Sectoroverstijgend de energietransitie versnellen

Voortrekker
Vattenfall was aanwezig op de top en kijkt positief terug op de meerdaagse conferentie. Onze delegatie nam deel aan paneldiscussies en hield verschillende presentaties. We voerden veel gesprekken met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, de financiële sector, de publieke sector. Wat ons daarbij opviel: bij alle stakeholders leeft een sterk gevoel dat we de uitdaging om de aarde met niet meer dan 1,5 graad te laten opwarmen, aankunnen. Dat we de beloftes kunnen waarmaken met elkaar.
Als energieleverancier willen we voortrekker zijn in de energietransitie en andere bedrijven inspireren bij hun transformatie naar een klimaatneutrale organisatie. Dat past bij onze strategie: een fossielvrij leven binnen een generatie. Om die aanjagersrol te pakken, is ons bedrijf een van de 27 oprichters van de First Movers Coalition. Dit is een samenwerkingsverband dat samen met het World Economic Forum werd geïnitieerd door John Kerry, klimaatgezant van de Verenigde Staten. Tijdens de in Glasgow gehouden internationale klimaattop werd de First Movers Coalition gelanceerd.

Vraag creëren
De 27 first movers hebben als doel om veelbelovende technologieën een kans te geven. Er is afgesproken dat de deelnemers bij hun inkoopbeleid kiezen voor nieuwe technologieën die cruciaal zijn in de transitie naar een fossielvrije samenleving. De gedachte is dat we samen een sterke vraag creëren naar nieuwe technologieën die de CO2-uitstoot in een aantal moeilijke sectoren flink kunnen verlagen. Door de grotere vraag kunnen de nieuwe technologieën opgeschaald worden om zo te kunnen bijdragen aan het behalen van de doelstelling van 1,5 graad.
De focus van de First Movers Coalition ligt op acht sectoren, Vattenfall heeft toegezegd:

• Dat we onze leveranciers zullen verplichten om breakthrough-staal te gebruiken, ofwel staal dat is geproduceerd op basis van waterstof. Daarmee moet in 2030 ten minste 10 procent van de jaarlijks ingekochte staalvolumes duurzaam zijn;
• Dat we onze dienstverleners in de transportsector verplichten om duurzamere vrachtwagens in te kopen. In 2030 moet ten minste 30 procent van de zware en 100 procent van de middelzware vrachtwagens emissievrij zijn bij het inkoopbeleid;
• Dat we onze dienstverleners in de luchtvaartsector verplichten om ten minste 5 procent van de conventionele vliegtuigbrandstof te vervangen door Sustainable Aviation Fuels (SAF) of gebruik te maken van CO2-vrije aandrijftechnologieën in 2030. Dit vermindert de uitstoot van broeikasgassen met 85 procent of meer in vergelijking met conventionele vliegtuigbrandstof.

Bedrijven die ook graag een voortrekkersrol willen pakken, kunnen zich bij ons aansluiten. Het zou geweldig zijn als de First Movers Coalition straks geen 27 maar 27.000 aanjagers telt.

Staal maken met waterstof
Als energiebedrijf geloven we er sterk in dat sectoroverschrijdende samenwerkingsverbanden essentieel zijn om de energietransitie te versnellen. We gingen al heel wat partnerships aan om nieuwe technologieën een kans te geven. Een van de succesvoorbeelden is het HYBRIT-project. Vattenfall sloot in 2016 een joint venture met staalbedrijf SSAB en mijnbedrijf LKAB om samen staal te gaan produceren met waterstof, in plaats van met kolen. Dat is gelukt. Met HYBRIT – dat staat voor Hydrogen Breakthrough Ironmaking Technology – hebben we bewezen dat het mogelijk is. Vorig jaar opende een proeffabriek, die al meer dan 100 ton goede kwaliteit fossielvrij staal heeft geproduceerd. Het staal is geleverd aan Volvo, dat er auto’s mee wil bouwen. De nieuwe technologie kan een groot verschil maken in de energietransitie: de staalindustrie is een van de meest vervuilende industrieën. Staal zorgt namelijk voor 7 procent van de totale CO2-uitstoot in de wereld. Het doel is een fossielvrij productieproces voor staal gereed te hebben in 2035.

