Terugblik op Wisse Dekker: oud topman Philips
Zou Philips nog hebben bestaan als Wisse Dekker nooit president was geweest? Die vraag zal altijd hypothetisch blijven. Dat Dekker het logge, inefficiënte en formele Koninklijke Philips Electronics heeft opgeschud, staat in ieder geval vast.
Operatie Centurion
Jan Timmer wordt altijd gezien als de grote roerganger achter de grootscheepse reorganisatie in de jaren negentig, maar als Dekker niet de eerste aanzet had gegeven, was operatie Centurion - Timmer ontsloeg onder die naam 50.000 mensen en redde Philips van een faillissement - mogelijk geen succes geworden.
Dekker opvolger van Rodenburg
Dekker trad in 1982 aan als president van Philips, enkele jaren eerder dan gepland. Zijn voorganger Nico Rodenburg kon de druk van zijn baan niet aan. Hij was vaak ziek en distantieerde zich. Dekker was al sinds 1979 vicepresident en daarmee de logische opvolger van Rodenburg.
Zoon van Zeeuwse boerenknecht
Dekkers benoeming luidde een nieuw tijdperk in bij het elektronicaconcern. In tegenstelling tot zijn voorgangers, behoorden de voorvaders van Dekker niet tot de bestuurlijke elite. Zijn grootvader was een Zeeuwse boerenknecht.
Zijn vader Pieter Dekker had een andere toekomst voor zichzelf in gedachten. Hij reageerde op een advertentie van Philips en vertrok met zijn gezin naar Eindhoven. Daar werd in 1924 zoon Wisse geboren. Vader Pieter werkte zijn hele leven voor het concern, in zijn laatste functie was hij hoofd van de afdeling Vervoer en Garage. In 1948, Wisse Dekker was toen pas 24, trok hij voor zijn eerste benoeming voor Philips naar Indonesië.
Levenslang Dekker
De eigenwijze Dekker viel al vrij snel op in de bestuurskamers in Eindhoven. Hij stond bekend om zijn snelle beslissingen. Dat verwachtte hij ook van anderen. In de biografie Wisse Dekker, levenslang Philips, van Arnold van Lonkhuijzen, staat dat hij sollicitanten bij binnenkomst plompverloren altijd één vraag stelde: "Vertelt u eens wat". Daarmee testte hij het reactievermogen van zijn gesprekspartner.
Traag
Nieuwe technologische hoogstandjes kwamen steeds vaker uit Japan of Amerika, niet uit Eindhoven. Op het moment dat Philips aan de ontwikkeling van een nieuw product begon, hadden de Japanners het alweer op de markt gebracht. Bij de Eindhovenaren zat er ongeveer anderhalf jaar tussen het moment van ontwikkeling van een product tot het moment marktintroductie. De Japanners deden daar slechts zes maanden over.
'Captain of industry'
Als president was Dekker anders dan zijn voorgangers. Eerdere bestuurders stonden nooit zo te springen om hun verhaal te doen in de media. Dekker brak met die traditie en onderhield een intieme relatie met de pers. Als geen andere captain of industry manifesteerde hij zich in kranten, tijdschriften of op tv. Van de gesloten, argwanende vesting die het Eindhovense elektronicaconcern was, maakte Dekker begin jaren tachtig een toegankelijk bedrijf.
Hij was een gedreven netwerker en verkeerde graag in het gezelschap van Europese industriëlen. Hij onderhield ook zorgvuldig en consequent de contacten met de Nederlandse politiek. Dat wierp zijn vruchten af. Op behendige wijze wist Dekker zowel in Den Haag als Brussel vele miljoenen guldens aan subsidies los te krijgen voor onderzoek en ontwikkeling.
Twee topmannen
Onder Dekker ging de matrixorganisatie op de helling. Tot die tijd hadden medewerkers twee bazen aan wie ze verantwoording moesten afleggen, allebei met een ander doel en een ander belang. Niemand wist wie waarvoor verantwoordelijk was. De topman slaagde er echter niet in om af te rekenen met het feit dat Philips nog steeds achter de feiten aanliep.
Lanceering Video
Wél was Philips het eerste bedrijf in de wereld dat een videorecorder op de markt bracht. In 1980 werd de Video 2000 gelanceerd. Hoewel de V2000 technisch superieur was, wist Philips ook hier geen overwinning te behalen. Sony introduceerde in dezelfde tijd het Betamax-systeem en Matsushita VHS.
