Marcel Stultiens: 'Het is allemaal maatwerk'
Vorig jaar vierde advies- en ingenieursonderneming Arcadis een feestje. Het bedrijf, vanouds bekend als de Nederlandsche Heidemaatschappij of Heidemij, bestond 125 jaar. ‘Een bedrijf met een rijke historie,’ zegt hr-directeur Marcel Stultiens in zijn kantoor in Amersfoort. Toen hij na een verleden bij onder meer Philips en KPMG in 2007 bij Arcadis binnenkwam, voelde het als een nieuwe tak van sport. ‘Maar ik trof er wel weer de trots, die ik bij de KPMG-professional ook had gezien, in combinatie met het ‘maken van dingen’ waar ze bij Philips ook zo goed in zijn. Die mix van trots en creativiteit levert een mooie bedrijfscultuur op.’
Stultiens prijst de gedrevenheid bij Arcadis. ‘Iedereen heeft een enorme drang om inhoudelijk te scoren, om mooie dingen te bedenken voor klanten. Of het nu gaat om bruggen, gebouwen, tunnels, woonwijken, winkelcentra, het resultaat moet altijd fantastisch zijn.’ Een kleine greep uit de projecten waar Arcadis een belangrijke rol in speelde en bijzonder trots op is: Het station Rotterdam Centraal, het nieuwe Rijksmuseum in Amsterdam, het Technology Center van Shell aan het IJ en de Floriade 2012 in Venlo. En dan hebben het alleen nog maar over Nederland, waar slechts tien procent van de omzet van Arcadis vandaan komt. De rest gebeurt in het buitenland, waar het bedrijf met name fors groeit door acquisities. ‘Zo’n twintig jaar geleden zijn we daar voorzichtig mee begonnen, maar de afgelopen vijf jaar hebben we een geweldige evolutie doorgemaakt, misschien wel een revolutie. We zijn continu op zoek naar interessante bedrijven die we aan ons willen koppelen’, aldus Stultiens. Wereldwijd telt het bedrijf 28.000 mensen verspreid over alle continenten, behalve Afrika. Dat is inclusief de recente aankopen van het Britse Hyder Consulting en de architecten van Callison. In Nederland zijn het er 2.200. Arcadis is uitdrukkelijk geen aannemer, maar houdt zich bezig met het ontwerp, consultancy en projectmanagement. ‘Omdat we zo veelomvattend zijn, is onze grote kracht de integratie van activiteiten. Vroeger werd je gevraagd voor een fietstunneltje onder een dijk en dan ging een ingenieur rekenen en tekenen. Maar tegenwoordig moet het niet alleen technisch kloppen, dat tunneltje moet ook het veiligheidsgevoel vergroten, de stadswijken met elkaar verbinden én het moet passen in de natuurlijke omgeving. Het ‘totaalplaatje’ moet kloppen.’
Duizenden werknemers wereldwijd. Wat is voor Arcadis belangrijk als het gaat om goed werkgeverschap?
‘Er is niet één ingrediënt dat leidt tot goed werkgeverschap. Alles investeren in één ding is nooit zo effectief. Iedereen massaal morgen een salarisverhoging is maar heel beperkt houdbaar en kost kapitalen. Goed werkgeverschap betekent dat je enerzijds aandacht besteedt aan opleidingsmogelijkheden, inspirerend leiderschap, et cetera. Daarnaast is er een andere dimensie als het gaat om goed werkgeverschap, en die houdt in dat je de juiste balans behoudt tussen het zakelijke en het sociale. Dat is een ingewikkeld spel. Er zijn bedrijven die onvoorstelbaar zakelijk zijn en de medewerker vergeten. Er zijn ook bedrijven die heel zorgzaam en aardig zijn voor de mensen, maar die vergeten geld te verdienen. Het is de kunst om in beslissingen gemiddeld uit te komen. Soms ben je heel zakelijk en zeg je: ‘Mensen, we gaan de leaseregeling versoberen. Tien procent inleveren, want we moeten kosten snijden.’ Dat soort beslissingen moet je de mensen wel uitleggen. Je moet ze er inhoudelijk van overtuigen, want anders kom je er niet mee weg. De andere keer heb je weer veel oog voor de factor mens, want laten we niet vergeten: mensen zijn ons enige kapitaal. Wij verkopen kennis, we hebben geen systemen, we hebben mensen met veel ervaring en dat is ons product. Als je niet goed voor ze zorgt, dan zijn ze weg.’
