Automobiliteit - een Shell onderzoek naar de automobiliteit van Duitsers
Shell houdt zich al meer dan een halve eeuw bezig met het onderzoeken van het mobiliteitsgedrag van Duitse automobilisten. Daarbij maken de onderzoekers gebruik van scenariotechnieken, omdat deze verder gaan dan traditionele voorspellingen en uitermate geschikt zijn om in te spelen op alternatieve ontwikkelingen. De scenario-aanpak dient niet alleen om strategische informatie te genereren, maar ook om een maatschappelijke discussie aan te jagen.
Shell mobiliteitsstudie
Het doel van de jongste mobiliteitsstudie, Shell Personenauto's - Scenario's tot 2030, is het verkennen van de mogelijke gevolgen die demografische veranderingen zullen hebben voor het toekomstig autogebruik in Duitsland, alsmede het uitdiepen van duurzame mobiliteitsperspectieven op basis van uiteenlopende ‘toekomstdesigns'. Het rapport moet een beeld geven van de duurzaamheid van de toekomstige automobiliteit, en van de consequenties hiervan voor auto- en energieproducenten, automobilisten, en beleidsmakers.
Shell Deutschland Oil
Een van de opstellers van het rapport is Jörg Adolf, Issues Manager van Shell Deutschland Oil. Hij licht toe: ‘Als het gaat om efficiënter brandstofverbruik en verlaging van de uitstoot van CO2, kun je dat realiseren door verbeteringen aan de auto, door het gebruik van alternatieve brandstoffen en door verandering van het rijgedrag. Wij hebben ons in deze studie op de eerste twee aspecten gericht. Er is in Duitsland veel aandacht aan het rapport besteed. De eerste druk van 20.000 exemplaren bleek niet toereikend; we moesten exemplaren bijdrukken. Ik geef overal in Duitsland lezingen en merk dat het onderwerp hoog op de agenda staat.'
Automobiliteit Duitsland
Dat heeft ongetwijfeld te maken met het gegeven dat Duitsland op gebied van automobiliteit een zeer ontwikkelde markt is. Het percentage autobezitters is relatief hoog en, crisis of niet, de groei van het aantal auto's gaat gestaag door terwijl het aantal inwoners van Duitsland al jaren stabiel is. Daarbij groeide ook lange tijd het aantal kilometers dat automobilisten gemiddeld reden, maar die groei is onlangs tot stilstand gekomen door stijgende brandstofprijzen.
Kernvragen
Tegen deze achtergrond staan twee kernvragen centraal. De eerste luidt: ‘Hoe kunnen het Duitse autobezit en het aantal gereden kilometers per automobilist groeien, in een land waar de economie hapert en het aantal inwoners niet meer toeneemt? En op welke manieren kan automobiliteit, in termen van autobezit en aantal gereden kilometers, blijven toenemen, tussen nu en het jaar 2030?'
Focus op demografische ontwikkelingen
De studie zoomt allereerst in op de demografische ontwikkelingen in Duitsland. De verwachting is dat het aantal inwoners tussen nu en 2030 met 3,7 miljoen zal afnemen, tot een totaal van 78,5 miljoen inwoners. Die krimp gaat gepaard met een substantiële vergrijzing: het aantal 65-plussers stijgt van 20 procent nu naar 28 procent in 2030, het aantal jongeren tot twintig jaar daalt in diezelfde periode van 19 procent naar 16 procent.
Ondertussen zet de ‘emancipatie' van het autobezit rustig door. Heeft een gemiddelde groep van duizend Duitse vrouwen nu 340 auto's tot hun beschikking, dat aantal stijgt naar 430 in 2030. Ter vergelijking: voor mannen stijgt dit aantal veel trager, van bijna 700 auto's per duizend mannen nu, tot 715 auto's in 2030.
