Anton Dreesmann: Geen warenhuisman

Anton Dreesmann: Geen warenhuisman
Ze waren de smaakmakers van het Nederlandse bedrijfsleven. Dit keer Anton Dreesmann, die onverwacht zijn broer opvolgde als directeur van Vendex en het bedrijf uitbreidde tot een beursgenoteerde multinational.

Twee jaar na zijn dood in 2002 veilde Christie's de kunstwerken van Anton Dreesmann. Hoewel er enkele topstukken werden aangeboden, had de verzameling vanwege zijn samenstelling geen speciale meerwaarde. De kunstcollectie was een maatpak dat alleen hem paste. Anton Dreesmann werd geboren in 1923, als zesde in een gezin van zeven.
Hij was de zoon van V&D-directeur Willem Dreesmann en kleinzoon van Anton Dreesmann, die in 1887 met Willem Vroom het eerste warenhuis van de keten oprichtte. Al van jongs af aan toonde hij talent voor zaken. Zoals te verwachten begon hij na zijn studies economie en rechten te werken in het familiebedrijf.

Willem Dreesmann
Zijn tien jaar oudere broer Willem Dreesmann was al enige jaren de gedoodverfde opvolger van zijn vader, een wetenschap waar de jonge Dreesmann al van jongs af aan mee opgroeide. In 1954 werd hem de leiding gegeven van de V&D in Haarlem, één van de kleinere warenhuizen van de keten.
Zijn uitlaatklep was de wetenschap, in 1963 promoveerde hij op een lijvig promotieonderzoek over prijspolitiek in de detailhandel. Toen was hij al getrouwd met de elf jaar jongere Marianne van der Spek, een huwelijk dat tot het einde van zijn leven stand zou houden. samen kregen zij in totaal vijf kinderen, vier zoons en een dochter.

Ongeluk
De carrière van Anton Dreesmann zou een onverwachte wending nemen toen op 28 maart 1971 het noodlot toesloeg. Willem Dreesmann, sinds enkele jaren directeur van V&D-moederbedrijf Vendex, kwam die dag om het leven als gevolg van een auto-ongeluk. Het was een zware slag voor de jongere Dreesmann, die altijd had opgekeken tegen zijn oudere broer. Op de begrafenis van zijn broer was hij echter alweer aan het werk, pratend met zijn familieleden om genoeg steun te krijgen voor de positie van directeur, die nu vacant was.

Diversifiëren
De Raad van Commissarissen was niet enthousiast over de ambities van Anton Dreesmann. Zij vonden hem geen echte ‘warenhuisman': iemand die zich tot in de details bemoeit met de opstelling en de producten in de winkels. Verschillende familieleden en aandeelhouders betuigden echter hun steun en Anton Dreesmann werd de opvolger van zijn broer.
De Raad van Commissarissen had geen ongelijk. Anton Dreesmann had niet het geduld om zich tot de kleinste details met de winkels en producten bezig te houden. Bij Vendex was hij echter de juiste man op de juiste plaats - juist omdat hij heel anders dacht dan zijn broer. De structuur van het familiebedrijf, waarbij elk warenhuis bijna een aparte bv was van één familie, werd grondig door hem aangepakt.

V&D wordt een eenheid
Vanaf het begin probeerde hij het gehele bedrijf tot een eenheid te smeden. Ook maakte hij het zijn prioriteit om genoeg aandelen in bezit te krijgen om een controlerend belang te hebben. De aandelen waren inmiddels verdeeld onder de kleinkinderen van de oprichters, die zich in zo'n zes familietakken hadden verdeeld. Toen deze doelstellingen waren gerealiseerd, ging Anton Dreesmann het familiebedrijf uitbouwen.
In zijn visie moest Vendex diversifiëren. Dreesmann investeerde vol enthousiasme in België en Frankrijk, Amerika en Brazilië.

