ICT'ers verzuipen in hun takenpakket

De functie van ICT is opgewaardeerd. ICT is niet langer de kostenpost of het noodzakelijke kwaad van weleer, maar een instrument met strategische allure en ongekende mogelijkheden. Gevolg is dat op de ICT-organisatie een zwaar beroep wordt gedaan. Niet alleen zijn er meer projecten, bovendien verwachten interne en externe klanten een proactieve houding. Passief afwachten tot iemand met een vraag komt, kan niet meer.

ICT en business raken steeds sterker met elkaar verweven. De ICT-manager moet niet alleen zijn eigen operaties goed runnen, maar is vaak ook verantwoordelijk voor de ondersteuning en herinrichting van bedrijfsprocessen. En daar wordt hij ook op afgerekend. Daar komt nog eens bij dat naast de gewone integratietaken ook mobiele software steeds meer aandacht vraagt, zoals PDA's en draadloze netwerken. In de top10 van investeringen in 2008 staan mobiele toepassingen op een tamelijk prominente vierde plaats. Doordat er meer wordt uitbesteed, krijgt de ICT-organisatie bovendien andere taken op zijn bord, zoals besluitvorming, procedures en begeleiding van de uitbesteding.

Geen wonder dat veel ICT-verantwoordelijken onzeker zijn of ze wel de juiste investeringsbeslissingen nemen. Dit leidt tot een sterke hang naar het bekende, naar bewezen technologieën waaraan je niet zo snel je vingers brandt. Daarnaast wordt fors geïnvesteerd in de analyse van bedrijfsprocessen en de ontwikkeling van nieuwe ICT-architecturen. Hieraan hebben ICT-managers hun handen meer dan vol. Innovaties moeten daarom bij de meesten nog even wachten. Ook nieuwe online bedrijfssoftware en interactieve Web 2.0-technologieën gaan voorlopig grotendeels aan hun deur voorbij.

De trends voor 2008

1. ICT en business sterker verweven
ICT en business zijn geen gescheiden gebieden meer. De meeste bedrijven zijn sterk afhankelijk geworden van ICT. Dit nieuwe elan is welkom, maar maakt het werk van de ICT-verantwoordelijken er niet eenvoudiger op. Volgens het merendeel van de managers heeft de verwevenheid van bedrijfsprocessen en ICT-voorzieningen grote impact op de eigen ICT-organisatie. Op ruime afstand gevolgd door andere invloeden, zoals het voldoen aan de verwachtingen van werknemers en klanten. Voor een kleine minderheid speelt de hete adem van concurrenten, nieuwe marktpartijen of innoverende leveranciers een belangrijke rol. De interne druk wordt dus als het hevigst ervaren. Op de vraag naar de grootste uitdagingen scoort de praktische uitvoering van implementaties en projecten dan ook het hoogst. Daaruit mag je afleiden dat de praktische kant van de verwevenheid van business en ICT nog lang niet overal op rolletjes loopt. Van de managers wiens ICT-budget niet slinkt, geeft bijna de helft aan dat het maken van de juiste investeringsbeslissingen hun sterk bezighoudt. Meer dan de zorg om capaciteit, dus voldoende werknemers. Opmerkelijk, aangezien de schaarste op de arbeidsmarkt van ICT-personeel regelmatig in de media opduikt als een toenemend probleem. Nog opmerkelijker is dat de focus op kostenbeheersing helemaal onderaan bungelt in de ‘zorgenlijst'. Deze focus blijkt door driekwart van de CIO's verdrongen te zijn door ‘belangrijker zaken'. Het oude ‘kaasschaven', dat voornamelijk kortetermijnbesparing opleverde, is aan de kant geschoven voor strategischer vormen van kostenbeheersing.

2. Meer geld voor ICT
Er wordt in 2008 weer stevig in ICT geïnvesteerd. Bijna de helft van de ICT-managers verwacht een stijging van het budget, één op de acht voorziet zelfs een verhoging van meer dan tien procent. Een minderheid houdt rekening met een daling, wat in iets meer dan de helft van de gevallen voortkomt uit een ‘opgelegde besparing'. Bij de rest gaat het om gerealiseerde besparingen door toegenomen efficiency, fusies en outsourcing, waardoor een budgetdaling mogelijk werd. Het aantal managers dat een gelijkblijvend budget verwacht is aanzienlijk groter dan vorig jaar (nu een derde, toen een kwart) en het aantal dat een daling verwacht aanzienlijk kleiner (bijna 17 procent tegenover ruim een kwart in 2006). Er zijn dus ruime middelen voorhanden in 2008, deels door de gunstiger economie en deels doordat ICT belangrijker is geworden voor de bedrijfsvoering.

