Betaal me nu (en dus niet over negentig dagen)
Om te zorgen dat grote bedrijven hun kleine en middelgrote leveranciers sneller van liquiditeit voorzien en sneller betalen, liefst binnen dertig dagen, werd ‘Betaalme.nu’ vorig jaar opgericht. Dit is een initiatief zonder winstoogmerk, vanuit het Nederlandse bedrijfsleven, ondersteund door het ministerie van Economische Zaken. Het initiatief ging in november 2015 van start met als voortrekkers Heineken Nederland, Randstad, Jumbo en FrieslandCampina, die als eerste elk een manifest ondertekenden waarin ze aangaven welke actie ze ondernemen om hun leveranciers sneller van liquiditeit te voorzien. Dit omvat snellere betaling binnen dertig dagen aan de kleinste toeleveranciers, plus mogelijkheden tot ketenfinanciering. In februari volgden KPN, NS en TomTom. De derde groep van ondertekenaars bestond uit Rabobank, PGGM, Schiphol Group en Havenbedrijf Amsterdam; weer een maand later gevolgd door ABN Amro, ABP, APG, Cargill, Enexis, Gasunie en ING. Nu, een jaar later, staat de teller op 32 aangesloten grote bedrijven en 66.000 mkb-bedrijven voor wie een betaaltermijn van dertig dagen is bewerkstelligd.
ONDER DRUK
Veel mkb-ondernemers moeten lang wachten op hun geld. Grote bedrijven, voor wie kleine leveranciers vaak essentieel zijn, gebruiken geregeld hun onderhandelingspositie om hun leveranciers pas na zestig, negentig, of zelfs honderdtwintig dagen te betalen. Het gaat om een totaal van zo’n negen miljard euro aan onbetaalde facturen van mkb-bedrijven aan grote ondernemingen en de overheid. Dat is uitermate lastig voor die ondernemers, die sinds de crisis vaak te maken hebben met een krappe cashflow en dito liquiditeitspositie. Bij één op de vijf mkb-bedrijven leiden te laat betalende klanten tot problemen, blijkt uit onderzoek van Dun & Bradstreet. Datzelfde patroon zagen we in de afgelopen zomer gepubliceerde monitor van incassobureau Intrum Justitia: veertig procent van de Nederlandse bedrijven wordt onder druk gezet door klanten om langere betalingstermijnen te accepteren. Vooral mkb-bedrijven hebben daar last van; driekwart van hen geeft aan de betalingsmoraal als bedreiging te zien voor het voortbestaan van het bedrijf.
HALF MILJARD EURO
Grote bedrijven die meedoen aan Betaalme.nu, verplichten zich daarmee om rapportage ten aanzien van het eigen betaalgedrag aan te leveren. De eerste zeventien deelnemende bedrijven hebben deze rapportage inmiddels verstrekt. De afspraak is dat ze hun rekeningen aan kleinere toeleveranciers (met een inkoop ter waarde van maximaal 50.000 euro) binnen dertig dagen betalen. Dat raakt momenteel in totaal 85.000 mkb-bedrijven. We zien dat de grote bedrijven nu zo’n 77 procent van deze leveranciers binnen deze termijn betalen. Dit willen we graag met elkaar richting de honderd procent brengen. Als we al die betaalde facturen bij elkaar optellen, gaat het om een totaal volume van een half miljard euro. Natuurlijk ligt er ook een verantwoordelijkheid bij de leveranciers zelf. Zoals tijdig en op de juiste manier factureren, zodat hun facturen sneller goedgekeurd worden. Dit kan betekenen dat zij hun facturatie anders moeten inrichten, liefst digitaal via e-invoicing. Daarmee verbetert de kwaliteit van de facturering, omdat er met goed gedefinieerde processen gewerkt wordt, wat de kans op fouten en vertragingen aanzienlijk vermindert.
