Digital Boardroom Trendonderzoek 2009
Onderzoek onder ruim 150 IT-managers
Onderzoeksbureau Giarte heeft de decemberuitgave van Management Scope een trendonderzoek gedaan. Ruim 150 IT-managers binnen het bedrijfsleven en de publieke sector delen hun visie op de verwachte veranderingen voor het komende jaar. De antwoorden zijn verrassend eenduidig. Ze laten een beeld zien dat bijna elke organisatie rekening houdt met een verhoogde druk op de IT-afdeling om te presteren en vooral de kosten te verlagen.
De belangrijkste trends:
• Minder grote en nieuwe projecten
In economisch betere tijden ligt de nadruk doorgaans op innovatie en time-to-market van projecten, maar met een recessie op komst worden die IT-plannen snel bijgesteld. De theorie zegt dat innovatieve IT kan bijdragen aan een efficiënter verloop van bedrijfsprocessen, wat weer resulteert in besparingen op diverse gebieden. Deze nuance gaat echter verloren in de praktijk van economisch onzekere tijden. Evenals tijdens vorige recessies zien we dat het topmanagement ook nu weer voornamelijk op kosten gaat sturen. Het IT-management ziet hier eveneens de noodzaak van in. Veel managers constateren echter ook dat dit negatieve investeringsklimaat wel een rem zet op grootschalige innovaties en projecten. Over de hele linie zien we dat de budgetontwikkeling voor IT terugloopt in vergelijking met voorgaande jaren. Vorig jaar verwachtte bijna de helft van de ondervraagde organisaties dat het budget in meer of mindere mate zou stijgen. Dit jaar is dat bij slechts een derde van de deelnemers het geval. Het aandeel met een krimpend budget neemt fors toe, tot bijna een derde van de totale populatie.
Op de vraag hoe deze kostenbesparingen gerealiseerd kunnen worden, geeft meer dan de helft aan meer virtualisatie te gaan toepassen. Daarnaast staat het centraliseren van IT-functies nog steeds hoog op de agenda. Outsourcing blijft groeien, kostenreductie is hiervoor een belangrijke drijfveer.
• Korte terugverdientijd voor projecten
De focus verschuift van de lange naar korte termijn. Een van de managers uit het onderzoek stelt dat de businesscase voor projecten ‘hard' zal zijn. De toegevoegde waarde wordt vooral in financiële termen gemeten en grote investeringen moeten binnen een half jaar tot een jaar worden terugverdiend. De focus verschuift daarbij van nieuwe projecten naar beheer en optimalisatie van bestaande projecten en systemen. De efficiency van bestaande systemen moet immers omhoog. De verwachte economische terugval heeft duidelijk zijn weerslag op het investeringsklimaat. In vergelijking met vorig jaar is er op nagenoeg alles applicatiegebieden sprake van een daling. De grootste afname betreft Customer Relationship Management (CRM) en Security. Bij CRM komt dit door een centralisatieslag - niet elke businessunit gebruikt een verschillend pakket - en met de verschuiving van de lange- naar de kortetermijnfocus. Bij security zien we dat veel bedrijven nu met één geïntegreerde omgeving werken.
Verder valt op dat ondanks het feit dat thuiswerken vaker voorkomt, organisaties minder gaan investeren in mobiliteit. Gezien de toenemende financiële druk zal het geen verbazing wekken dat het reduceren van bedrijfskosten hoog scoort op de vraag waarop IT het komende jaar wordt afgerekend. Maar uiteraard is het niet alleen kostenreductie wat de klok slaat. Ook zaken als ondersteunen van interne bedrijfsinnovatie, verbeteren van klanttevredenheid en integreren van bedrijfsprocessen blijven voor veel organisaties van groot belang.
Daarnaast is er een verschuiving te zien van innovatie naar consolidatie. Bestaande investeringen moeten beter worden uitgenut, of zoals een manager het treffend verwoordde: "minder ambitie en meer pragmatiek". Ook voor leveranciers heeft de neergaande conjunctuur gevolgen. Bij elke economische inzinking wordt als eerste geknepen op externe leveranciers. Het uitstellen van nieuwe projecten heeft vooral gevolgen voor consultants die betrokken zijn bij de implementatie van IT-projecten. Minder projecten betekent immers ook minder benodigde arbeidskrachten en dit vertaalt zich direct in een afname van detachering. Bijna de helft van alle ondervraagde ondernemingen verwacht dan ook dat ze in 2009 minder gebruik zullen maken van dergelijke dienstverlening. De trend voor 2009 is aldus duidelijk: uurtje factuurtje dienstverlening verliest terrein aan volledige uitbestedingsdiensten. Vorig jaar zagen we al een afname van detachering, deze tendens is dit jaar door de mindere economische vooruitzichten alleen maar versterkt. Outsourcing lijkt nagenoeg ongevoelig voor conjunctuurwisselingen, slechts de motivatie om uit te besteden verandert.