Hoogste volumes
De verwachting van Shell is dat het totaal aantal personenauto's in Duitsland stijgt van 47 miljoen nu tot 49,5 miljoen in 2030. Per duizend inwoners zal het aantal auto's toenemen van 570 nu tot 630 in 2030; per jaar zullen er tussen de 3 en 3,5 miljoen nieuwe auto's worden geregistreerd. Vanwaar die groei? Adolf: ‘ondermeer omdat het autobezit onder de groeiende groep senioren toe gaat nemen: mensen die een dagje ouder worden, doen zelden afstand van hun auto; tegelijk stijgt het aantal ouderen, met name vrouwen, die op latere leeftijd alsnog in de auto stappen, zodat ze (weer) mobieler worden. Kwam in 1995 23 procent van het totaal aantal gereden kilometers voor rekening van vijftigplussers, in 2030 zal dat ruim 35 procent zijn.'
Automarkt Europa
Al met al zal Europa's grootste automarkt de komende jaren aan kop blijven, met de hoogste volumes van het aantal verkochte auto's. voor de gehele automobielbranche is het essentieel dat de behoeften van automobilisten gaan veranderen, alleen al vanwege de demografische ontwikkelingen: het feit dat er relatief meer senioren gaan autorijden, plus het gegeven dat huishoudens gemiddeld kleiner worden, heeft niet alleen gevolgen voor aspecten als veiligheid, comfort en bedienings-gemak, maar ook voor het autogebruik.
Infrastructuur Duitsland
Meer personenauto's op de weg, plus een verwachte groei in het beroepsgoederenvervoer, betekent dat de eisen aan de Duitse infrastructuur de komende jaren steeds zwaarder worden. Hoewel het Duitse wegennet met een totaal van 645.000 kilometer erg uitgebreid en wijdvertakt is, zijn files ook in Duitsland een dagelijks verschijnsel. Als er geen verstrekkende maatregelen worden genomen, zal de filedruk toenemen, wat leidt tot verdere irritatie onder weggebruikers.
Wat zijn de opties voor beleidsmakers? Adolf: ‘Het verdient aanbeveling in te zetten op efficiënter gebruik en beter onderhoud van bestaande wegen. De inzet van verkeers-managementsystemen, het scheiden van snel personenvervoer en langzaam goederenvervoer, en het slim oplossen van bottlenecks moeten het wegennet in de toekomst in voldoende mate ontlasten. Dat is voor Duitsland temeer van belang omdat de Duitse economie in grote mate afhankelijk is van logistiek en transport. Voldoende capaciteit in het wegennet is dan een halszaak', stelt Adolf.
Uitstoot CO2
Dan is er nog de milieucomponent. Een toename van het aantal auto's leidt - als auto's niet significant zuiniger en duurzamer worden - tot een toename van de uitstoot van CO2. Op dit moment is het autogebruik goed voor 11 procent van de energieconsumptie van Duitsland, en voor 14 procent van de totale uitstoot van CO2. Zowel binnen de EU als in Duitsland is het streven om die percentages in belangrijke mate terug te dringen. Adolf: ‘Het goede nieuws is dat de feitelijke uitstoot van CO2 door Duitse personenwagens al daalt sinds 1999. De EU heeft een doelstelling afgegeven waarbij de CO2-uitstoot van Duitse personenauto's in de periode 2005-2020 moet dalen met 14 procent. Dat is volgens onze scenario's zeker haalbaar.'
Trendscenario's
Dit leidt naar de tweede kernvraag uit het rapport: ‘Hoe duurzaam zal de Duitse automarkt zich de komende jaren ontwikkelen, in termen van energieconsumptie en CO2-uitstoot? Hoe, in welke mate en hoe snel kan de autosector een bijdrage leveren aan duurzame mobiliteit?' In het rapport onderscheidt Shell op dit vlak twee trendscenario's. Het eerste scenario is Auto Adaptatie waarbij de toekomst van de Duitse automobiliteit een continuering is van de huidige trends en ontwikkelingen. Het tweede scenario, Automobiliteit in Transitie, gaat uit van significante aanscherpingen in duurzaamheidsbeleid en van technologische doorbraken.
