Drie topvrouwen roepen op tot actieve deelname aan het maatschappelijke debat
Hoe bouwen we aan een eerlijker, duurzamer en veerkrachtiger toekomst? Dat is het overkoepelende thema van het Executive Women Event 2021 van Kearney en Partners at Work. De negende editie van deze jaarlijkse bijeenkomst is vanwege de pandemie in meerdere kleine sessies opgesplitst. Voor dit tweede rondetafelgesprek zijn drie topvrouwen uit bedrijfsleven en media virtueel aangeschoven. Shula Rijxman vertegenwoordigt als bestuursvoorzitter van NPO de publieke omroep. Marjan van Loon is president-directeur van Shell Nederland en Edith Schippers president van DSM Nederland. Onder leiding van Nicole Boevé en Maria de Kleijn van respectievelijk Partners at Work en Kearney discussiëren ze over veranderingen in het stakeholdermodel en de bijdrage van bedrijven aan de samenleving als geheel. Wie had verwacht dat de multinationals hun ambities ten aanzien van de duurzame reset door de coronacrisis naar beneden hebben bijgesteld, kan gerust zijn. ‘In het begin dachten we inderdaad dat het moeilijker zou worden,’ aldus Marjan van Loon, ‘maar omdat thuiswerken heel efficiënt is en tijd bespaart, hebben we juist nog meer plannen opgepakt.’
> Editie 1 van het Executive Women Event 2021 gemist? Lees hier: Vier topvrouwen over kansen voor betere zorg
Ook Edith Schippers ziet geen reden om op de rem te gaan staan. ‘Ons bedrijfsmotto is: Gezondheid door voeding. Als iets het belang van gezondheid heeft aangetoond, is het dit virus. Ik ben dus extra gemotiveerd om op de ingeslagen weg door te gaan. Er is geen alternatief. Het gaan voor alleen maar winstmaximalisatie is een heel armzalig bestaan. Leiders die voortdurend de weg van de minste weerstand kiezen om risico te mijden, kunnen we missen als kiespijn. Als we de reset serieus nemen, hebben we leiders nodig die hun nek durven uitsteken.’
Actuele maatschappelijke thema’s als duurzaam ondernemen of het klimaat komen in de programmering van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) geregeld aan bod, onder meer in speciale themaweken. De zorg van Shula Rijxman is dat de coronacrisis de polarisatie in de samenleving heeft versterkt en dat dit een reset op veel fronten in de weg staat. ‘Nepnieuws en desinformatie spelen daar een grote rol bij. Heel veel mensen zien het verschil niet meer tussen echt nieuws en deep fakes. Ik ben nu meer dan ooit gemotiveerd om me in te zetten voor een maatschappij die op basis van respect functioneert.’
Meters maken
Ondanks de ontwrichtende werking van de pandemie zien de gespreksdeelnemers juist ook positieve ontwikkelingen, zoals nieuwe samenwerkingen die ook na deze crisis kunnen leiden tot meer innovatie om samen het verschil te maken. Shell kampte eind 2019 al met flinke economische tegenslag door de mondiale oliecrisis en daar kwam COVID-19 nog eens bovenop. Om te kunnen overleven, is het hele bedrijf flink door de wasstraat gegaan, in de woorden van Van Loon. Tegelijk werd de discussie over de toekomststrategie volgens haar juist simpeler. “Dit is te moeilijk” of “Zo zit de wereld nu eenmaal in elkaar”: dergelijke uitspraken gingen niet meer op. Deze crisis laat zien dat het bestaande helemaal niet zo zeker is en het onbekende misschien helemaal niet zo risicovol. We blijken als maatschappij gekke situaties best aan te kunnen. Daardoor worden we moediger en ondernemender en durven we nieuwe concepten te proberen. Ik denk en hoop dat heel veel mensen inzien dat als we hier doorheen komen, niks meer te groot of te gek is. Leiders moeten zich niet laten verlammen door de wens om voorafgaand aan beslissingen alles precies te willen weten. Om impact te hebben, moet je soms gewoon meters maken.’