Modern conglomeraat
Binnen de landsgrenzen richtte hij zich op allerlei winkelformules, van Perry Sport tot Konmar, van de Kijkshop tot modehuis Kreymborg. Ook breidde hij uit in zakelijke dienstverlening, zoals met uitzendbureau Dactylo. Hij wilde van Vendex een ‘modern conglomeraat' maken dat door zijn diverse belangen minder kwetsbaar was. V&D moest ook diensten aanbieden, zodat je er een vakantiereis kon boeken of naar de tandarts gaan. Door de jaren bouwde hij een indrukwekkende verzameling bedrijven op, waarbij hij zelfs belangen had in recreatieparken, dienstverleners en de grote concurrent De Bijenkorf, die hij later zelfs zou overnemen.
De ideale ondernemer
Anton Dreesmann trad met zijn overnamepolitiek op de voorgrond. Toen Manfred Kets de Vries aan zijn studenten op Insead vroeg wie zij de ideale ondernemer vonden, kwam de Vendex- topman bovenaan de lijstjes te staan. en hoewel hij wars was van media-aandacht - hij vermeed cocktailparty's, gaf weinig persconferenties en zijn eerste grote interview was pas in 1983 - werd er wel veel over hem gesproken.
Zijn optreden voor de camera bij een vergadering in 1982 van V&D personeel en FNV bondgenoten was van grote invloed op zijn imago. Tijdens de vergadering vroeg hij het woord, maar dit werd geweigerd, waarna hij woedend en rood aangelopen de vakbondsleiders uitmaakte voor ‘helden op sokken'. Het filmpje werd zelfs uitgekozen door Sylvia Tóth in een aflevering van Zomergasten. Het beeld van de rood aangelopen topman was ook een herinnering aan zijn kwakkelende gezondheid.

Dictator
Anton Dreesmann had al op jongere leeftijdgegrapt dat hij niet oud zou worden, en mede door zijn enorme werklust toonde zijn lichaam al snel tekenen van verval. Zo kreeg hij al op zijn 48ste zijn eerste hartaanval, al ging hij alweer snel aan het werk. Maar daarna zou hij blijven kwakkelen met zijn gezondheid. Zijn tegendraadse, soms dwarse karakter was een publiek geheim. Als lid van de SER was hij de enige tegenstander van loonmatiging. Verder had hij al snel geen contact meer met de meeste van zijn familieleden. En ook binnen zijn bedrijf was hij volgens sommigen een dictator, die van bijna niemand tegenspraak duldde.

Harde maatregelen

Uiteindelijk kwamen er barsten in het vernis. Zo waren lang niet alle activiteiten van het bedrijf winstgevend en werd er veel geld verloren in Brazilië, in weerwil van de hoge verwachtingen van Anton Dreesmann. Hij weigerde echter zich uit deze markt terug te trekken en bleef geld pompen in de verliesgevende activiteiten.
Ook waren de V&D warenhuizen steeds slechter gaan lopen en in de jaren tachtig werd er zelfs verlies op geleden. Het was een gevolg van de jarenlange verwaarlozing van de topman zelf, die zijn aandacht op andere zaken richtte. Maar de grootste tekortkoming was zijn gebrekkige voorbereiding op het post-Anton tijdperk.

Opvolging
Tijdens zijn bewind had de Vendex-topman zich niet beziggehouden met de kwestie van de opvolging. Een opvolger zou vooral wachten op de dood van zijn voorganger. Toch bleek Anton Dreesmann uiteindelijk gecharmeerd van Arie van der Zwan, een professor in de economie met wie hij goed kon opschieten. na de hersenbloeding van de topman in 1987 nam hij de leiding over van het bedrijf over.
Als CEO nam Van der Zwan enkele harde maatregelen. Zo werden ontslagen aangekondigd en werden de Braziliaanse activiteiten afgestoten. Deze ingrepen waren echter tegen het zere been van Anton Dreesmann, wiens liefde voor Van der Zwan omsloeg in een diepe afkeer. Dreesmann vroeg zelfs in alle openbaarheid om het aftreden van zijn zelfgekozen opvolger.

Begin van het einde van Vendex
Hij trachtte weer zelf de touwtjes in handen te krijgen, wat niet meer lukte, waarna hij in 1988 definitief afscheid nam. Door alle ophef was Arie van der Zwan ook opgestapt. Een onzekere periode begon, totdat topman Jan-Michiel Hessels de nieuwe CEO werd. Het inmiddels beursgenoteerde Vendex begon harde saneringen door te voeren en verkocht verschillende winkelformules.
Na enige jaren werd het restant opgekocht door participatiemaatschappij KKR, die Vendex van de beurs haalde. De verschillende opvolgers hadden geen grip op de collectie van bedrijven van Vendex. De alleskunner en allesweter Anton Dreesmann had bij zijn leven een prachtcollectie om zich heen verzameld, maar zowel privé als professioneel had deze vooral voor hem waarde. Niet alleen zijn kunstcollectie, maar ook Vendex was een maatpak dat alleen Anton Dreesmann paste.

Lees ook:
> Maxeda zet Bijenkorf en V&D in de aanbieding
> Maxeda gaat fors uitbreiden buiten West-Europa
> Pas na acht jaar cashen
> Allerd Stikker: van topman naar ecoloog
> Pierre Vinken: neurochirurg met een hobby
facebook