurdersrol bij HAL Investments met commissariaten bij SBM Offshore, dat grote installaties en schepen voor de olie- en gasindustrie ontwikkelt, en bouwconcern Van Wijnen. Bij SBM Offshore volgde Jager overigens mede-HAL-bestuurder Jaap van Wiechen (niet meer in de lijst) op, die zelf lang de jongste in de lijst was. Dankzij Jager en (onder anderen) Kuldip Singh en Theo Brink (nr. 97) daalt de gemiddelde leeftijd van de toezichthouders op de lijst. De jongste commissaris is vier jaar jonger dan vorig jaar. Toch komt de lijst als geheel – achter de komma – op een iets hoger gemiddelde uit dan vorig jaar. Nog steeds zijn de meeste toezichthouders zestigers én ze stoppen minder snel. De oudste commissaris, Tom de Swaan (nr. 72), is 78 jaar. Hij wordt gevolgd door de 74-jarige Annemarie Jorritsma (nr. 54) en de 71-jarige Dick Sluimers (nr. 23). Opvallend is verder dat de gemiddelde leeftijd van vrouwelijke toezichthouders (afgerond 60 jaar) in de lijst ook dit jaar weer lager is dan die van de mannen (afgerond 63 jaar).

Niet achteroverleunen
De generaties zijn beter vertegenwoordigd binnen het toezicht, maar als het gaat om diversiteit op andere gebieden moet er nog wel veel gebeuren. Brede diversiteit – dus bijvoorbeeld met betrekking tot afkomst, sociaal-economische achtergrond, religie en geaardheid – is nog heel beperkt. Weliswaar staan er 11 commissarissen met een niet-Nederlandse nationaliteit of dubbele nationaliteit op de lijst, maar hun roots liggen op één na in Europa. Meer diversiteit in de raad van commissarissen ligt voor de hand, daarmee zijn de toezichthouders een betere afspiegeling van de werknemers van de organisaties en vaak ook de klanten die wel uit de hele wereld komen. Geen aanleiding dus tot achteroverleunen, maar juist tot doorzetten op de thema’s diversiteit en inclusie.

Dit artikel is gepubliceerd in Management Scope 01 2025. De Top-100 Commissarissen is samengesteld door Timen Kraak. Voor de gehanteerde systematiek verwijzen we naar onze website: www.managementscope.nl.

Update 11-12-2024: 
In een eerdere versie van dit artikel stond de zin: ‘…zo heeft bijvoorbeeld geen enkel AEX-bedrijf een vrouwelijke president-commissaris. De enige, Dominique Leroy van Ahold Delhaize, zwaaide in 2021 af.’ Dit is onjuist. Dominique Leroy was geen voorzitter bij Ahold Delhaize, en in de AEX zijn twee vrouwelijke rvc-voorzitters: Pauline van der Meer Mohr (ASM) en Ann Ziegler (Wolters Kluwer).