Ongemak aangaan is een delicaat proces
De noodzaak tot duurzame verandering wordt overal gevoeld. Doelen en processen worden veranderd, uiteenlopende duurzaamheidsthema’s liggen op tafel, de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) zijn van kracht, rapportages worden verbeterd, prestaties gemonitord. Tegelijkertijd zien we dat die externe en systemische benadering niet de noodzakelijke transitiesnelheid oplevert. Het beperkt zich tot relatief oppervlakkige leverage points, waarbij veranderingen vaak meetbaar zijn maar beperkt in hun langetermijnpotentieel. De meest effectieve interventiepunten liggen elders: diep in onszelf. Of zoals een deelnemer aan het project Ongemak in de Boardroom (een voorloper van het huidige Verdiepte Governance-project) het uitdrukte: ‘Het begint bij de persoon van de bestuurder en commissaris dus. Bij jou. Bij mij.’ Relatief kleine veranderingen in mindset en paradigma kunnen leiden tot relatief grote veranderingen in de buitenwereld. Een verbreding of verdieping van perspectief leidt immers tot andere afwegingen en besluiten die doorwerken in bijvoorbeeld doelstellingen, terugkoppelingsmechanismen en beloningsstructuren.
Maar hoe doe je dat?
De huidige ecologische en sociale realiteit dwingt tot reflectie, of zou dat tenminste moeten doen. Van leiders wordt gevraagd fundamenteel na te denken over hoe zij in het leven staan en welke verbindingen ze aangaan met anderen, met de natuur, en met de toekomst. Doe ik het juiste? Doe ik genoeg? Dat is noodzakelijk voor het bepalen van de koers van de onderneming en het vormen van een fundament onder verantwoordelijk leiderschap.
Wanneer bestuurders en commissarissen stilstaan bij hun persoonlijke waarden en hun legacy, dient het ongemak zich onvermijdelijk aan. Onder ogen zien dat wat zo diep verankerd is in je eigen waarheid, toe is aan een update is ongemakkelijk. En uiterst noodzakelijk.
Het ongemak aangaan is een delicaat proces. Om die reden werken we in het project Verdiepte Governance in veilige, vertrouwelijke communities of practice. Willen we de economische transitie realiseren, dan moeten we exploratief gaan denken en onze aandacht anders richten. In de woorden van een andere deelnemer: ‘Er is meer engagement en creativiteit nodig in aansturen, besturen en toezichthouden. Omgaan met onbekendheid, angst, zorg, hoe-moet-dat-dan. Alleen dan komen we vooruit.’ Zo’n community biedt een tussenruimte waarin we dit aangaan en tools ontwikkelen. Naast procesonderzoek en -vormgeving is mijn rol interventies te faciliteren, waardoor thema’s persoonlijker worden en deelnemers op een diepere, niet-cognitieve manier bevraagd worden. Want juist in dat wat je niet weet, kan het nieuwe ontstaan.
Omarm het ongemak
De onzekerheid en spanning van de transitie bieden juist een kans voor leiders om hun visie scherper te stellen en hun organisatie sterker te maken. Het vraagt moed om eigen overtuigingen en routines te herzien en een nieuwe realiteit te omarmen. Zo creëert u ruimte voor het nieuwe. Het omarmen van persoonlijk en zakelijk ongemak is het startpunt voor nieuwe mogelijkheden, diepere verbindingen en innovatieve oplossingen. En dat begint met een kleine stap, diep in onszelf. In mijzelf. In uzelf.
Dit essay door Ellemiek Etman, executive coach en spreker, en lid van het programmateam van het project Verdiepte Governance, waaraan zij eveneens als promovenda verbonden is, is gepubliceerd in Management Scope 10 2024.