Gastauteur Marike van Zanten: Met slechts 6,5 procent vrouwen in de top behoort Nederland tot de middenmoters in de BoardWomen Monitor 2006 van het European Professional Women's Network. Een schril contrast met Scandinavië, Noorwegen voorop. Is quotering het ultieme middel om het 'pale male' aan de top te doorbreken?
Of biedt de code-Tabaksblat meer kans op succes? Sinds de invoering van een wettelijke quotering van veertig procent is het percentage topvrouwen bij Noorse grote bedrijven omhooggeschoten naar 28,8 procent (bij de beursfondsen is dat overigens aanzienlijk lager: achttien procent). Ook Spanje heeft plannen klaarliggen voor quotering. In Nederland starten Neelie Kroes en NRC-publiciste Heleen Mees binnenkort een offensief voor de invoering van een quotering van veertig procent. Wettelijke quota stuiten vaak op grote weerstand, niet in het minst bij de topvrouwen zelf, die liever op eigen kracht het pluche bereiken. Waar halen bedrijven bovendien in korte tijd voldoende vrouwelijke kandidaten vandaan? Door verscherpte governance-regelgeving, toegenomen aansprakelijkheid en groeiend aandeelhouders-activisme, wordt de toetreding tot het commissariaat alleen maar zwaarder. Nog meer vrouwen uit het buitenland halen? Nu al is 71 procent van de topvrouwen niet afkomstig uit Nederland. Bovendien neemt de kans op gezagscrises en sabotage toe wanneer mannelijke bestuurders wettelijk opgelegde benoemingen niet zien zitten of moeten plaatsmaken voor vrouwen. Ook de sanctie is loodzwaar. Noorse bedrijven die het quotum eind 2007 niet hebben gehaald, worden ontbonden. Zal de Noorse regering straks echt duizenden banen op het spel zetten? Of zullen bedrijven desnoods de koffiejuffrouw in hun board benoemen om de sanctie te ontlopen? Als quotering al een oplossing is voor Nederland, moet eerst een aantal randvoorwaarden worden geschapen: kinderopvang als basisvoorziening, flexibilisering van werktijden en -plekken, een cultuur waarin fulltime werkende moeders niet langer met de nek worden aangekeken (en vaders juist wel), de overheveling van het emancipatiebeleid van Sociale Zaken naar Economische Zaken (van slachtofferschap naar business case) en voldoende aanbod van gekwalificeerde vrouwen. Het Noorse bedrijfsleven bouwt overigens al sinds 2003 aan een kandidatenpool, met training, ervaringsopbouw, networking en mentoring. Maar blijkbaar groeit de pool niet hard genoeg om veertig procent van de boards te kunnen vullen. Gefaseerde targeting lijkt dan ook kansrijker dan het op scherp zetten van de discussie met quotering. Een tussenoplossing is misschien het opnemen van een percentuele benoemingseis van vrouwen in de code-Tabaksblat, waarbij de druk geleidelijk steeds verder wordt opgevoerd en navolging jaarlijks wordt gemonitord. Pas toe of leg uit, in een verplichte aparte paragraaf in het jaarverslag. Wie weet, komen we dan uiteindelijk nog wel hoger uit dan die veertig procent.
.
