Grondstof is managementmaterie

NIEUWE REALITEIT
‘Klanten zijn actiever dan ooit met het hedgen van grondstoffen. Ze passen zich aan het nieuwe evenwicht op de markt aan’, zegt Jens Vrolijk, die bij ING grote bedrijven adviseert bij het hedgen van grondstofrisico’s. ‘De olieprijs was vroeger hoger dan 100 dollar per vat, nu is er een nieuw normaal, een nieuw lager niveau. Dit heeft gevolgen voor allerlei bedrijven in diverse sectoren.’ Dit stelt bedrijven vaak voor grote interne uitdagingen. Men is vaak wel bekend met het hedgen van valuta- en renterisico’s, maar om dat met grondstoffen te doen is voor veel bedrijven een nieuw speelveld. Het afstemmen van deze specifieke hedging binnen een bedrijf is een hele kunst. ‘De afdeling inkoop heeft de kennis van grondstoffen, het verbruik en de exposure. Hier zitten de mensen die contracten afsluiten en weten hoeveel er binnenkomt,’ zegt Vrolijk. ‘Maar de afdeling finance heeft kennis van hedgen. Zij weten welke swaps er nodig zijn. Het is lastig om dit intern goed te organiseren en het kost tijd en energie om deze twee afdelingen goed samen te laten werken, een samenwerking die moet plaatsvinden onder volatiele marktomstandigheden. Dit wordt door de corporate treasurer steeds vaker hoog op de agenda gezet.’

VERWEVEN WERELDECONOMIE
Specialisten geven ondernemingen advies om de hedge-strategie vorm te geven, beschrijven welke hedge-producten er tot hun beschikking zijn en helpen met de analyse of de juiste producten worden gebruikt om de risico’s daadwerkelijk af te dekken. De visie die klanten op die manier op de markt krijgen, is dat de grondstofvolatiliteit zal aanhouden. ‘De wereldeconomie raakt steeds meer verweven. Ontwikkelingen als een Amerikaanse renteverhoging of een Chinese groeivertraging klinken daardoor steeds meer door in allerlei markten, waaronder de grondstoffenmarkt’, voorspelt strateeg Khan. Niet alleen de aankomende renteverhoging van de Fed en de Chinese ontwikkelingen beïnvloeden de grondstofprijzen, maar ook verkiezingen in diverse Europese landen en de komende Amerikaanse presidentsverkiezingen.

EENVOUD
De noodzaak om prijsrisico’s af te dekken geldt voor bedrijven in alle sectoren, al verschilt de mate waarin uiteraard per sector. ‘Voor een luchtvaatmaatschappij zijn de risico’s anders dan voor een producent van consumentengoederen, maar alle bedrijven hebben inkoopkosten’, zegt Guido van Ingen, director corporate sales van ING Financial Markets. ‘Olieproducenten zien dat hun hedges momenteel in the money zijn omdat de olieprijs is gedaald. Ze nemen nu deze winst en gebruiken die om te hedgen voor de langere termijn’, voegt grondstoffenspecialist Vrolijk toe. ‘Luchtvaartmaatschappijen daarentegen hebben gehedged toen de olieprijs hoog was en kunnen nu de lagere prijs niet doorberekenen aan hun klanten in de vorm van goedkopere vliegtickets.’

SIMPELER
Hoewel er veel geavanceerde hedgemogelijkheden op de markt zijn, kiezen bedrijven vooral voor eenvoudige producten als grondstoffenswaps of opties. ‘Met eenvoudige producten is het gemakkelijker om risicoafdekking mee te nemen in de hedge-accounting’, zegt Van Ingen. In de wereld na de financiële crisis worden producten alleen maar simpeler, stelt Vrolijk. ‘Producten moeten begrijpelijk zijn. Als het simpeler kan, dan doen we het ook.’ Niet alle grondstoffen kunnen gehed ged worden, legt Vrolijk uit. ‘Oost-Europese klanten willen graag zonnebloemolie hedgen, maar daar is geen markt voor. Dat geldt ook voor staal, al kunnen de prijzen van ijzer en kolen, die nodig zijn om staal te produceren, wel worden afgedekt. In de plasticmarkt is ook vraag naar hedgeproducten. Deze markt is echter nog in ontwikkeling, er is weinig liquiditeit.’ Ook de risico’s van verschillende klanten kunnen ‘gematcht’ worden. Van Ingen: ‘We hebben klanten in diverse regio’s en in allerlei sectoren en soms hebben ze het tegenovergestelde van ons nodig. Waar in het ene land een drankproducent blikjes nodig heeft, hebben we in het andere land een aluminiumproducent als klant.’

