Van kapitaal belang
Bedrijfsrisico’s zijn voor een groot deel terug te voeren op de wijze waarop een keten is georganiseerd. Bedrijven zijn in meer of mindere mate zowel afhankelijk van hun leveranciers als van hun klanten. Iedere schakel wil onnodige volatiliteiten en disrupties in de keten voorkomen, want die zorgen per definitie voor vertraging en kosten geld. Zo kun je je voorraadmanagement goed op orde hebben, maar als een belangrijke toeleverancier opeens door zijn voorraad heen is, zit je als afnemer met een groot probleem. Gebrek aan financiering kan leiden tot soortgelijke disrupties. Of als een toeleverancier door, zeg, waterschade niet kan produceren, heeft hij snel kapitaal nodig om zijn productie zo snel mogelijk weer op te kunnen starten. Beschikt hij niet over dat kapitaal, dan kunnen ketenpartners te hulp schieten.
In veel ketens gaat het traditioneel over goederen- en informatiestromen. Daarbij is een derde stroom lang onderbelicht gebleven: de geldstroom. Alles wat door een keten beweegt, van producten en diensten tot informatie, heeft continu waarde. Die waarde bouwt op naar de eindprijs. De kunst is steeds waarde in de keten te vinden die te verzilveren valt. Zonder dat het tot hogere kosten of risico’s leidt. In het traditionele supply chain management, ofwel integraal ketenbeheer, is de pijler finance dan ook steeds belangrijker geworden om ketenrisico’s goed te kunnen mitigeren. Een bekend voorbeeld hiervan is ketenfinanciering. Hierbij verstrekken bedrijven binnen een keten elkaar onderling financieringsruimte.
De potentie van ketenfinanciering hangt onder meer af van de beschikbaarheid van werkkapitaal van de schakels binnen een keten. De beschikking over werkkapitaal staat bij veel bedrijven momenteel onder druk vanwege moeilijke marktomstandigheden, bovendien zit er vaak veel liquiditeit ‘vast’ in werkkapitaal. Met ketenfinanciering wordt dat werkkapitaal geheel of gedeeltelijk ontsloten. Een ander voorbeeld van supply chain finance is voorraadfinanciering. Bij dat laatste kun je denken aan een voedselketen, waarbij de afnemer de inkoop van zaden voor de boer voorfinanciert. Dat is een van de voordelen van supply chain finance: je helpt de meest kwetsbare partijen binnen een keten. Waardoor de gehele keten aan kracht wint.
SLEUTELLEVERANCIERS
Algemeen geldt dat bij supply chain finance een koper met een sterke kredietwaardigheid de onderliggende partij, bijvoorbeeld zijn toeleverancier die een lagere kredietwaardigheid heeft, financiert. Wanneer de cost of capital van de leverancier hoger is, kan hij op deze wijze profiteren van de betere credit rating van zijn klant. De beste voedingsbodem hiervoor heb je als de betaaltermijnen in een keten lang zijn en de renteverschillen die verschillende partijen moeten betalen voor hun kapitaal groot zijn. Uiteraard geldt bij de uitwerking van dit soort constructies altijd het relatieve belang van een toeleverancier: als deze een vitale, cruciale rol speelt in de processen van de koper – bijvoorbeeld door een heel zeldzaam metaal te leveren of een bepaald intellectueel eigendom – moet je zeker proberen hem te laten aanhaken bij supply chain finance. Als een leverancier, hoe klein ook, strategisch genoeg is voor zijn klant, heeft die laatste altijd een prikkel om een (nu al veelgebruikte) supply chain finance- oplossing zoals reverse factoring aan te bieden: door de snelle betaling van de factuur door de betrokken bank aan de leverancier, komt er voor de laatste dan sneller werkkapitaal beschikbaar om te investeren. Doordat de afnemer pas op het latere betaalmoment aan de bank hoeft te betalen, behoudt hij meer werkkapitaal om te investeren. Veel bedrijven werken met tientallen, soms honderden toeleveranciers. Met al die partijen werken aan supply chain finance-oplossingen is ondoenlijk. Daarom is verfijnd segmenteren van dat peloton toeleveranciers essentieel: kijk onder meer naar marge-impact en ketenrisico. Wie zijn de echte sleutelleveranciers?
BORGING LOYALITEIT
Soms gaat de samenwerking binnen een keten dermate ver, dat er bijna sprake is van verticale integratie. Met name in strategische relaties tussen leverancier en afnemer is gezamenlijk investeren in verbeteren van producten of diensten aantrekkelijk. Een bekend voorbeeld hiervan is ASML: in 2012 investeerden de drie belangrijkste klanten (Intel, Samsung en TSMC) samen, in ruil voor aandelen in de Veldhovense chipmachinemaker, voor ruim 1,4 miljard euro in onderzoek en ontwikkeling bij ASML. Door dit co-investment-programma, onder meer in de revolutionaire EUV-technologie, kan ASML met deze klanten gezamenlijk technologische ontwikkelingen versnellen. Zij zullen daardoor als eerste van de innovaties van ASML kunnen profiteren. De kern van dit soort financiële constructies is dat ketenpartners onderling een veel sterkere relatie krijgen, dat de loyaliteit over en weer geborgd wordt. Dat je er bijvoorbeeld zekerder van kunt zijn op de juiste momenten over de schaarse expertise, onderdelen of materialen van de ander te kunnen blijven beschikken. Maar ieder voordeel heeft ook hier zijn nadeel: een innige band met een ketenpartner is niet zo makkelijk te verbreken. En wat doe je als bierbrouwer als de door jou voorgefinancierde graanoogst van je toeleverancier door een veel te natte zomer compleet mislukt? Daarom noemt men supply chain finance ook wel ‘doping voor de keten’; om nare afkickverschijnselen te voorkomen, is het dan ook goed om van tevoren te beoordelen hoe strategisch de positie van de tegenpartij waarmee men in zee gaat, feitelijk is.
FLINK BESPAREN
Supply chain financing groeit hard, tot jaarlijks honderd procent, afhankelijk per sector en per land. In praktijk zijn het vooral de cfo’s van de afdeling inkoop die supply chain finance managen, waarmee de focus nu nog vooral operationeel is. Cfo’s kunnen gemiddeld vier tot zes procent besparen op hun inkoopkosten door betere financieringsafspraken te maken met hun ketenleveranciers. Dat betekent wel dat ze kennis moeten hebben van hun toeleveringsketens, zodat ze kunnen aanschuiven bij onderhandelingen tussen hun inkopers en de verkopers van toeleveranciers. Zo verandert de klassieke relatie van koper en leverancier in een partnership in business. Men ziet over en weer het belang van goed op elkaar aansluiten en werkt beter samen. Met supply chain finance- oplossingen kunnen cfo en treasurer de kosten drukken, risico’s mitigeren en de keten versterken. Daarom hoort supply chain finance thuis op de agenda van iedere boardroom.
Deze analyse is gepubliceerd in Management Scope 09 2015.
Michiel Steeman
Lector Supply Chain Finance aan Hogeschool Windesheim en oprichter van de Supply Chain Finance Community.