3. Behoefte aan ordening
Er wordt in 2008 breed geïnvesteerd in bedrijfssoftware en systemen. Daardoor is de behoefte aan ordening groot. De top3 van software waarin wordt geïnvesteerd, heeft die ordening als rode draad. Het gaat om de ordening van processen (ERP), van data (business intelligence) en van informatie (portals). Vorig jaar gingen deze drie ook aan kop, maar in een andere volgorde. Dat nu ERP op nummer één staat, geeft aan dat de ICT-managers kiezen voor technologie die zich al min of meer heeft bewezen. Begrijpelijk, met zoveel nieuwe ontwikkelingen en een groeiende verantwoordelijkheid voor het effect van hun ICT-inspanningen. De combinatie van de rol van ICT in het verlagen van de bedrijfskosten, de verho-ging van het ICT-budget en de nadruk op ERP-systemen, duidt op een sterke focus op procesordening. In het oog springen verder de sterke investeringen in mobiliteit. De helft van alle bedrijven trekt hier volgend jaar geld voor uit. Daarmee staan mobiele toepassingen op de vierde plaats in de prioriteitenlijst. Opvallend is de lage score van kennismanagement en e-learning. Slechts één op de acht organisaties stelt daar volgend jaar budget voor beschikbaar. Je kunt je afvragen hoe dat mogelijk is. Waren we niet met zijn allen op weg naar een kenniseconomie?

4. Nadruk op architectuur
Dat de ICT-manager de steviger basis van bewezen technologie verkiest boven het experiment, wil niet zeggen dat hij niet bezig is met de herinrichting van zijn systemen. ERP - hoe geavanceerd ook - is nooit het antwoord op alle vragen. De aansluiting op de bedrijfsprocessen is cruciaal. Daarom ligt er sterke nadruk op architectuur en analyse van de bedrijfsprocessen. Zij nemen de top-positie in bij investeringen ter ondersteuning van de ICT-organisatie. Meer dan de helft van de CIO's trekt hiervoor in 2008 geld uit. Zij besturen dus niet alleen de basisprocessen met redelijk beproefde standaardmiddelen, maar werken ook aan verfijning en koppeling aan de overige programmatuur en systemen door systeemintegratie. Zeer opvallend is verder dat weinig ICT-managers van plan zijn volgend jaar te investeren in methoden voor softwareontwikkeling. Ook hieruit blijkt de nadruk op standaardoplossingen.

5. Systeemintegratie wordt duurder
De portemonnee wordt in 2008 vooral getrokken voor het beheer van ERP-systemen, de aanschaf van nieuwe standaardsoftware en de integratie van dat alles in de ICT-organisatie. De uitgaven voor integratie nemen, net als vorig jaar, het sterkst toe. Voor een flink deel gaan zij naar de mensen die de systeemintegratie voor hun rekening nemen, want zij worden meer ingezet. Nemen de kosten voor software over het algemeen toe, de kosten voor het beheer van de technische infrastructuur dalen, waarschijnlijk door de toenemende uitbesteding. Op alle vlakken zit outsourcing in de lift, het sterkst bij infrastructuurbeheer, op de voet gevolgd door programmabeheer en desktops, kantoorapparatuur en helpdesks. Ook vorig jaar nam outsourcing van infrastructuurbeheer sterk toe.

6. Focus op de interne klant
De belangrijkste doelstelling waarop ICT-verantwoordelijken eind 2008 worden afgerekend is nog steeds kostenreductie. Maar het verschil met de nummer twee is miniem: het ondersteunen van de interne bedrijfsinnovatie. Dat van de ICT-manager nu wordt verlangd dat hij een actieve rol speelt bij het vernieuwen van bedrijfs-processen en systemen, is een trendbreuk. Opvallend is dat de top3 van zijn doelen intern van aard is. Het verbeteren van de externe klantgerichtheid haalt gemiddeld nog wel een vierde plaats. Maar het veel hardere criterium van de bijdrage aan extra omzet en aan groei wordt door aanmerkelijk minder managers genoemd als een doel waarop zij worden afgerekend. En dat terwijl bij optimaliseringsprojecten in het portfolio juist een sterk accent ligt op marketing, sales en klantenservice. De inspanningen om de systemen voor de interne klant op orde te krijgen, werken uiteraard wel door in de winst en groei van het bedrijf.

