CEO’s stappen voortijdig op

Jobhoppers en roofridders
Met weemoed moeten CEO's en hun medebestuurders terugkijken naar het begin van de jaren negentig, toen de percentages van voortijdig vertrek onder de 60 lagen. Dat niveau is nooit weergekeerd. Al snel volgden namelijk tal van reorganisaties. Rond de eeuwwisseling smoorden onenigheid en persoonlijke redenen vele carrières in de kiem. Daarop volgden na de hype van de nieuwe economie weer reorganisaties. In 2005 en 2006 leken de CEO's weer op rozen te zitten met percentages van voortijdig ontslag onder de 70. Zowel bij de CEO's als bij hun medebestuurders lopen de percentages van jobhop-pen op naar bovengemiddelde waarden. Zo verruilde afgelopen jaar Maarten de Groof ABN Amro Verzekeringen voor Schiphol, Patrick Morley Wolters Kluwer Nederland voor Telegraaf Media Groep, Jo van Engelen de ANWB voor ABP en Tjerk Hooghiemstra Philips voor MAF Group (Dubai). In een stijgende economie lijken ze de koning te rijk. Eindelijk kunnen ze weer mooie winsten laten zien. Maar helaas geldt voor bestuurders: het is niet goed of het deugt niet. Want de roofridders van de opkoopfondsen kijken likkebaardend naar de ondernemingen met hun rijk gevulde kassen. Het overnamevirus slaat over naar de bestuurskamers en stijgt als reden van vertrek naar bijna een kwart, een ongekende hoogte.

Dik Wessels verkoopt zijn bouwbedrijf Volker Wessels aan CVC en Rob Ruijters verlaat alsnog het verkochte VNU. Maar de roofzuchtige sprinkhanen kunnen door de kredietcrisis niet meer genoeg geld lenen en hun voorbeeld wordt gevolgd door begerige ondernemingen die bulken van het geld. Maarten Hulshoff verkoopt Rodamco Europe aan het Franse Unibail, Toon Wilderbeek ziet knarsetandend toe hoe zijn Organon Biosciences door Akzo Nobel wordt verkocht aan Schering, Jan Bennink toucheert tachtig miljoen bij de verkoop van Numico aan het Franse Danone en André Toet verlaat alsnog P&O Nedlloyd dat verkocht was aan het Deense Maersk. Meestal worden hun plaatsen ingenomen door buitenlanders. Maar ook een enkele Nederlandse onderneming trekt de stoute schoenen aan. Klaas Wagenaar en zijn medebestuurders worden met een fooi van enkele miljoenen bij Getronics naar huis gestuurd door KPN. Productiebedrijf Endemol wordt voor een prikkie teruggekocht door John de Mol cum suis met de opbrengst van tv-zender Talpa. Terug bij het succesvolle af.
Een sprankje hoop gloort voor de omdat in absolute getallen het totale aantal vertrekkende collega's een dalende tendens vertoont, van 51 in 2006 naar 43 in vorig jaar. Terwijl dat aantal op langere termijn jaarlijks op gemiddeld 55 uitkomt. Van de medebestuurders daalt het aantal dat opstapt van 111 naar 101, eveneens ver onder het langjarige gemiddelde van 124. Helaas voor de bestuurders daalt ook het aantal aantredende collega's met zeven. Voor de vijfhonderd grootste ondernemingen zijn blijkbaar steeds minder bestuurders nodig.

Langer op het pluche
Hoop mogen CEO's en medebestuurders ook putten uit het grotere verschil in leeftijd van aantreden en vertrekken, een aanwijzing voor de zittingsduur. Bij CEO's neemt de gemiddelde leeftijd van aftreden met één jaar toe naar 56 in 2007. Bij de medebestuurders is dat zelfs met gemiddeld twee jaar naar 55. Dit duidt er op dat ze langer op het pluche kunnen blijven zitten, wat strookt met de bevinding dat in absolute aantallen minder topmannen hoeven te vertrekken. Bestuurders zet je ook niet zomaar op straat, want met de vergrijzing liggen ze niet meer voor het oprapen.

