Europa’s pad naar digitale soevereiniteit

Auteur: | 20-05-2025
GenAI biedt Europa significante economische kansen. De technologie maakt nieuwe vormen van automatisering mogelijk die bedrijfsprocessen kunnen stroomlijnen en efficiënter maken, de productiviteit verhogen en innovatie in verschillende sectoren stimuleren en versnellen. Dat blijft de komende jaren zo. Sterker nog, de ontwikkeling van GenAI zal de komende tijd versneld doorzetten. Agentic AI vertegenwoordigt, gedreven door GenAI, de volgende golf van automatisering die aanzienlijke waarde kan opleveren.
Tegelijkertijd leidt de huidige dominantie van Amerikaanse clouddiensten en ai-modellen voor Europa tot een strategische afhankelijkheid. Momenteel beschikt Europa nu eenmaal niet over een cloud-infrastructuur die kan concurreren met die van de Amerikaanse techbedrijven. Evenmin beschikt Europa over veel grote taalmodellen, uitzonderingen als die van het Franse Mistral daargelaten. Terwijl deze modellen toch de basis vormen van de huidige generatie ai-toepassingen. Dit alles creëert een technologische kloof, die een bedreiging kan vormen voor de innovatiekracht en digitale soevereiniteit van Europa.
Verantwoorde ai-ontwikkeling
Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, zijn verschillende strategieën noodzakelijk. Allereerst is de ontwikkeling van een eigen Europese cloud-infrastructuur met geïntegreerde ai-mogelijkheden van belang. Idealiter zijn die gebaseerd op Europese wet- en regelgeving, zoals de AI Act, de Digital Services Act, de Data Act en de General Data Protection Regulation (GDPR). Dit zal niet alleen de afhankelijkheid van de VS verminderen, maar kan ook een stimulans vormen voor de duurzame ontwikkeling van technologieën, met aandacht voor waterverbruik, energie-efficiëntie en CO2-uitstoot van datacentra. Een stimulans voor verantwoorde ai-ontwikkeling, met andere woorden. Dit kan leiden tot technologieën die beter aansluiten bij Europese waarden.
Een tweede belangrijke stap is het vereenvoudigen van wet- en regelgeving om ondernemerschap te stimuleren. Door kleine en grote bedrijven te ontzorgen en hun weg te vergemakkelijken, kan Europa een vruchtbaarder ecosysteem voor ai-innovatie creëren. Zorg dat financiering voor groeiende bedrijven toegankelijker wordt, beperk de bureaucratische hindernissen, maak het klimaat voor talentvolle expats zo aantrekkelijk mogelijk. Investeren in onderwijs aan eigen talenten vormt de derde pijler. Kwaliteitsonderwijs op het gebied van ai moet al beginnen op de basisschool, waar kinderen niet alleen leren omgaan met ai, maar ook praktische toepassingen leren ontwikkelen.
Tenslotte zou Europa baat hebben bij een meer ondernemende cultuur. De huidige Europese aanpak neigt vaak naar perfectie: producten moeten volledig uitontwikkeld zijn, aan alle regelgeving voldoen en een gegarandeerd rendement bieden voordat ze worden gelanceerd. Een verschuiving naar een cultuur die meer risico's durft te nemen en sneller innoveert, zelfs als producten nog niet perfect zijn: de Europese concurrentiepositie zou er baat bij hebben.
Evenwichtige aanpak
Samenvattend: Europa staat voor een complexe uitdaging in het GenAI-tijdperk. Volledige onafhankelijkheid van Amerikaanse technologie is, zeker op korte termijn, niet realistisch. En hoeft ook niet, zolang Europa op basis van gelijkwaardigheid kan samenwerken met Amerikaanse bedrijven en een win-winsituatie kan creëren. Wel kan Europa investeren in eigen capaciteiten om niet volledig afhankelijk van Amerikaanse aanbieders te worden. Europa doet er kortom goed aan te kiezen voor een evenwichtige aanpak: samenwerken met internationale partners waar dat voordelig is, maar tegelijkertijd eigen infrastructuur, talent en regelgeving ontwikkelen die passen bij Europese waarden en behoeften. Met de juiste balans kan Europa de voordelen van GenAI benutten zonder zijn digitale soevereiniteit op het spel te zetten. ‘
Dit essay door Naser Bakhshi, partner AI & data bij Deloitte, was gepubliceerd in Management Scope 05 2025.