Wat onderscheidt Arcadis van de concurrentie, als het gaat om de instroom van werknemers?
‘Omdat we zeer succesvol zijn, hebben we nog steeds veel mensen nodig. Die komen graag op ons af, vanwege onze goede naam. Ook omdat het bij de meeste concurrenten relatief minder gaat, melden ze zich gemakkelijk bij ons aan de poort. Heel belangrijk is het sóórt projecten dat Arcadis doet. De meeste mensen hebben een specifieke studierichting achter de rug en willen in dat vakgebied aan de slag. De inhoud van het werk doet mensen vaak besluiten om hier te komen. We hebben geen algemeen opgeleide mensen. Hier ben je gekoppeld aan een adviesgroep, aan een specialisme. Als je alles van tunnels weet, dan plaatsen we je niet bij bruggen of in de milieu-ecologenhoek. Pas later, als je meer ervaring hebt en een managementniveau hebt bereikt, dan kun je switchen tussen adviesgroepen of marktgroepen. Mensen willen zich continu ontwikkelen in een omgeving met hoogopgeleide professionals. Als we daarin tekort schieten, dan krijgen we dat gelijk terug. Ze willen ook een inspirerende leidinggevende, iemand die aandacht geeft, scherpte, sturing en feedback. In deze wereld moet de leidinggevende een boegbeeld zijn. Mensen verwachten daarnaast een volwaardig en passend pakket aan arbeidsvoorwaarden. Wij bieden ze een degelijk, stevig pakket dat niet uitblinkt in moderniteiten en we maken geen gekke capriolen. Ze zijn veel op pad, dus ze krijgen een goede leaseregeling en daarnaast een NS-business card. Ze maken zelf de keuze of ze vandaag de auto nemen en morgen de trein. We maken het wel makkelijk om met de trein naar kantoor te komen. Wij zitten bewust dichtbij stations, hier in Amersfoort, in Den Bosch, Amsterdam Sloterdijk. Het reizen, de mobiliteit, het jakkeren naar kantoor, daar gaan we heel bedachtzaam mee om.’
Doet Arcadis aan het nieuwe werken?
‘Bij ons is het wat betreft de aard van de business relatief makkelijk om het nieuwe werken in te voeren. Wij kunnen alleen maar output-gestuurd werken. Hoogopgeleide professionals worden geacht aan een opdracht te werken en moeten zich houden aan oplevertermijnen. Of ze dat nu thuis doen, op het strand, in hun vakantiehuisje, allemaal prima. Uiteindelijk moeten ze gewoon leveren. We hebben op de locaties een bezettingsfactor die veel lager is dan gemiddeld, omdat in de praktijk veel mensen bij de klant zitten of elders werken. We hebben zo’n tien kantoren in Nederland en voor veel medewerkers zijn er dan ook geen vaste plekken. Bij langdurige projecten waarbij mensen uit het hele land betrokken zijn, doen we veel virtueel, maar niet alles. Voor de afstemming is het onvoorstelbaar belangrijk dat zo’n projectgroep regelmatig samenkomt in een ruimte, om aan een groot bureau met elkaar te praten.’
Helpt de globalisering bij de ontwikkelingsmogelijkheden die jullie bieden aan hoogopgeleide professionals?
‘Het aantal mensen dat nu meedraait in een project in het buitenland is de afgelopen drie jaar enorm gestegen. Maar globalisering betekent niet alleen zes maanden naar Brazilië voor een leuk project. Dat is te beperkt. Wat wij mensen proberen mee te geven, is dat ze eerst over hun deskundigheid gaan praten over de landsgrenzen, voordat ze er naartoe gaan voor een groot project. Stel: je bent deskundig op het gebied van tunnels en je zit in Amersfoort. Je hebt prachtige dingen gedaan, een tweede Coentunnel ontworpen, noem maar op. Wij sporen je dan aan contact op te nemen met tunnelexperts in Frankrijk, Amerika of China om je netwerk te vergroten. Als nieuwkomers binnenkomen met het idee dat ze eerst een maandje in Amersfoort zitten en dan de wereld over gaan, dan hebben ze het mis. Waarom is er in het buitenland behoefte aan Nederlandse ingenieurs? Omdat ze ervaring en kennis hebben. Met alle respect, maar als je net van school komt, heb je die nog niet voldoende.’
Moeten instromers al ervaring hebben opgebouwd, willen ze interessant zijn voor Arcadis?