KETENFINANCIERING
Mkb-bedrijven hebben beperkte toegang tot relatief dure financiering, terwijl voor grote bedrijven geld lenen bij de bank steeds goedkoper is geworden; sterker nog, bij sommige concerns nadert de rente die ze aan de bank betalen het nulpunt. De kleinere mkb-bedrijven hikken daarentegen aan tegen forse rentepercentages van soms wel tegen de tien procent. Die rentekloof wordt bovendien alleen maar groter. Deze rentelasten worden door de mkb-bedrijven linksof rechtsom in rekening gebracht, dus uiteindelijk betalen de grote afnemers en hun klanten sowieso de kosten van deze dure financiering. Gebrek aan liquide middelen maakt mkb-bedrijven kwetsbaar en kan verhinderen dat ze innoveren en groeien. Daarom is er, ook vanuit de overheid en het bedrijfsleven, steeds meer belangstelling voor een kansrijk alternatief: ketenfinanciering. Minister Henk Kamp van Economische Zaken noemde dit als belangrijke alternatieve financieringsvorm voor het mkb. Vanwege de genoemde rentekloof, bieden ook steeds meer grote afnemers hun leveranciers ketenfinanciering aan – bijvoorbeeld reverse factoring – waarbij goedgekeurde facturen snel en goedkoop worden gefinancierd door gespecialiseerde partijen, waardoor nieuwe liquiditeit voor de keten beschikbaar komt. Door het kostenvoordeel versterkt de concurrentiepositie van de totale keten, wat goed is voor elk bedrijf in die keten.
EIGENBELANG
Meedoen aan Betaalme.nu is dan ook duidelijk een kwestie van welbegrepen eigenbelang. Deelnemers aan Betaalme.nu hebben de discipline om strakke processen te implementeren, die leiden tot versnelde en voorspelbare betalingen aan de juiste leveranciers. Dat levert erkenning op van consumenten en bedrijven. Daarnaast worden de financieringskosten in de keten verlaagd, doordat een groot bedrijf met hoge kredietwaardigheid goedkoper liquiditeit in de keten kan injecteren dan een kleinere partij met een lagere kredietwaardigheid. Daar wordt iedereen in de keten beter van. En let wel, de echte concurrentie bestaat tussen verschillende ketens en niet tussen individuele bedrijven binnen een keten. Als bijvoorbeeld een groot bouwbedrijf een project van een opdrachtgever wil binnenhalen, dan moeten dat bouwbedrijf én alle onderaannemers en leveranciers binnen diens keten optimaal presteren en optimaal gefinancierd en tijdig betaald worden. Anders verliest de gehele keten of breekt de zwakste schakel erin. Door kortzichtigheid hebben we daar jammer genoeg in Nederland te veel voorbeelden van gezien, en dat was een hard gelag.
NORM VERSUS WETGEVING
Door zelf deze stap te zetten, voorkomen grote bedrijven bovendien dat ze vanuit de overheid te maken krijgen met dwingende wetgeving. Dat daar serieus over wordt nagedacht, bleek in juni dit jaar, toen PvdA en CDA een plan presenteerden om er via wetgeving voor te zorgen dat grote bedrijven hun kleine leveranciers binnen zestig dagen moeten betalen. Doen ze dat niet, dan wordt er bij wet een boete opgelegd. Op dit moment zijn we vanuit Betaalme.nu met zo’n zestig grote bedrijven in gesprek over hun toekomstige deelname aan dit initiatief. Het streven is dat minstens vijfhonderd grote Nederlandse ondernemingen meedoen met Betaalme.nu en daardoor hun keten en het mkb van extra liquiditeit voorzien en de gehele keten versterken. Dit is goed voor de Nederlandse economie, zowel voor groot- als kleinbedrijf. Een ambitieuze, maar haalbare doelstelling.
OP EUROPESE SCHAAL
Kortom, grote ondernemingen kunnen het mkb aan extra liquiditeit helpen door openstaande facturen sneller goed te keuren en vervolgens sneller te betalen of snelle en gunstige financiering via derden aan te bieden. We merken dat er interesse is in een soortgelijk initiatief op Europese schaal, ook bij het internationaal opererende grootbedrijf in ons land. Samen met Europese ondernemingen en beleidsadviseurs van de EU onderzoeken we hoe dit vorm te geven op Europees niveau.
Eric Lemmens is senior advisor voor Betaalme.nu.
Deze analyse is gepubliceerd in Management Scope 01 2017.