PGGM bestuurder Else Bos: ik heb niets met macht

Voordat het gesprek met Else Bos kan plaatsvinden, moeten we op zoek naar een beschikbare plek in het kersverse ‘groene’ kantoor van PGGM in Zeist. Geheel volgens de richtlijnen van Het Nieuwe Werken hebben zelfs de leden van de Raad van Bestuur geen eigen kamer meer. De etage waar de top van deze pensioenuitvoeringsorganisatie huist, kent slechts ‘werkvlekken’. Wie wil, kan in stoffen oorfauteuils een tweegesprek voeren, aan een vergadertafel plaatsnemen, een kopje koffie drinken aan de bar, of op zoek gaan naar een andere beschikbare ruimte. Eigen kamers met eigen bureaus en eigen parafernalia zijn er voor de bestuursleden niet meer bij. ‘Ik heb nog één meter boekenplank’, lacht Bos, die – zo benadrukt ze – dit alles geen enkel probleem vindt.

Else Bos, topvrouw PGGM
Sinds 2005 al maakt Else Bos deel uit van de Raad van Bestuur. Bij haar aantreden in 2005 – ze volgde destijds CEO PGGM Investments Roderick Munsters op – liet het bestuur van PGGM weten haar ook te hebben gekozen om haar persoonlijkheid. Ze vonden haar een no-nonsense figuur, iemand met typische Rotterdamse nuchterheid en een echte teamplayer. Sinds januari 2010 is ze Chief Institutional Business en plaatsvervangend CEO. Ze is verantwoordelijk voor de institutionele klanten van PGGM die samen ruim € 105 miljard vermogen onder beheer hebben gegeven. En net als vorig jaar staat Else Bos ook dit jaar in de top-25 van de machtigste vrouwen. Op nummer zes om precies te zijn.

Voelt u zich betrokken bij een onderwerp als vrouwen aan de top? ‘Dat kan haast niet anders. Ik ben immers een vrouw en zit op een hoge positie. En eerlijk gezegd vind ik het erg leuk om een vrouw aan de top te zijn. Niet zozeer vanwege de positie, als wel vanwege het werk. Ik geniet ervan als persoon en gun andere vrouwen hetzelfde. Vanuit dat perspectief heb ik iets met het onderwerp. Maar ik ben zeker niet activistisch. Dat is mijns inziens ook niet nodig. Ik heb bijvoorbeeld nooit een glazen plafond ervaren. Ik heb eerder voordelen gevoeld van het feit dat ik een vrouw ben in een mannenwereld, dan nadelen. Als enige vrouw tussen mannen val je immers wél op.’

Wat vindt u van de invoering van vrouwenquota in de top van het bedrijfsleven? ‘Daar ben ik tegen. Ik vind dat daarmee een verkeerd signaal wordt afgegeven. Als de overheid verplicht dat er een bepaald percentage vrouwen in de top moet zitten, dan bakent ze daarmee onnodig de poule af waarin de beste kandidaat zich bevindt. Dat moet je niet willen. Ook voor vrouwen zelf is dat niet wenselijk.’

Toch kunt u niet ontkennen dat er een stimulans nodig is om meer vrouwen in de top te krijgen. ‘Mee eens. Het moet zeker gestimuleerd worden. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door bedrijven te verplichten om in hun selectieprocedures een minimaal aantal vrouwelijke kandidaten te zien en te spreken. Op die manier worden vrouwen in ieder geval gezien en gehoord. Maar het is aan het bedrijf zelf om de beste kandidaat te selecteren. Dat kan een man zijn of een vrouw.’

Uw loopbaan heeft zich niet in een steile verticale lijn voltrokken. U heeft ook de nodige horizontale stappen gezet. Is dat een bewuste keuze geweest? ‘Ja. Dat heb ik heel bewust gedaan. Ik heb mijzelf altijd al willen verbreden. Liever wil ik van alles een beetje weten dan van één onderwerp alles. Dat past bij mij. Ik ben meer een denker dan eenweter. Ik duik graag ergens in, bedenk een oplossing en ga dan weer door naar een volgend onderwerp. Op die manier creëer ik telkens weer uitdagingen voor mezelf.’

Om niet voor de hand liggende loopbaanstappen te zetten heeft u ongetwijfeld mensen nodig gehad die het aandurfden u op een volledig ander terrein in te schakelen. ‘Klopt. Ik heb zeker mensen in mijn omgeving gehad die me stimuleerden om andere kanten van mezelf te ontdekken. Dat waren ook mensen die het risico durfden te nemen om mij een baan te geven die niet per se volgde op mijn ervaringen tot dan toe. Ze toonden lef en vertrouwen in mij.’ Waren dat vaak vrouwen? ‘Nee. Nooit. Sterker nog, ik heb nog nooit in mijn leven een vrouwelijke baas gehad.’

Wat was uw intrinsieke motivatie om uw loopbaan vorm te geven zoals u dat gedaan heeft? ‘Ik heb om te beginnen geen enkele “drive” gehad om aan de top te komen. Evenmin heb ik gedacht: “ik zal de wereld wel eens laten zien wat ik kan en wie ik ben”. Mijn motivatie komt veel meer voort uit het willen zoeken naar verbreding. Ik ben nieuwsgierig en wil graag de diverse kanten van mijzelf benutten. Hoewel ik het niet bewust bij elkaar heb gezocht, vervul ik momenteel verschillende rollen in vijf totaal verschillende teams: naast PGGM een bank, een ziekenhuis, een duurzaamheidbedrijf en een overheidsgerelateerde organisatie. Juist die verschillen in culturen, markten en mensen maken het voor mij interessant. Die maken dat ik van stijl kan wisselen.’

Dit nummer gaat over ‘machtige vrouwen’. Wat heeft u met het onderwerp macht? ‘Daar heb ik niets mee. Macht is een woord dat niet bij mij past. Mijn carrière is mij meer overkomen dan dat ik hier bewust – met inzet van macht – op heb gestuurd. Natuurlijk brengen sommige rollen bepaalde taken en verantwoordelijkheden met zich mee. Wie de baas is, hakt de knoop door. Zo werkt dat. Soms ben ik dat, soms is een ander dat. Maar dat gaat niet over macht. Macht uitoefenen gaat wat mij betreft meer over het tegen wil en dank je zin doordrijven. Daar houd ik niet van. Ik vind het belangrijker dat er naar mij wordt geluisterd op basis van de inhoud die ik te melden heb, dan vanwege het feit dat ik de baas ben. Ik hoef het niet voor het zeggen te hebben, als er maar naar me geluisterd wordt.