Als het toch tot procederen komt
Spelregel 1: Voorkom een ongelijke rechtsgang
Bij elke samenwerkingsovereenkomst is het essentieel stil te staan bij de vraag wat gebeurt als onenigheid ontstaat. Spreek dus af welke partij een geschil beslecht en zorg dat die partij (rechter of arbiter) effectief en toegankelijk is. Om een voorbeeld te geven: stel dat een Nederlandse onderneming zakendoet met een bedrijf uit Zimbabwe dat zich niet aan de afspraken houdt. Als er vooraf niets is geregeld, zal het Nederlandse bedrijf zich moeten wenden tot de rechter in Zimbabwe. Het valt te verwachten dat procederen daar voor een niet-Zimbabwaanse partij erg lastig is. Andersom is het voor het Afrikaanse bedrijf relatief eenvoudig om zijn recht te halen bij de Nederlandse rechter.
Die ongelijke rechtsgang is te voorkomen. Zo kunnen partijen hun geschil ook voorleggen aan een onafhankelijk arbitragetribunaal. Zo’n tribunaal biedt onder meer als voordeel dat partijen arbiters kunnen selecteren op hun expertise en neutraliteit. Dat is in internationale verhoudingen een belangrijk voordeel. Daarnaast is er voor arbitrale uitspraken een tenuitvoerleggingsverdrag waarbij meer dan 160 landen wereldwijd partij zijn. Dat maakt de kans veel groter dan bij een rechterlijke uitspraak dat nakoming van het arbitraal vonnis succesvol kan worden afgedwongen.
Spelregel 2: Stel vast wat uw belang is
In de aanloop naar een geschil analyseren we als advocaten in elk geval drie aspecten. Het belangrijkste is het doel van de cliënt. Vaak is het in stand houden van de werkrelatie belangrijker dan bijvoorbeeld het afdwingen van volledige betaling. Andersom kan een procedure die meer kost dan hij direct oplevert uiterst waardevol zijn, vanwege de precedentwerking. Denk bijvoorbeeld aan een procedure over een beperkte schending van intellectuele eigendomsrechten. Dat levert misschien niet direct een grote schadevergoeding op, maar kan wel een duidelijk signaal naar de markt zijn. Zo kan toekomstige schade worden voorkomen. Ten tweede moet duidelijk zijn welke middelen beschikbaar zijn. Een juridische strijd kan kostbaar zijn – financieel, maar ook ten aanzien van het uithoudingsvermogen van de betrokken werknemers. Het is goed te toetsen welke offers een partij wil brengen om het beoogde doel te bereiken. Tot slot moet er voor het gewenste doel natuurlijk wel een basis zijn in het recht en de feiten. Dat maakt dat het belangrijk is vroeg in het proces feiten te onderzoeken en vast te leggen. Dat voorkomt verrassingen en is essentieel voor ontwikkelen van een consistente strategie voor de zaak.
Belangrijk is om deze vragen ook over de wederpartij te stellen. Wat zou hun doel zijn, en wat zijn zij bereid daarvoor op te geven? Al deze analyses beïnvloeden elkaar. Anders gezegd: er moet een businesscase zijn voor het voeren van een procedure. Daarin moet een analyse samenkomen van kosten, middelen (geld, mensen, tijd, etc.) en verwachte opbrengsten (financieel, precedent) en risico’s (geld, reputatie).
Spelregel 3: Weet hoe het spel gespeeld wordt
Bij elk geschil is van belang wáár het wordt beslecht. De procescultuur is van groot belang bij de keuze voor de juiste strategie. In Nederland besteden we doorgaans weinig aandacht aan het opvragen van bewijsmiddelen. In met name de Angelsaksische culturen is disclosure echter de norm. Dat betekent een kans om inzicht te krijgen in interne documenten van de wederpartij, maar ook het risico dat uw interne documenten op tafel komen. Dat is iets om rekening mee te houden bij de keuze voor de plaats waar het geschil wordt beslecht en of het geschil de moeite van het doorzetten waard is.
Spelregel 4: Gebruik strategische informatie
Het moment waarop de verschillende strategische opties in een geschil worden ingezet, is van groot belang. Denk aan de financiële kalender: wanneer presenteert de tegenpartij de cijfers? Is het bedrijf bezig met een grote lopende investering? In onze ervaring helpt strategische inzet van rechtsmiddelen en een goede timing een probleem efficiënt en snel – lees: zonder te procederen – op te lossen.
Spelregel 5: Bereid de organisatie voor
Komt het tot een procedure, dan is het belangrijk over het verwachte verloop daarvan goed te communiceren en draagvlak te creëren. Dat geldt zowel op bestuursniveau als op het niveau van de betrokken medewerkers. Al die personen moeten weten waarom de procedure wordt gevoerd zoals hij wordt gevoerd.
Gewenste resultaten
Steeds meer bedrijven realiseren zich dat het voorkomen en tijdig oplossen van geschillen belangrijk is. Reken maar uit hoeveel batterijen of verzekeringspolissen een bedrijf moet verkopen om een grote aansprakelijkheid te compenseren. Hoe je presteert in geschillen, is zichtbaar in de bedrijfsresultaten. Als advocaten adviseren wij over het voorkomen van geschillen. Maar komt het tot een procedure, dan is het goed om te overwegen wat het gewenste resultaat is. Zoals besproken is dat niet per se de hoogste directe opbrengst. De vraag of een zaak succesvol is geweest, moet worden beantwoord tegen de achtergrond van de doelen die de cliënt beoogde.