Economie is weer leuk
In de laatste decennia van de vorige eeuw raakte de economische wetenschap zijn swung kwijt. Rentegrafieken, handelstheorie en wisselkoersbeleid zijn natuurlijk interessante onderwerpen - sterker nog, we hebben er goed werkende centrale banken en een lage inflatie aan te danken - maar warm wordt je er niet van. Met de homo economicus in de hoofdrol beschouwden economen de wereld als een über-rationele plek waar ieder mens een calculerende burger is die altijd voor de centen kiest. Zijn driften en sentimenten werden genoegzaam genegeerd.
Hoe anders was het in de tijden van Adam Smith. Smith mag dan als de man van de marktwerking de geschiedenis in zijn gegaan, hij liet niet na te beschrijven welke rol sentimenten en de moraal van burgers spelen in het kapitalisme.
Sinds kort is de echte wereld terug in de economie. Economie gaat weer, zoals Stephen Dubner en Steven Levitt in hun boek ‘Freakonomics' stellen, over de wereld zoals hij werkelijk is in plaats van hoe die zou moeten zijn.
Boeken als Freakonomics maar ook The Undercover Economist en het onlangs verschenen Logic of Life van Financial Times journalist Tim Harfort, laten op hilarische wijze zien dat alles economie is. Zo gebruikt Harford onderzoek naar speeddaten en internetdaten om aan te tonen dat de volkswijsheid klopt die stelt dat vrouwen op rijke mannen vallen, maar dat mannen rijke vrouwen eng vinden. Om diezelfde reden, aldus Harford, wonen in New York (een stad voor rijke mensen), meer vrouwen dan mannen.
Doordat de sociologie en de psychologie de afgelopen jaren hun plek in de economie herroverden, begrijpen we nu iets beter waarom financiële markten zich zo raar kunnen gedragen (onder meer omdat mensen niet tegen hun verlies kunnen) en waarom mensen niet uit zichzelf voor hun pensioen sparen, ook al weten ze dat het goed voor ze is (om dezelfde reden als waarom ze niet aan de lijn doen, en niet sporten). En dankzij een onderzoek met jampotjes (laat mensen kiezen uit 25 of uit 5 soorten jam, en de tafel met 5 verkoopt meer) weten we dat mensen minder van kiezen houden dan menig econoom jarenlang dacht.
Het is nog even wachten op de oplossingen van de economen en de beleidsmakers: over het antwoord op de vraag hoe je mensen kunt helpen wel voor hun pensioen te sparen en mannen zover krijgt met machtige vrouwen te trouwen, zijn economen het nog niet eens. Maar economie is een stuk leuker geworden.