VISIE
Ondanks de huidige onzekerheden in de markt heeft ING een positieve visie op de toekomst. ‘Wij geloven niet in een structurele dip in grondstoffen en verwachten dat de vraag weer zal stijgen in 2016’, zegt grondstoffenstrateeg Khan. ‘De afnemende vraag heeft de afgelopen jaren een stempel gedrukt op de grondstoffenprijzen. Economische zorgen in Europa, de sputterende groei in China en de vraagtekens rond een mogelijke renteverhoging door de Fed hebben allemaal een duit in het zakje gedaan. Naast een dalende vraag is er een groot aanbod van de meeste grondstoffen op de markt. Er is bijvoorbeeld sprake van overproductie van olie en er zijn nieuwe ijzermijnen in gebruik genomen in Australië. Dit zorgt ook voor prijsdruk’, aldus Khan.

OLIE, KOPER, IJZERERTS
Vier belangrijke grondstoffen die als benchmark richting geven zijn olie, koper, ijzererts en suiker. Wat voorspelt Khan voor deze uiteenlopende grondstoffen? ‘Voor olie verwacht ik, omdat de productie wordt teruggeschroefd, een langzaam herstel naar 75 dollar per vat voor het einde van volgend jaar. De huidige lage prijzen houden nu verschillende nieuwe boorprojecten ‘on hold’, waardoor er over vijf jaar serieuze tekorten kunnen ontstaan.’ Voor koper ziet Khan een geleidelijk prijsherstel. ‘Dit komt doordat er een positieve omslag is in de Chinese bouwsector, waardoor de vraag ondersteund wordt. De huidige prijzen van 5.000 dollar per ton zullen geleidelijk herstellen naar 6.000 per ton eind volgend jaar, mede doordat de aanvoer uit Afrika sterk zal afnemen, omdat grondstoffenmultinational Glencore heeft aangekondigd 500.000 ton productie te verminderen in de komende achttien maanden. Verschillende nieuwe projecten in Latijns-Amerika zullen echter een plafond zetten op de oplopende koperprijs.’ De prijzen van ijzererts zijn de afgelopen tijd sterk gedaald doordat er nieuwe mijnen bij zijn gekomen en de productie is opgevoerd, terwijl de vraag is afgenomen. Khan: ‘De vooruitzichten voor olie en andere metalen zullen weliswaar hun positieve uitwerking hebben, maar het productieoverschot bij de lage vraag zorgt ervoor dat ijzererts achter zal blijven bij andere grondstoffen.’

SUIKER
Suiker is een belangrijke grondstof in de categorie soft commodities, grondstoffen die voor voeding gebruikt worden. ‘Een deel van de voor de wereldmarkt bepalende Europese export van suiker zal vanaf 2017 last krijgen van prijsconcurrentie, wat neerwaartse druk op de op de prijs zet. Aan de andere kant verwachten we dat de prijsval in de VS wat zal herstellen, de import van China sterk blijft, terwijl het El Ninõ-weersverschijnsel zijn impact zal hebben voor productie en export uit Azië. We verwachten daarom dat de prijzen voor langere tijd blijven hangen rond 15-20 dollarcent per pound,’ aldus Khan.

TOEKOMSTIGE BUSINESS
Maar is het hebben van de juiste marktvisie allesbepalend? ‘Nee,’ stelt Guido van Ingen. ‘Dat bedrijven een visie op de prijsontwikkeling dienen te hebben om prijsrisico’s af te kunnen dekken, is een hardnekkige misvatting. Het gaat er juist om dat bedrijven een goed beeld hebben van hun toekomstige business en de risico’s met betrekking tot grondstoffen. Daar kun je een hedgebeleid op baseren en onbekende variabelen zoals prijs en looptijd mee afdekken.’

Deze analyse is gepubliceerd in Management Scope nummer 10 2015

Tekst: Robert Gunther, ING.