Financiële kwetsbaarheid in Nederland
Het begrip financiële gezondheid, zoals gehanteerd in het Deloitte-onderzoek, gaat verder dan simpelweg kunnen rondkomen. Het behelst de mate waarin een huishouden in staat is om zowel huidige als toekomstige financiële verplichtingen comfortabel na te komen, waarbij vijf domeinen en de balans daartussen centraal staan: inkomen, uitgaven, sparen, lenen en plannen. Deze brede definitie verklaart waarom zelfs bij verbeterde koopkracht een aanzienlijk deel van de bevolking financieel kwetsbaar blijft.
Bijzonder zorgwekkend is de situatie onder jongvolwassenen van 18 tot 24 jaar. Waar de algehele financiële gezondheid in 2024 licht verbeterde, ging het percentage financieel gezonde huishoudens in deze leeftijdsgroep juist omlaag van 18 naar 12 procent. Jongvolwassenen maken steeds vaker schulden om rond te komen – een stijging van 4 naar 9 procent – en gebruiken hun spaargeld voor levensonderhoud. Deze ontwikkeling is des te problematischer omdat jongvolwassenen vaak worden geconfronteerd met onzekere arbeidscontracten, stijgende huurprijzen en beperkte mogelijkheden om vermogen op te bouwen.
Cruciale rol voor werkgevers
Werkgevers blijken een cruciale rol te kunnen spelen bij het aanpakken van financiële kwetsbaarheid. Zij bevinden zich in de unieke positie om vroege signalen van financiële problemen op te vangen en gerichte ondersteuning te bieden. De Nationale Coalitie Financiële Gezondheid, waarin op dit moment meer dan 50 werkgevers actief participeren, toont aan dat werkgeversinitiatieven effectief kunnen zijn. Via deze coalitie worden circa 650.000 werknemers bereikt, wat met hun gezinsleden opgeteld een aanzienlijk maatschappelijk bereik betekent.
Concrete interventies door werkgevers kunnen variëren van het aanbieden van budgetcoaches tot het faciliteren van anonieme hulpverlening. Voor jongvolwassenen is het aanbieden van meer zekerheid in arbeidscontracten van bijzonder belang. Flexibele maar wel langdurige contracten kunnen bijdragen aan financiële stabiliteit en planningszekerheid. Daarnaast kunnen werkgevers voorlichting geven over het juiste gebruik van sociale voorzieningen en mogelijkheden creëren voor extra werkuren wanneer werknemers dat wensen.
Ondanks dat financiële gezondheid veel meer omvat dan alleen het voorkomen van schulden blijft een belangrijke uitdaging het doorbreken van het taboe rondom financiële problemen. Veel werknemers hebben moeite om naar hun werkgever te stappen aangaande hun persoonlijke financiële zaken. Werkgevers moeten daarom op integere wijze omgaan met deze gevoelige situatie en duidelijk maken dat zij een veilige omgeving bieden voor medewerkers die om hulp vragen.
Samenwerking vereist
Het aanpakken van financiële kwetsbaarheid vereist ook samenwerking binnen het bredere financiële ecosysteem. Dit omvat niet alleen traditionele financiële dienstverleners zoals banken en verzekeraars, maar ook energiebedrijven, zorginstellingen, gemeenten, pensioenverzekeraars en retailers. Een voorbeeld van samenwerking is het ‘sociaal incasseren’ van betaalachterstanden, waarbij alle betrokken partijen op eenduidige wijze omgaan met het innen van vorderingen en het duurzame herstel van de situatie waarin een klant zich bevindt vooropstaat.
De paradox van toegenomen koopkracht naast aanhoudende financiële kwetsbaarheid illustreert de complexiteit van financiële gezondheid. De oplossing ligt in een gecombineerde aanpak waarbij werkgevers, het financiële ecosysteem en overheidsbeleid elkaar versterken.
Essay door Peter van Loon, partner bij Deloitte. Gepubliceerd in Management Scope 06 2025.