Het eerste probleem was dat de ontwikkeling van de V2000 te lang duurde, waardoor de Japanners in de tussentijd rustig de markt konden veroveren. Een marketingfout werd de V2000 uiteindelijk fataal. Philips ging ervan uit dat mensen een videospeler gebruikten om er televisieprogramma's mee op te nemen. Het bleek echter dat mensen de video vooral kochten om er voorbespeelde films mee te bekijken.
Erotiek
Bij de introductie van de Video waren er veel te weinig voorbespeelde banden voor het V2000- systeem op te markt. Daarbij ontbrak ook nog eens een wezenlijk genre, de pornofilm. Uit de tijd dat Frits Philips nog president was, bestond de ongeschreven wet dat Philips nooit iets van doen zou hebben met geweld en erotiek. En dat bleek nou juist het type film te zijn dat mensen thuis graag op hun videorecorder afspeelden.
Imago Philips
Philips leed door deze mislukking grote reputatieschade. Het imago verbeterde weer door de uitvinding van de Compact Disk. Philips ontwikkelde het product samen met Sony. De eerste cd ter wereld werd gefabriceerd in 1982, het jaar waarin Dekker president werd. De introductie van de eerste spelers vond plaats in Japan in oktober 1982; de rest van wereld volgde in maart 1983. Toch slaagde Philips er ook onder leiding van Dekker niet in om de opgelopen achterstand in te halen. Hij kreeg de kosten maar niet onder controle.
Zware lasten
Het bedrijf bleef gebukt gaan onder zware lasten, onder meer voor onderzoek en ontwikkeling. De omzet steeg, maar de Dekker haalde zijn winstdoelstelling niet. In 1986 maakte Dekker plaats voor Cor van der Klugt. Zelf werd hij president-commissaris. Ook Van der Klugt slaagde niet in de missie om Philips weer gezond te maken. In 1990 moest hij aftreden na een dramatische terugval in de resultaten. Een bijkomende reden voor zijn vertrek was dat hij een affaire kreeg met zijn secretaresse. Dat was bij Philips not done.
Jan Timmer bestuurder
Na het plotselinge vertrekt van Cor van der Klugt bestond er binnen de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen een sterke voorkeur voor een wat oudere bestuursvoorzitter. Dekker zag juist veel in de wat jongere en daadkrachtige Jan Timmer. Hij brak zelfs een lans voor hem en dreigde met ontslag als hij niet zou worden benoemd. Hij kreeg zijn zin.
Dekker trad af
In 1994 kwam, na een periode van 46 jaar, vrij onverwacht een einde aan de loopbaan van Dekker bij Philips. Kort daarvoor had hij nog in een interview in NRC gezegd dat hij zijn termijn als president-commissaris wilde volmaken. Hij had toen nog twee jaar kunnen aanblijven. Maar de Belgische industrieel en vicepresident André Leysen had een lobby op touw gezet om Dekker tot aftreden te dwingen. De industrieel vond dat hij medeverantwoordelijk was voor de slechte prestaties van Philips in de jaren tachtig.
Oude garde ruimt veld
Als overgangsmanager werd Dekker vooral geassocieerd met het oude Philips. Om een frisse start te kunnen maken moest de oude garde het veld ruimen. Het effect van onderonsjes met diverse commissarissen was dat zij niet meer unaniem achter Dekker stonden. Hij trok daaruit de conclusie dat hij moest opstappen.
Organisatiestructuur op de schop
Timmer redde het bedrijf met ‘Operatie Centurion' van de ondergang. Dat dat een succes werd, is voor een groot deel te danken aan het feit dat Dekker de organisatiestructuur op de schop gooide. Toch was het slechts een voorzet, want het lukte Dekker niet om van Philips weer een sterke en winstgevende onderneming te maken. De eeuwige roem is voor Timmer.
Lees ook:
> Biografie Gerard Kleisterlee
> Philips topman positief gestemd over EBITA-doel
> Philips heeft opvolger voor Ragnetti
> Philips sluit alliantie met Russische onderneming
> Harry Henkdriks: Philips Nederland blijft kijken naar efficiency