• Meer uitbesteden van diensten
Maar het is niet alleen kommer en kwel voor leveranciers. De al jaren durende trend naar uitbesteding zet zich onverminderd voort. Veel bedrijven geven aan meer gebruik te zullen maken van service providers voor het uitbesteden van zowel infrastructuur als applicaties zoals end user management (alles rond de werkplek). Het economisch tij heeft sinds 2000 nauwelijks enige effect gehad op de trend naar uitbesteding. Alleen verschillen de achterliggende redenen. In economische voorspoed is kwaliteit en time-to-market van belang. Bij een neergang tellen flexibiliteit en lagere kosten. Ondanks dat de tijd voor nieuwe, grote en innovatieve projecten voorlopig voorbij lijkt te zijn, valt er dus zeker nog geld te verdienen voor leveranciers. De focus zal alleen moeten liggen op efficiënte diensten, waarmee klanten geld kunnen besparen. De return on investment zal hoog moeten zijn en snel moeten kunnen worden gerealiseerd. Leveranciers die alleen mensen leveren of een ‘uurtjefactuurtjemodel' hanteren, gaan waarschijnlijk zware tijden tegemoet.
• Hardware virtualisatie en consolidatie van hard- en softwareplatforms
Naast het snijden in projecten wordt technologie ook ingezet om kosten te besparen. Op de vraag hoe organisaties dit willen realiseren, wordt een aantal maatregelen veelvuldig genoemd. Meer dan de helft van de bedrijven geeft aan door virtualisatie de hardwarekosten te verlagen. Met het volwassen worden van deze technologie kunnen veel servers voor aparte diensten en applicaties worden ondergebracht op virtuele servers. De onbenutte capaciteit kan zo drastisch worden teruggebracht.
• Verder centraliseren IT-dienstverlening
Tegelijkertijd wordt ook het aantal hardware- en softwareplatforms gereduceerd. Op deze manier wordt bespaard op zowel licentiekosten als beheer. Op dezelfde manier wordt ook de organisatie tegen het licht gehouden. Veel bedrijven zullen de dienstverlening verder centraliseren. Diensten die nu nog door meerdere clubjes binnen de IT-organisatie worden geleverd, kunnen efficiënter en goedkoper worden uitgevoerd door deze samen te voegen. Daarnaast is het de verwachting dat de toename van outsourcing een belangrijke bijdrage zal leveren aan deze efficiëntieslag.
• Aantal arbeidsplaatsen aan klantzijde (voorlopig) op peil
Voorlopig heeft de focus op kostenverlaging naar verwachting geen gevolgen voor het aantal arbeidsplaatsen aan de klantzijde. Het aantal organisaties dat een daling van de hoeveelheid arbeidsplaatsen verwacht is even groot als het aantal dat een toename verwacht. Dit is wel een duidelijk verschil met het onderzoek van vorig jaar. Toen was de verwachte toename van het aantal arbeidsplaatsen een stuk hoger. De economische omstandigheden hebben echter wel degelijk invloed op de arbeidsmarkt. Over het algemeen verwachten bedrijven voor verschillende functiegroepen de komende jaren minder versterking nodig te hebben dan een jaar geleden. Door centralisatie en outsourcing zijn steeds minder technische functies nodig en meer businessgerelateerde functies. Vooral mensen die kunnen acteren op het snijvlak van business en techniek en managers die in staat zijn om externe leveranciers aan te kunnen sturen, zoals demand- en deliverymanagers, zijn nog steeds gewild. Of zoals een van de managers constateert: "De krapte bestaat alleen voor professionals die breed zijn georiënteerd". Naar verwachting zal de gereduceerde vraag naar mensen bij leveranciers ertoe leiden dat veel professionals overstappen van de leverancierskant naar de klantzijde. Dit verlaagt de druk op de arbeidsmarkt. Veel managers zien als een positief neveneffect van de minder krappe arbeidsmarkt dat er meer ervaren mensen beschikbaar komen, wat weer een positieve uitwerking kan hebben op de kwaliteit van werk en projecten.
Ook bij de verwachte ontwikkeling van IT-arbeidsplaatsen zien we een verschuiving ten opzichte van vorig jaar. Gaf een jaar geleden nog 34 procent van de organisatie aan dat ze groei verwachten, dit jaar is dat nog maar 23 procent. Dit heeft uiteraard zijn weerslag op de benodigde functiegroepen, met name bij consultancy en projectmanagement. De vraag naar mensen met de competenties om externe leveranciers aan te sturen blijft echter toenemen. Een trend die in lijn ligt met de constante groei van outsourcing.
Lees ook:
> Dossier IT
> Dossier innovatie
> ICT kruipt waar het niet gaan kan
> Topmanagement & IT Trendonderzoek 2008
> De strategiekaart voor IT