‘Niet per se, we hebben veel behoefte aan – ik noem het altijd – schoolverlaters. Zo’n zestig procent van onze instroom is schoolverlater met maximaal één of twee jaar ervaring. Veertig procent is vervanging van verloop of uitbreiding, ervaren mensen die al bagage hebben. Een aantal categorieën is lastig vindbaar. De elektrotechnici zijn bijvoorbeeld schaars in Nederland en daar knokt iedereen voor. Dan zoeken we ook naar alternatieven en kijken we naar het buitenland. Met de globalisering van de studierichtingen en de bachelor-masterstructuur is het nu ook eenvoudiger om te vergelijken. Het enige waar je wel tegenaan loopt, is de taal. We zijn in Nederland grotendeels een Nederlands georiënteerd bedrijf, met grote klanten zoals ProRail en Rijkswaterstaat. Dat zijn bedrijven waar Nederlands wordt gesproken. Dus een Franse ingenieur die helemaal geen Nederlands beheerst, is ingewikkeld.’
Waarin onderscheidt de Arcadis-medewerker zich van die van de concurrent?
‘Het is misschien niet die ene specifieke werknemer, maar meer de omgeving. Wij moeten elke dag offertes binnenhalen en die ook waarmaken. Dat betekent dat je zo slank mogelijk en in conditie blijft om steeds met elkaar te kijken of de juiste mensen de juiste dingen doen. Als je dat niet doet, verwaarloos je je eigen organisatie en dat merk je onderaan de streep. De projectmanager speelt een belangrijke rol in het zo effectief mogelijk inzetten van mensen, zodat de klant krijgt waar hij om vraagt. Onze professionals zijn per definitie eigenwijs en dat willen we ook, want je moet met klanten de discussie aan kunnen gaan over wat de beste oplossing is. In dat voortraject moet je eigenwijs zijn, maar uiteindelijk is de klant bepalend, daar zijn we heel scherp op.’
Wat is de filosofie van Arcadis? Als je binnenkomt en je doet het naar behoren, dan blijf je tot aan je pensioen?
‘Onze werknemers variëren van de jonge schoolverlater van 24 jaar tot aan de man van 67. Dat wil niet zeggen dat iedereen er voor kiest hier zijn pensioen te halen. Soms doet het veel pijn dat iemand na zeven of acht jaar om zich heen gaat kijken, maar zo iemand kan dan wel een goede ambassadeur zijn voor Arcadis. Ik heb zelf ook een aantal keer bewust een andere keuze gemaakt, dus ik gun het een ander ook. Als iemand naar behoren blijft functioneren en wij zijn tevreden, dan is hij van harte welkom om hier zijn pensioen te halen. Eén keer per jaar gaat hr in gesprek met de leidinggevenden en dan kijken we per individu naar de mogelijkheden. Wat heeft Jan te bieden, wat vraagt de markt en is hij daarvoor inzetbaar? Daar hoort ook bij dat je mensen soms moet laten nadenken over een toekomst buiten Arcadis. Iedereen wordt beoordeeld en we werken met een prestatiebeloning. Wij kennen geen vaste prestatieverhoging als je een jaartje ouder bent. Als je het uitstekend hebt gedaan, krijg je meer dan wanneer je het goed of voldoende hebt gedaan.’
Hanteert Arcadis een traditioneel vast dienstverband of is er ook een flexibele schil van personeel?
‘Wij hanteren een flexschil die varieert tussen de tien en vijftien procent. Soms hebben we in een project een aantal specialismen nodig dat we niet in huis hebben en ook niet per se in huis willen hebben, omdat die capaciteit later niet meer nodig is. Soms kunnen wij een specialisme dat we graag in huis willen hebben, niet krijgen vanwege de arbeidsmarkt. In dat geval huren we iemand in via een detacheringsbureau. De starters die binnenkomen van de universiteit krijgen in principe een jaarcontract. Als we het ons kunnen veroorloven, bieden wij na verloop van tijd een vast contract aan. Het gaat altijd om de koppeling tussen markt en individu. We hebben er een hekel aan om mensen op de bank te laten zitten omdat er geen werk voor ze is. Voor ons is dat vervelend, maar voor de medewerker helemaal. We doen er daarom alles aan om dat te voorkomen.’
Dit interview is gepubliceerd in Management Scope 09 2014.
Roger muys is HR-directeur en lid van het Executive Committee van PostNL.