Dineren op de rots
Zoals de nieuwe code corporate governance aangeeft, is meer aandacht nodig voor cultuur en ethiek in ondernemingen. Iemand deelde een lijstje van do’s en don’ts voor commissarissen: heb de moed om de waarheid te spreken, geef zelf het goede voorbeeld, organiseer tegengeluid en zorg voor cultuurtraining. De eerste drie ogen niet erg nieuw, maar blijven belangrijk. Veel commissarissen herkennen de keuze tussen spreken en zwijgen, het twijfelen over de eigen afwijkende visie en het dilemma tussen kans benutten en mogelijk mis schieten. Bij elke interventie is er een uitruil tussen false positives en false negatives, zoals we die ook uit de statistiek kennen: je loopt het risico te streng te oordelen en het risico te slap te reageren, maar je kunt beide risico’s nooit tegelijk minimaliseren. Hoeveel tolerantie hebben commissarissen voor elkaar in het zoeken naar de balans hiertussen? Zoals een aanwezige zich afvroeg: hoe veilig is de verscheidenheid? Dit hangt af van de teamgeest, waarin sommige raden actief investeren. Naarmate men elkaar echt leert kennen, kunnen interventies van collega’s beter worden geïnterpreteerd en verandert het wedstrijdje in een teamprestatie ten behoeve van de onderneming. Mooi meegenomen is dat bescheiden leiders tot betere bedrijfsprestaties schijnen te leiden. Zoiets zal wellicht ook gelden voor commissarissen.
De vierde aanbeveling – zorg voor cultuurtraining – leek iets lastiger. Culture eats strategy for breakfast kan wel waar zijn, maar wat doe je er vervolgens aan? Het vertalen van de bedrijfswaarden naar de werkvloer ligt voor de hand en daartoe kunnen ongetwijfeld dilemmatrainingen worden ontwikkeld. Tegelijk kan het lastig zijn om van medewerkers te vragen zich te gedragen naar bedrijfswaarden die door de topleiding zijn vastgesteld, omdat die waarden voor hen ‘hoog over’ kunnen zijn. Wie heeft de moed hierover een echte dialoog aan te gaan? En wordt de plan-do-check-act-cyclus ook hier gevolgd, met eerlijke feedback op de waarden die enkele jaren geleden werden afgekondigd? De bestuurders hoeven dit van de code niet te doen en niet alle raden van commissarissen durven zichzelf op dit onderwerp de spiegel voor te houden, bijvoorbeeld in de jaarlijkse zelfevaluatie. De tone at the top blijkt dan wellicht niet consistent met de bedrijfswaarden. Een knappe accountant die dan de soft controls nog weet te scoren.
De sfeer bij het diner werd bijkans jolig toen de baas van trainingsbureau Apemanagement de aanwezigen liet zien hoe sociaal gedrag van mensen lijkt op dat van diverse soorten apen. Het verhaal over apenrotsen en baasjesgedoe was bekend, maar gedrag van nieuwe alpha males die hun gezag vestigen door de jongen van hun voorgangers te vermoorden, werd policor afgekeurd als bad practice voor de werkvloer. Toch was er weinig verschil met een ‘do’ van een topcommissaris: every three months, a public hanging will do, luidde het collegiale advies. Juist ja. Veel succes gewenst voor de accountant.