Boardroom Agenda 2011: wat is top of mind bij bestuurders?
Het zal weinigen verbazen dat de agenda’s van Nederlandse bestuurders dit jaar, net als het voorgaande jaar, worden gedomineerd door de financiële crisis. een overgrote meerderheid (84 procent) zet de crisis ‘hoog’ op de agenda. Een minderheid van elf procent houdt het hoofd koel en noemt de prioriteit van de crisis laag. Een splintergroep van twee procent maakt zich zelfs helemaal niet druk om de crisis.
Dit blijkt uit het Boardroomagenda-onderzoek, door Management Scope gehouden onder topbestuurders van de duizend grootste Nederlandse bedrijven. De bestuurders kregen een aantal thema’s voorgelegd, telkens met de vraag hoeveel prioriteit zij aan dit onderwerp geven. In totaal werkten 131 bestuurders mee aan het onderzoek.
Hype
Na de crisis scoort ‘Innovatie en technologie’ als hoogste prioriteit op de agenda van de bestuurders, op de voet gevolgd door ‘sustainability’ en ‘risk management’. ‘Veiligheid’ is voor meer dan de helft van de respondenten (56 procent) een belangrijk agendapunt, maar daar staat tegenover dat elf procent dit thema helemaal niet noemt. Ook plaatst meer dan de helft van de geënquêteerden de thema’s ‘nieuwe verdienmodellen’, ‘human relations/arbeidsmarkt’ en ‘shareholder versus stakeholder’ hoog op de agenda. ‘M&A en groei’ en een ‘veranderende organisatiestructuur’ ontbreekt op bijna geen enkel lijstje, maar is bij een minderheid van de bestuurders top of mind. Ook dat is, gezien het economische klimaat, niet verrassend. Wel verrassend is dat cloud computing totaal niet als prioriteit wordt aangemerkt. Hoewel het onderwerp wel een stuk belangrijker wordt gevonden dan vorig jaar, is de door Microsoft en andere IT-reuzen voorspelde revolutie in dataopslag kennelijk nog niet helemaal op stoom. Het zijn vooral de toezichthouders die hier warm voor lopen, ceo’s en cfo’s zijn er niet erg mee bezig.
Laten we het erop houden dat de geesten langzaam rijp worden gemaakt voor de cloud, maar dat de hype nog niet in volle hevigheid is doorgedrongen tot de boardroom. De bestuurders stromen evenmin over van enthousiasme voor de opkomende markten. Het thema ‘emerging markets/BRICs’ wordt door een minderheid belangrijk gevonden. Dit thema was vorig jaar zelfs iets populairder dan nu. Het komende jaar lijken de bestuurders zich vooral te willen concentreren op de (bestaande) business. Discussies over de veranderende rol van de rvc en de rvt en de one-tier versus de two-tier board – toch al nooit populaire gespreksonderwerpen – verdwijnen naar de achtergrond. De op stapel staande veranderende regelgeving zal daar misschien verandering in brengen. net als vorig jaar zijn er gezien de precaire vooruitzichten maar weinigen die het op dit moment belangrijk vinden om na te denken over het aantrekken van kapitaal of het inkopen van commodities.
Nuchter
We vroegen de topbestuurders ook om verder vooruit te kijken. Waarmee verdient Nederland volgens hen over tien tot dertig jaar zijn geld? ‘Dienstverlening’ is het meest genoemde antwoord. Daarnaast denken bestuurders dat de handels-, transport- en logistieke sector zullen blijven profiteren van de strategische ligging van ons land. En ondanks de hardnekkig sombere geluiden over het innovatievermogen van Nederland hebben de respondenten vertrouwen in het rendement van Nederlandse kennis en innovatie en in de kwaliteit van Nederlandse producten. Ook werden financiële producten en diensten, technologie en (water)bouw meermaals genoemd als toekomstige inkomstenbronnen. Uit de korte commentaren van de geënquêteerden spreekt een nuchtere handelsgeest. We noteerden ‘hard werken’, ‘voorzichtig investeren en creatief kansen benutten’ en ‘mondiaal denken’.