Groene kerosine
Een ander voorbeeld is de samenwerking tussen Vattenfall, Shell, de Scandinavische luchtvaartmaatschappij SAS en het Amerikaanse techbedrijf LanzaTech. We werken voor dit project samen aan het grootschalig produceren van een synthetische, duurzame brandstof voor de luchtvaart. Voor deze Sustainable Aviation Fuel (SAF) wordt gebruikgemaakt van de Alcohol to Jet-technologie. De kerosine wordt geproduceerd uit fossielvrije elektriciteit en teruggewonnen CO2 uit stadsverwarming. Het streven is om in 2026 een fabriek in Zweden te openen die jaarlijks 50.000 ton duurzame kerosine produceert.
Ook in Nederland zoekt Vattenfall naar partners waarmee we samen de noodzakelijke energietransitie kunnen versnellen. Zo gingen we een samenwerking aan met chloorfabriek Nobian in Rotterdam om het stroomnet beter in balans te houden. Door het stijgende aandeel van zon- en windenergie, kampt het stroomnet met fluctuaties. Als grootschalig industrieel afnemer zal Nobian de chloorproductie aanpassen als er plotseling meer of minder groene stroom beschikbaar is. Als er minder stroom beschikbaar is, wordt de chloorproductie automatisch afgeschaald. Het tempo wordt weer opgevoerd als het aanbod dat toelaat. Tot nu toe zorgen de fossiele elektriciteitscentrales voor het in balans houden van het stroomnet. Door de inzet van de flexibiliteit uit de chloorfabriek is minder fossiele energie nodig om het net te stabiliseren.

Waardevolle nieuwe ketens
Het zijn voorbeelden waarmee we andere bedrijven willen inspireren. De boodschap daarbij is dat elk bedrijf op zoek kan gaan naar sectoroverschrijdende industriële samenwerking. Bedenk waar binnen én buiten de eigen branche kansen liggen en durf daarbij out-of-the-box te denken. Onderzoek met welke partners een waardevolle duurzamere keten kan worden gevormd waarmee nieuwe technologieën kunnen worden opgeschaald. Hoe ziet de keten er nu uit, hoe kan deze worden aangepast met hulp van een nieuwe technologie?
Het loont daarbij ook om naar elkaars reststromen te kijken, er liggen nog volop kansen in de circulaire ketensamenwerking. Ga in gesprek met afnemers en leveranciers over de kansen en mogelijkheden bij een duurzamere productie. Zoals voor Vattenfall gold: het zijn niet altijd de meest voor de hand liggende partners. Kijk verder dan u tot dusver deed. Soms bestaat er louter een klantrelatie, maar deelt u met deze klant gezamenlijke ambities om verder te vergroenen.

Faciliteren
Bij het vormen van nieuwe ketens die nieuwe technologieën omarmen, is ook de rol van de overheid cruciaal. Het is belangrijk dat de overheid zich welwillend opstelt en duurzame plannen aanmoedigt dan wel helpt te faciliteren. Om op dat laatste punt in te zoomen: vaak zijn er voor innovatieve trajecten lange, tijdrovende vergunningstrajecten nodig. Natuurlijk moeten alle stakeholders mee kunnen praten bij de bouw van bijvoorbeeld een proeffabriek. Natuurlijk moeten nieuwe technologieën voldoen aan de geldende veiligheidscriteria. Maar ook als aan al deze voorwaarden is voldaan, kunnen besluitvormingsprocessen sneller. Zo kan de overheid haar steentje bijdragen bij het uitrollen van doorbrekende technologieën.

Essay door Annika Ramsköld, vice president corporate sustainability van Vattenfall. Gepubliceerd in Management Scope 01 2022.