De jongste bestuurders die in 2007 moeten opstappen zijn dan ook minder jong. In 2006 was de jongste nog 37 jaar, vorig jaar zijn de vertrekkende bestuurders allemaal boven de veertig jaar. De Fransman Philippe Salle (41) ziet de bui met Randstad mogelijk al hangen en geeft er de brui aan. Piero Overmars (42) en Huibert Boumeester (46) moeten afhaken bij ABN Amro in verband met de overname door Fortis en consorten. PCM raakt de 44-jarige Philip Alberdingk Thijm kwijt bij de terugkoop. Hij was nota bene getipt als opvolger van topman Ton aan de Stegge, die Alberdingk Thijm een maand later volgt door de achterdeur.
De bestuurders stappen op hogere leeftijd op. In 2006 was de oudste 62 jaar. In 2007 vertrekt CFO Werner Oppliger pas op zijn 66ste. Dat is overigens geen uitzondering bij half familiebedrijf Hunter Douglas (bekend van Luxaflex). Joop van den Ende is zo verstandig om 65 jaar oud de voorzittershamer van zijn Stage Entertainment door te geven. Zijn gezondheid laat hem een beetje in de steek. Hij blijft echter over de schouder van zijn opvolger meekijken als commissaris. Arthur del Prado kan zijn ASMI minder goed loslaten. Hij kondigt pas op zijn 75ste aan om in 2008 op te stappen. Zoonlief Charles (46) zal dan de troon bestijgen. Enkele buitenlandse activistische grootaandeelhouders zijn not amused.

Bij het aannemen van bestuurders wordt niet teruggegrepen op de jeugd. De vergrijzing lijkt nog geen substantiële tekorten op te leveren. De gemiddelde leeftijd van nieuwe bestuurders daalt niet. De zittende bestuurders hoeven dus niet bang te zijn voor een jonge horde van aanstormend talent. Evenals in 2006 is de jongste nieuwe bestuurder 36 jaar, namelijk Bruce van Egmond van Athlon Car Lease Nederland. De 37-jarige CFO van verzekeraar Optas, Rutger Zomer, neemt in 2007 de voorzittershamer over van een van de oudste vertrekkende bestuurders, de 63-jarige Pieter Rietbergen. Dit jonkie heeft echter niet meer dezelfde verantwoordelijkheden als de oude heer, want Optas is overgenomen door Aegon. Traditioneel behoort ook een vrouw tot de jongste bestuurders: Eugénie Krijnsen wordt in 2007 lid van de raad van bestuur van Friesland Bank.

Ondanks de vergrijzing wordt zelfs minder een beroep gedaan op de ouderen. Waren er in 2006 benoemingen van 61-jarigen, in 2007 zijn de oudste bestuurders die aantreden zestig jaar. Zowel bij Samas (Coen van der Bijl) als bij Endemol (Aat Schouwenaar) moet men in 2007 terugvallen op oudgedienden als CEO om de zaak goed op de rails te krijgen. Topman Erik Erenst van Interpolis Vastgoed moet op zijn zestigste nog leiding geven aan de integratie van het vastgoed van Achmea. Een oude bestuursvoorzitter werkt goed, omdat er dan geen competentiestrijd ontstaat. Ambitieuze kroonprinsen wachten gewoon hun tijd af. Bovendien hebben oudere CEO's minder eigenbelangen te verwezenlijken. Zo wordt in 2007 Tex Gunning op 57-jarige leeftijd benoemd als CEO bij uitzendbureau Vedior. Zonder problemen stapt hij binnen enkele maanden opzij om een overname door Randstad mogelijk te maken. Kom daar maar eens om bij de jonge heren.