Auto Adaptie
In het eerste scenario wordt geleidelijke technologische vooruitgang geboekt. Het gebruik van dieselauto's blijft toenemen, van 24 procent van het totaal aantal personenauto's nu naar 40 procent in 2030. Ook het aantal auto's dat rijdt op biobrandstof stijgt: van 4 procent nu naar 10 procent in 2030. Hybride auto's gaan in dit scenario een tamelijk belangrijke rol spelen. Hun marktaandeel in nieuw verkochte auto's stijgt naar 20 procent in 2030; het aandeel van elektrische auto's blijft steken op 2,5 procent in 2030. Dat betekent al met al dat in dit scenario drie op de vier auto's in 2030 nog steeds op benzine of diesel rijdt. Wel worden auto's zuiniger in hun brandstofverbruik: verbruikt een gemiddelde personenauto nu nog 7,8 liter benzine per honderd kilometer, volgens dit scenario zakt dat in 2030 naar 6,1 liter per honderd kilometer. De uitstoot van CO2-gassen van alle personenauto's zal in 2020 met 14 procent gedaald zijn ten opzichte van 2005, en in 2030 met 23 procent.
Automobiliteit in transitie
In het tweede trendscenario accelereert het tempo van technologische vernieuwingen en toepassingen. Klimaatbeleid wordt belangrijker, beleidsmakers leggen scherpere milieuregelgeving op. Dat betekent een doorbraak van alternatieve brandstoffen en een versnelling van het aantal auto's dat weinig energie verbruikt. Adolf: ‘In dit scenario neemt het marktaandeel van nieuw verkochte auto's met een benzinemotor af van 49 procent nu naar 17 procent in 2030, en het aandeel van auto's met een dieselmotor van 49 procent nu naar 18 procent in 2030. Het marktaandeel van hybride auto's stijgt explosief, naar 50 procent in 2030; het aandeel van elektrische auto's stijgt tot 10 procent in 2030.'
Energiezuinig
Auto's worden in dit scenario heel wat zuiniger in hun brandstofverbruik: van 7,8 liter benzine per honderd kilometer nu, naar 5,2 liter per honderd kilometer in 2030. vergeleken met het jaar 2005 zal de totale CO2-uitstoot van alle personenauto's in 2020 met 21 procent gedaald zijn, en in 2030 met 38 procent. ‘Dit scenario zal het nodige vergen van de sector', zegt Adolf, ‘maar ik denk dat het mogelijk is. Demografische ontwikkelingen spelen daarbij zeker een rol. Het aantal inwoners neemt weliswaar af, maar daar staat tegenover dat senioren vaker in de auto zullen stappen, en mobieler zijn dan vorige generaties. Het totaal aantal gereden kilometers zal per saldo stabiliseren, maar het brandstofverbruik van personenauto's neemt jaarlijks af met gemiddeld ca. 1,2 procent.
Klimaatdoelstellingen
Shell kiest voor het tweede scenario: Automobiliteit in transitie, omdat dat realisatie van afgesproken klimaatdoelstellingen dichterbij brengt. Maar zelfs als de technologische vernieuwing niet snel gaat, dan gaan we toch nog uit van een CO2-reductie van 23 procent bij personenwagens, in de periode tussen 2005 en 2030. Als we daar het verbruik van vrachtwagens bij optellen, wordt het beeld overigens een stuk somberder, omdat het aantal vrachtwagens de komende jaren blijft groeien.'
Complexe uitdaging
De transformatie van de energie- en mobiliteitssystemen van vandaag is een veeleisende en complexe uitdaging, stelt Adolf: ‘Dat is reden te meer om zo snel mogelijk in actie te komen, waarbij een nauwe samenwerking tussen alle betrokkenen in en buiten de autobranche doorslaggevend is. Want alleen wereldwijde samenwerking biedt ons een weg naar de oplossing van het klimaatprobleem.'
Bovenstaand artikel over het Shell onderzoek naar automobiliteit, is verschenen in de Management Scope special Op zoek naar nieuwe grenzen in samenwerking met Shell.
Lees ook:
> Biografie Peter Voser, CEO Shell
> Jeroen van der Veer Shell - Simpel leiderschap
> Industriële productie Japan gestegen, Duitsland uit recessie
> Stevige krimp Duitse economie eerste kwartaal 2009
> Volkswagen koopt een vijfde deel Suzuki
> Shell Corporate Governance