Peter Blom, Triodos: ‘Zijn wij dan dom?’

Peter Blomis niet wat je noemt een standaard bankier. Hij begon zijn loopbaan bij Triodosin het kader van de vervangende dienstplicht. Blom was in zijn jonge jaren marxistisch-anarchistisch geïnteresseerd en dienstweigeraar.

Opmerkelijk, een dienstweigeraar die bij een bank gaat werken.
‘Ik ben altijd heel ondernemend geweest: naast mijn studie was ik betrokken bij een politiek café in Amsterdam. Ik was én ondernemer én politiek geïnteresseerd, dat was een zeldzame combinatie in die tijd. Voor dat politiek café hadden we een krediet nodig, maar dat kregen we niet van de banken. Toen ontdekte ik de stichting Triodos, de voorloper van de bank, waar we wél een lening loskregen.

Vervolgens vroegen ze of ik als vrijwilliger wilde meewerken, omdat ze meer van dit soort aanvragen kregen. Niet veel later ben ik in dienst gekomen. Wat mij meteen aantrok in Triodos is dat ze vanuit een bepaalde maatschappelijke visie de wereld willen veranderen. Dat paste bij mijn wereldbeeld. Naar mijn idee kun je de wereld het beste veranderen door zo dicht mogelijk bij de geldstroom te zitten. Follow de Money is en was mijn credo. Dan begrijp je waarom zaken op een bepaalde manier gebeuren, of niet.'

Had de Triodos bank van 1980 dezelfde doelstelling als nu?
‘Absoluut. Maatschappelijke bewustwording, bewust omgaan met geld, dat was het motto waarmee we in de markt kwamen. Dat is nog steeds zo, al zijn de thema's inmiddels veranderd. Destijds ging het bijvoorbeeld over zakendoen in Zuid-Afrika, nu over klimaatverandering. In de begintijd dachten veel mensen: je legt je geld bij de bank neer, die stopt het in een kluis en als je het nodig hebt dan halen ze ‘t er weer uit. De bewustwording dat banken van alles met dat geld doen, is nu veel groter.

Toch realiseren mensen zich ook nu nog te weinig wat voor veranderingskracht er in geld zit. Als iedereen kritisch zou kijken naar zijn dagelijkse bestedingspatroon, naar de wijze van sparen of beleggen, zou dat een heel sterke veranderingskracht opleveren, die ook door andere banken niet te negeren is.'

Hoe belangrijk is groei voor jullie?
‘Als we niet meer groeien, wordt onze functie in de samenleving lastiger. Dan zend je ongewild het signaal uit: duurzaamheid was leuk voor een tijdje en nu komt er weer wat anders. Groei is voor ons geen financiële drive, maar is gekoppeld aan onze missie.

Ik wil heel graag groeien omdat ik wil bewijzen dat dit soort bankieren kan groeien, economisch gezond kan zijn en kan bijdragen aan de samenleving. Dat is de intentie, die zit niet in het financiële. Want als ik voor het financiële zou gaan, dan zou ik alle kleine leninkjes eruit gooien, op gespecialiseerde markten heel snel groeien en ons vervolgens verkopen aan een grootbank. Dan worden we allemaal rijk.'

Ik was vorige week bij DSM, dat duurzaamheid als echte doelstelling ziet. Maar ik denk: als DSM financieel niet presteert, zal het thema duurzaamheid snel van de agenda verdwijnen. Worden jullie door je structuur minder makkelijk onder de voet gelopen?
‘Het lastige aan een bedrijf als DSM is dat ze in een open markt opereren en niet zelf bepalen wie hun aandeelhouders zijn. Voor een duurzame onderneming is dat een zwak punt. Want als bestuur kun je een hoop willen, als je aandeelhouders het anders willen, heb je weinig in de melk te brokkelen.

Als duurzaam bedrijf moet je relaties aangaan met partijen die participeren in een bepaalde strategische doelstelling; dat is wat anders dan het simpele eigendomdenken van de aandeelhouder. Dat kun je vormgeven zoals wij dat hebben gedaan, maar bijvoorbeeld ook via een coöperatieve rechtsvorm. Ik kan me zelfs voorstellen dat je aandelen zonder stemrecht aan de beurs noteert, maar dat de aandelen met stemrecht alleen worden uitgegeven aan partijen die de missie van de onderneming in al z'n breedte ondersteunen.'

In zijn boek Supercapitalism stelt Robert Reich het gebrek aan duurzaamheid van de economie aan de orde. Voor bedrijven zit er niks anders op dan een verbeten strijd om winstbejag te voeren omdat consumenten puur voor hun eigenbelang kiezen.
‘Dat lijkt me te simpel. De politiek wordt gekozen door diezelfde consument. Je kunt niet zeggen dat een burger als consument alleen naar zijn eigen belang kijkt en in het stemhokje ineens op de lange termijn is gericht. Het is trouwens een fictie om te denken dat mensen alleen voor kortetermijngewin kiezen. Iedereen zegt dat altijd van een ander, nooit van zichzelf.

Triodos betaalt bewust niet de hoogste rente op spaartegoeden. We zouden soms hoger kunnen betalen, dan zouden we waarschijnlijk meer klanten hebben, maar we kiezen bewust voor een groep mensen die verder kijkt dan het financiële rendement. We willen de hoogte van de rente niet als marketinginstrument inzetten. Dat heeft een enorm voordeel, want die mensen stappen niet massaal op als een andere bank de rente verhoogt.

Onze klanten zijn te vinden in een koplopergroep van 10 tot 15 procent van de bevolking, de cultural creatives, die kiezen voor integrale levenskwaliteit. Als die overstag zijn, volgt de rest vanzelf. Dat is het microniveau, van de individuele klant, waar behoefte is aan verandering. Op macroniveau spelen grote vraagstukken als klimaatverandering, armoedebestrijding en het financiële stelsel. Op dat niveau bestaat ook de overtuiging dat we moeten veranderen.

Ons huidige systeem schiet vooral tekort op meso-niveau, waar de macroproblemen worden verbonden met de emancipatiegevoelens van het individu. Het is belangrijk dat mensen weer plekken vinden waar ze zich als individuele burger en consument kunnen verbinden met de grotere thema's. Dat zie ik niet als een taak voor de instituties alleen, maar zeker ook voor het bedrijfsleven en niet in de laatste plaats voor banken.'