7. Sterke positie SAP
Bijna driekwart van de ICT-managers heeft een standaard of een zelf ontwikkeld ERP-systeem in gebruik en zeker één op de tien overweegt de aanschaf daarvan binnen twee jaar. ERP vormt daarmee een brede basis. De meeste grote organisaties met minimaal één standaard ERP-systeem maken gebruik van SAP. In dit onderzoek is dat zelfs driekwart. Niet dat SAP alleenheerser is, want binnen veel grote organisaties worden meerdere ERP-systemen gebruikt.. Aangezien vier op de vijf SAP-gebruikers daarnaast aangeeft dat het gebruik zal toenemen, ziet het ernaar uit dat SAP deze sterke positie in Nederland behoudt.

8. Meer uitbesteding van ERP-beheer
Het beheer van de ERP-systemen wordt door ongeveer een derde van de ICT-managers voornamelijk zelf gedaan. Nog eens ruim een derde doet het leeuwendeel zelf, maar heeft wel bepaalde onderdelen van het beheer uitbesteed aan derden. De rest heeft dit gedeeltelijk of geheel uitbesteed. De managers die onderdelen van ERP geheel of gedeeltelijk uitbesteden verwachten dat in de toekomst licht op te voeren. Bij degenen die ERP nu nog geheel voor eigen rekening nemen, is de verwachte toename groter: drie van de vijf denken binnen twee jaar geheel of gedeeltelijk te zullen uitbesteden.

9. Weinig oog voor ICT-innovatie
Bij bijna de helft van de bedrijven draagt de ICT-afdeling geen verantwoordelijkheid voor het zoeken naar nieuwe technologische mogelijkheden, die kunnen bijdragen aan innovatie. Bij een kleine groep is één individu bezig met innovatie en minder dan de helft heeft er een team op zitten. Blijkbaar zijn veel ICT-organisaties sterk gericht op het hier en nu en is er nog geen sterke behoefte om processen, diensten en producten strategisch te vernieuwen. Dit wordt bevestigd door de geringe animo voor internetsoftware, zoals salesforce.com, Google Apps en blogs. Deze programma's hebben volgens de ICT-managers geen sterke potentie, uitgezon-derd software voor kennisdeling zoals wiki's en Lotus Connections. Over web 2.0 zijn de meningen sterk verdeeld. Ongeveer een kwart van de managers denkt dat deze ontwikkelingen worden overschat, terwijl ook een kwart vindt dat zij worden onderschat.

10. Run op business- en ICT-architecten
De omvang van hun ICT-organisatie blijft komend jaar gelijk, ver-wachten de meeste CIO's. Een derde verwacht groei. Knelpunten op de ICT-arbeidsmarkt zijn er nauwelijks. Alleen bij business- en ICT-architecten en bij projectmanagers worden tekorten verwacht. Min-der gevraagd blijken de technische ICT-functies. Er is een verschui-ving te zien naar functies die op het raakvlak van ICT en business liggen, en daarmee is er veel vraag naar ICT'ers die op hoog niveau processen kunnen vormgeven of leveranciers kunnen aansturen. Het tekort aan deze ICT'ers zal de komende jaren naar verwachting toenemen.

Het onderzoek
Het trendonderzoek Topmanagement & ICT 2008 wordt jaarlijks door onderzoeksbureau Giarte uitgevoerd onder een groep chief information officers (CIO's) en ICT-mana-gers die deel uitmaken van het platform DigitalBoar-droom. Het onderzoek werd in september 2007 online uitgevoerd onder 139 CIO's en ICT-managers van publieke en commerciële organisaties. Dit is ook de periode waarin de ICT-budgetten voor het komende jaar worden vastgesteld. De keuzes die daarbij worden gemaakt, bieden inzicht in belangrijke trends. Het merendeel van de ondervraagden werkt voor middelgrote en grote organisaties, zoals blijkt uit de onderverdeling naar organisatiegrootte:
Minder dan 1000 werknemers 38%
1000-4.999 werknemers 38%
5000-9.999 werknemers 9%
10.000 of meer werknemers 15%