Minder toestroom buitenlanders
Van de invasie van buitenlanders hebben bestuurders minder te duchten. Misschien worden de buitenlanders afgeschrikt door de hevige kritiek op de hoge beloningen voor bestuurders. De afname van hun toestroom is wel minder spectaculair dan bij de commissarissen, waar in 2007 per saldo slechts twee nieuwe buitenlanders hun opwachting maken in de boardroom. In de bestuurskamers van de vijfhonderd grootste ondernemingen komen er per saldo nog altijd dertien bij. In de twee voorgaande jaren was dat duidelijk meer. De daling van het aantal buitenlanders had nog groter kunnen zijn als de raad van bestuur van ABN Amro na de overname niet was volgelopen met negen buitenlandse bestuurders van de overnemende concurrenten, Belgen van Fortis, Engelsen van Bank of Scotland en Spanjaarden van Santander. Ook bij andere ondernemingen met grote belangen in het buitenland als Numico en Corporate Express worden Nederlandse toplieden, respectievelijk Jan Bennink en Frans Koffrie, vervangen door buitenlanders. Bij Ahold geeft de Zweedse topman Anders Moberg er in 2007 de brui aan en wordt CEO van MAF Dubai. Hij wordt uiteindelijk opgevolgd door de neutrale Engelsman John Rishton, die CFO was onder het bewind van Moberg. De Amerikaanse mevrouw Kimberly Ross volgt hem op als CFO. De Nederlander Dick Boer heeft voorlopig het nakijken. Maar uit de gelederen van Aegon komt goed nieuws voor de Nederlandse bestuurders. De Amerikaan Don Shepard kondigt in 2007 aan dat hij in 2008 zal vertrekken als topman. Later wordt bekend dat hij zal worden opgevolgd door de 47-jarige Nederlander Alexander Wynaendts, zoon van een diplomaat. Verder wordt de 48-jarige Joost van der Does de Willebois eind 2007 benoemd tot CFO van fusiebeurs NYSE Euronext. Zagen we eerder de jongere generatie van de Nederlandse elite opduiken bij de buitenlandse opkoopfondsen, met de kredietcrisis lijkt zij weer meer te waken over de Nederlandse zaak.

In 2007 ook een goed nieuwtje uit het buitenland. Philips-bestuurder Tjerk Hooghiemstra vertrekt in het kielzog van baggeraar Van Oord naar Dubai. Als voorloper van Anders Moberg treedt hij daar toe tot de board van MAF, dat onder andere hypermarkten exploiteert in het Midden-Oosten. Maar per saldo gaan de buitenlandse zaken minder goed. André Toet houdt het in 2007 niet meer uit bij P&O Nedlloyd als CEO Centraal-Europa na de overname door het Deense Maersk en verwacht op 43-jarige leeftijd elders nog een carrière op te kun-nen bouwen. Nederlands trots in het buitenland, Harry Roels, oud-bestuurder van Shell, legt het als topman bij de Duitse energiegigant RWE af tegen de ‘Ruhrmaffia'. En de laatste Nederlander in de board van Nielsen, het voormalige VNU, stapt op uit verveling. In de Amerikaanse bedrijfsstructuur mag CFO Rob Ruijter alleen aan het telraam zitten. Sinds de jaren negentig zijn de rollen omgedraaid. Tegenwoordig worden buitenlandse zaakjes in Nederland door de buitenlanders zelf opgeknapt.

Meer vrouwen
Ook de vrouwelijke bestuurders mogen zich een beetje verheugen. Na twee jaar in mineur wordt het verlies van twee bestuursfuncties in de luwte van 2007 weer helemaal goed gemaakt met een plus van vier. We noemden al de 38-jaar jonge Eugénie Krijnsen als nieuwe bestuurder bij Friesland Bank en Kimberly Ross bij Ahold. We noteerden in 2007 Isabel Hiltrop als lid van de directie van consumptiegoederenproducent Henkel Benelux en Barbara O'Gorman bij farmaciebedrijf Teva. Goed nieuws is het toetreden van Joanne Kellermann in het machtige bestuursgremium van De Nederlandsche Bank. Helaas zijn het als gebruikelijk verder allemaal buitenlandse vrouwen die de masculiene boardrooms weten binnen te sluipen. De verliezen worden in 2007 vooral geleden in het Nederlandse vrouwenkamp. Pauline van der Meer Mohr moet als directeur hr van ABN Amro wijken in het overnamegeweld. Angelien Kemna, directievoorzitter ING Investment Management, is te ambitieus voor een verdere carrière bij ING. Voorlopig gaat ze parttime voor een academische carrière, maar denkt ook over een kleinschaliger en duurzamer financieel bedrijf met haar man. Ondanks de huidige opleving worden op deze manier de door vrouwen gewenste en door mannen beleden quota van vrouwen in de bestuurskamers niet gehaald