... Mario, mille grazie!
Een negatieve rente! En als klap op de vuurpijl verhoogt de ECB zijn obligatie-opkoopprogramma van 60 tot 80 miljard euro per maand. Toe maar!
Maar of dat het meest opzienbarend was? Volgens mij niet. Ik werd het meest verrast door Nout Wellink, voormalig president van De Nederlandsche Bank, die optrad in Nieuwsuur. Wellink is een behoudend bestuurder, die zich niet zo snel van scherpe woorden bedient. 29 jaar in de top van DNB, twaalf jaar raad van bestuur van de ECB. Wie googelt op ‘Wellink’ en ‘prudent’ krijgt meer dan vierduizend hits. Maar nu vergeleek Wellink de centrale bank onder leiding van Mario Draghi met een kamikazepiloot. ‘Die gaat ook recht op zijn doel af, zonder rekening te houden met de neveneffecten.’
Die mening is misschien begrijpelijk. Maar sinds wanneer ventileert een voormalig DNB-directeur zijn mening bij een actualiteitenprogramma? De vraag is ook of Wellink zijn optreden heeft afgestemd met DNB-topman Klaas Knot. Als dat niet het geval is, is zijn optreden ongepast. Je gaat je opvolger niet voor de voeten lopen, zeker niet bij een instelling waar terughoudendheid, integriteit en geheimhouding zo belangrijk zijn als bij DNB. Als Wellink wél heeft afgestemd met Knot – en daar lijkt het met ‘DNB is het met mij eens’ – op, dan is er sprake van nieuw beleid. DNB die, direct of indirect, uit de school klapt over het stemgedrag binnen de ECB en de media inzet om de ECB te beïnvloeden. Da’s een mooie boel: volgen straks bedrukte T-shirts met Stop de ECB of spotjes rond het 8-uurjournaal waarin DNB pleit voor hogere rentetarieven? En in het kader van transparantie: mogen we voortaan direct na elke ECB-beslissing horen hoe de DNB-vertegenwoordiger heeft gestemd?
De aanzwellende Nederlandse kritiek komt een beetje laat. Het mag rustig opportunisme worden genoemd dat een Italiaan tot topman van de ECB werd gekroond, met de hoop dat hij zich als Duitser zou opstellen. Draghi was een Italiaan en is het gewoon nog steeds. Dat betekent dat het stimuleren van de economie én het ondersteunen van gammele banken zijn belangrijkste motieven zijn, in plaats van het hoofddoel prijsstabiliteit. De lage rente stelt banken in staat om een mooie rentemarge te realiseren en met die winst moeten de balansen uiteindelijk worden versterkt. U hebt sinds de capriolen van Antonio Fazio bij Antonveneta het vertrouwen in het Italiaanse bankwezen verloren en ik ben het graag met u eens.
Die rente van nul lijkt mooi, maar is natuurlijk niet gratis. Ik reken het u graag voor. Ondanks alle fabeltjes over deflatie worden producten en diensten jaar op jaar duurder. De ingezakte olieprijs heeft de inflatie optisch gedrukt, maar dat effect loopt er in een paar jaar uit. Read my lips: over tien jaar is de koffie op een terrasje duurder, moet u meer betalen voor de entree bij de Efteling en willen werknemers meer verdienen. Inflatie is here to stay, een schatting van twee procent lijkt me reëel. Volgens de economieboekjes hoort daarbij een reële rente van circa twee procent, wat een totaal rentetarief zou rechtvaardigen van vier procent. En we staan op nul. Het directe gevolg is dat bedrijven en burgers die geld hebben daarvoor te weinig ontvangen. De ‘rijken’ zijn de dupe. En diegenen die te veel schulden hebben, profiteren optimaal. Zij betalen een veel lagere rente dan zonder ECB-ingrijpen het geval zou zijn. En zo wordt vermogen overgeheveld van rijk naar arm, van rijke landen naar arme landen. Vervelend voor Nederland, waar burgers 350 miljard op de bank hebben staan en waar de verzekeraars en pensioenfondsen tot de rijksten ter wereld behoren. En geweldig voor Zuid-Europa. Mario, mille grazie!
Peter Paul de Vries is ceo van Value8.
Deze column is verschenen in Management Scope 04 2016.