Afspiegeling
Deze enquête is geen getrouwe afspiegeling van de Nederlandse boardrooms. Bestuurders uit de dienstverlening en de industrie zijn oververtegenwoordigd. Ook zijn de verschillende functiegroepen niet evenredig verdeeld over de sectoren. Onder de respondenten die werkzaam zijn in de dienstverlening zijn de ceo’s in de meerderheid, terwijl de industrie het sterkst vertegenwoordigd wordt door toezichthouders en cfo’s. Daar komt bij dat de prioriteiten van cfo’s vaak heel anders liggen dan die van ceo’s en toezichthouders. Om een voorbeeld te geven: het inkopen van commodities is voor cfo’s een bovengemiddeld belangrijk agendapunt, terwijl ze zich minder druk maken over de rol van de rvt en de rvc.
Desondanks kunnen we wel iets zeggen over de agenda’s van de twee best vertegenwoordigde branches. De dienstverleners, de eerste ruim vertegenwoordigde groep, maken zich grote zorgen over de arbeidsmarkt en andere HR-zaken. Na de financiële crisis, die het merendeel van de agenda’s domineert, is dit met voorsprong het meest genoemde thema. Voor maar liefst 66 procent is dit een hoofdpijndossier. Bij de bestuurders uit de overige branches komen HR-zaken en de arbeidsmarkt gemiddeld pas op de zesde plaats. Nieuwe verdienmodellen zijn voor de dienstverleners iets belangrijker dan voor de andere bestuurders, net als de onderwerpen ‘shareholder versus stakeholder’ en ‘M&A en groei’. Daar staat tegenover dat ‘innovatie en technologie’, ‘veiligheid’ en ‘inkoop commodities’ gemiddeld genomen lager op de agenda’s van de dienstverleners staan.
Dat is deels te verklaren door de aard van de branche. De meeste optimisten vinden we onder de industriëlen. Het is de enige sector waarin de financiële crisis niet met stip bovenaan staat. Ook onder bestuurders uit de industrie scoort de crisis hoge ogen, maar innovatie en technologie worden minstens zo belangrijk gevonden, in sommige gevallen zelfs nog iets belangrijker. ‘Sustainability’ en ‘risk management’ staan gemiddeld genomen weer iets hoger op de agenda van de industrie dan bij andere sectoren. De industriebestuurders lijken het meest internationaal georiënteerd. De opkomende markten worden scherp in de gaten gehouden. Bij meer dan de helft van de bestuurders (56 procent) staat dit onderwerp hoog op de agenda. Een substantiële minderheid onder de industriëlen vindt, tegen de trend in, het aantrekken van kapitaal een belangrijk agendapunt. Arbeidsmarkt en HR-zaken vinden de industriëlen aanzienlijk minder belangrijk dan hun collega-bestuurders. ook is er in deze sector minder interesse in nieuwe verdienmodellen, de stakeholder versus shareholder-kwestie, een veranderende organisatiestructuur, en het thema ‘M&A en groei’.
Momentopname
We vroegen topbestuurders om zes minuten van hun tijd. De uitkomsten zijn veelzeggend. Het moge duidelijk zijn dat de voortrazende financiële crisis in de eurozone als een donkere wolk boven de bestuursagenda’s hangt. Maar het is zeker niet zo dat de bestuurders verlamd zijn door de crisis, als konijnen in de koplampen van een aanstormende auto. De ontwikkeling van nieuwe verdienmodellen heeft grote prioriteit, veel meer dan vorig jaar. Het belang dat wordt gehecht aan innovatie en technologie duidt erop dat bestuurders graag de sprong naar voren willen maken. Het nuchtere commentaar van oud-bankier Ewald Kist spreekt wat dat betreft boekdelen: ‘Nederland moet focussen op zaken waar het goed in is’.