Corporates hebben wel oren naar financiële innovatie

Het is niet meer vanzelfsprekend dat ondernemers bij banken aankloppen voor krediet. Dat met name het midden- en kleinbedrijf (mkb) steeds meer geld aantrekt op basis van alternatieve financiering is al langere tijd bekend: het gebruik van niet-bancair krediet is in de afgelopen vier jaar verdubbeld. Bij leningen aan mkb-bedrijven, maar ook aan jonge groeibedrijven en scale-ups, gaat het om beperkte tickets ofwel aanvragen tussen de 50.000 en 5 miljoen euro. Dat zijn bedragen waar banken op dit moment relatief weinig op verdienen – veel moeite voor weinig winst. Gaat het economisch mis, dan zitten zij met de nodige kredietdossiers in hun maag. Dat verklaart mede waarom banken extra terughoudend zijn in het verstrekken van kredieten aan bedrijven zonder track record of activa. Dit soort bedrijven maakt meer kans een alternatieve financieringsvorm te vinden, want aan deze financieringen worden vaak minder hoge eisen gesteld. Lagere kosten, efficiëntie en flexibiliteit zijn andere belangrijke argumenten voor geldnemers om op zoek te gaan naar niet-bancair krediet. Voor geldverstrekkers biedt deze financieringsvorm een aantrekkelijke optie voor het behalen van rendement. Door de ultralage spaarrentes is er voldoende aanbod. 
Maar ook voor traditionele banken zijn alternatieve financieringsvormen een uitkomst. Alternatieve financiering geeft hun de mogelijkheid cliënten alsnog kredietopties te bieden. Sterker, vaak houden zij een belang in een alternatief financieringsplatform en zorgen zij aan de achterkant voor funding. Zo komen banken op een efficiënte manier van hun dure spaartegoeden af. Leningen kunnen op die manier buiten de balans worden gehouden en dat biedt grote commerciële voordelen. 

Gemak en flexibiliteit 
Ook grootzakelijke ondernemingen kijken met interesse naar de mogelijke financiële verlokkingen die alternatieve financiers te bieden hebben. Dan moet niet worden gedacht aan populaire alternatieve financieringsvormen, zoals crowdfunding en microkrediet: die zijn voor grote bedrijven minder relevant. Daarvoor zijn aanvragen veel te laag. Dat ligt anders met non-bancaire factoring, een alternatieve financieringsvorm in opkomst. Waarom een half jaar wachten totdat een rekening wordt betaald, als morgen het geld – al is het minder – op de rekening kan staan? 
Andersom kan ook. Afnemers worden langere betalingstermijnen aangeboden, waarbij de factuur wel iets oploopt. Deze vorm van indirecte financiering is sterk in trek. Non-bancaire leasing is ook groot aan het worden. Van deze financieringsvorm bestaan twee varianten. Bij financial lease gaat de lease na afloop over in koop: zie het als een vorm van gespreide betaling. Bij operational lease blijft het bij huren. Gemak en flexibiliteit maken deze vorm van financieren populair. Het is niet ongebruikelijk dat corporates bij de levering van roerende zaken, zoals machines, een leasecontract aanbieden. Zeker voor potentiele klanten is dat verleidelijk. 

Snelheid als troefkaart 
Nieuw is dat grote institutionele beleggers, zoals private equityfondsen, grote leningen verstrekken aan corporates. Lenen via institutionele beleggers is een weg die de grootbedrijven vaak bewandelen als daar een specifieke reden voor is, want de rentevergoeding ligt doorgaans hoger dan bij bancair krediet. Snelheid is een belangrijke troefkaart van alternatieve financiers. Als op korte termijn een overbruggingskrediet nodig is, biedt dat uitkomst. De hogere rente wordt dan op  de koop toegenomen. Ook kan het gebeuren dat bestaande banken bij zwaar weer niet langer bereid zijn tot aanvullende financiering. Ook dan is de keuze voor direct lending eenvoudig gemaakt. 
Wat tegenwoordig ook veel voorkomt, zijn vermogende families die via family offices een deel van hun vermogen in direct lending steken. Voor geldnemers zijn family offices interessant, doordat deze heel snel kunnen schakelen en maatwerk leveren. Aangezien deze vorm van alternatieve financiering niet via platforms verloopt, is de markt hier minder transparant. 

Fintech bepaalt 
De ontwikkeling van de alternatieve financieringsmarkt is sterk technologie-gedreven. Online dienstverlening en mobiele apps zijn noodzakelijke tools. Fintechbedrijven bepalen snelheid en richting. Deze bedrijven hebben het grote voordeel dat zij niet, zoals veel traditionele financiers, opgescheept zitten met verouderde IT-systemen. Zij werken met het nieuwste van het nieuwste, wat standaardiseren, automatiseren en data-analyse zo veel gemakkelijker maakt. 
Nieuw in de markt van alternatieve financiering is de toepassing van zogenaamde Distributed Ledger Technology (DLT). Middels deze technologie kunnen op blockchain gebaseerde digitale tokens worden uitgegeven om alternatieve financiering te faciliteren. Gebruik van DLT of andere nieuwe technologieën kan efficiëntievoordelen opleveren, wat ook een verlaging van de kosten kan betekenen. Ten slotte kan het ophalen van financiering via een Security Token Offering (STO) leiden tot betere liquiditeit bij de eventuele toekomstige verhandeling van de financiering. Via STO’s kunnen grote bedrijven in de toekomst hun eigen financiering regelen. Uitgegeven schuldpapier in de vorm van tokens zijn door de onderliggende blockchaintechnologie eenvoudig verhandelbaar. Een fintechbedrijf als Topicus kan dat inmiddels al regelen. Deze IT-dienstverlener en softwareontwikkelaar verkocht aan de eigen werknemers als pilot crypto-obligaties om een eigen startup te financieren. De pilot is een succes. 
Naar eigen zeggen is Topicus de eerste Nederlandse corporate die op deze wijze gebruikmaakt van DLT. Het grote voordeel van het aantrekken van financiering op basis van een STO is niet alleen dat digitale tokens goed verhandelbaar zijn, maar dat rechthebbenden goed identificeerbaar zijn. Van Doorne hielp mee om de uitgifte van de crypto-obligaties van Topicus in te passen binnen het juridische kader van de Wet op het financieel toezicht. 
Een kanttekening wil ik wel maken. Distributed Ledger Technology is niet de oplossing voor alles. Veel van de oplossingen die met deze technologie mogelijk zijn, kunnen ook op traditionele IT-wijze worden bereikt. Desondanks verwacht ons kantoor veel van DLT, bijvoorbeeld vanwege de eerder genoemde efficiencyvoordelen. Het is de reden dat Van Doorne bijzonder actief is op dit gebied. 

Beginpunt  
Door de toenemende technologische ontwikkelingen en de slimmere omgang met data staan we nog maar aan het begin van het verstrekken en aantrekken van alternatieve financiering. Voor mij als financieringsadvocaat schept dat uitdagingen. Veel van de nieuwe financiële producten hebben een raakvlak met financieel recht. Waar moet een product in het financiële speelveld worden geplaatst? 
Positief is dat de overheid financiële innovatie toejuicht. Het probeert de markt van alternatieve financiering op gang te helpen. Het toezicht biedt tal van regimes waardoor de markt van alternatieve financieringen ook zonder zware vergunningsvereisten kan worden betreden.

Dit interview is gepubliceerd in Management Scope 04 2020.