Grote bedrijven hebben laten zien dat ze met hun internationale netwerken en productiecapaciteit van meerwaarde kunnen zijn voor de samenleving, vult Schippers aan. ‘Toen er een gebrek bleek aan onder andere ontsmettende handgel, kreeg ik uit alle hoeken van het bedrijf mailtjes met de vraag of wij dat konden maken. Shell doneerde de grondstoffen, we maakten een productielijn vrij en de handgel werd gedoneerd aan de zorg. Zo zijn er veel meer verbindingen tot stand gekomen, ook met start- en scale-ups en met de overheid. Er blijkt veel mogelijk als je er samen de schouders onder zet. Dat heb ik als heel veerkrachtig ervaren.’
Ook Rijxman zag een positieve krachtenbundeling. ‘Aan het begin van de pandemie heeft de NPO samen met de omroepen de programmering heel snel kunnen aanpassen, zodat het publiek optimaal geïnformeerd zou kunnen worden. De NPO heeft de bevoegdheid om in een crisissituatie de zendtijd te wijzigen. De omroepen gaven ons alle vertrouwen en maakten uitstekende programma’s rondom COVID-19. Dat is erg goed ontvangen. De kijkdichtheid steeg en de waardering voor de publieke omroep was enorm. Het belang van en de behoefte aan onafhankelijke informatie in de samenleving zijn door de crisis onmiskenbaar aangetoond.’
Beeldvorming bedrijven
Unilever en DSM hebben een betere reputatie wat betreft verduurzaming dan Shell. Van Loon wil daar verandering in brengen. ‘Vorig jaar was economisch gezien het moeilijkste jaar dat ik heb meegemaakt. Desondanks hebben we in Nederland voor meer dan een miljard euro aan investeringsbeslissingen genomen in projecten rondom de energietransitie. Daar ben ik hartstikke trots op.’ Ze vindt dat positieve ontwikkelingen in de media vaak weinig aandacht krijgen. ‘Ik zou graag zien dat we eerst een gesprek hebben over wat we allemaal belangrijk vinden, om van daaruit een constructief debat te voeren over hoe iedereen kan bijdragen aan het oplossen van de problemen, maar 70 procent van de discussie gaat over waar Shell niet hard genoeg gaat. Ik zeg niet dat het allemaal onwaar is, maar voor Shell blijft het erg moeilijk om een goed beeld te schetsen van wat we wél doen en van de dilemma’s waarvoor we staan. Journalisten zetten nauwelijks positieve ontwikkelingen tegenover dat wat er niet goed gaat. Alsof ze bang zijn niet geloofwaardig over te komen als ze niet vooral kritische vragen stellen.’
Het is niet de taak van de media om alleen goed nieuws te brengen, repliceert Rijxman. ‘Ze moeten kritisch blijven. Ik verzet me bovendien tegen de aanname dat beeldvorming over bedrijven afhankelijk is van de media. Bedrijven hebben ook een eigen verantwoordelijkheid om aan verslaggeving te doen.’ Schippers is het daarmee eens. ‘Soms word je uitgenodigd om over een leuk onderwerp te praten en kun je je goodies in de etalage zetten, maar er gaat ook weleens iets mis. Ons beleid is dan om zelf proactief een lijst met vragen en antwoorden op onze site te publiceren en uit te leggen hoe het in elkaar zit.’ Ook Shell heeft de afgelopen vijf jaar bewust gewerkt aan meer openheid, onder andere door het opzetten van een eigen newsroom. ‘We hebben zeker geleerd van de kritiek die we kregen en ons gevoel dat het vaak niet terecht was. We zijn niet perfect, maar ook niet slecht.’
Ceo’s zouden zich meer in het maatschappelijk debat moeten mengen, vindt Rijxman. ‘Je gesprekspartners zijn niet alleen aandeelhouders en politiek. Vertel je verhaal ook aan de burgers in de taal die de burgers spreken. Die aanpak werkt. Daar staan ook wij als publieke omroep open voor.’ Daar is Van Loon het mee eens. ‘Om vertrouwen in de samenleving te wekken, moet je heel transparant en toegankelijk zijn, zelf meepraten én je kwetsbaar durven opstellen door fouten toe te geven.’
Dit artikel is gepubliceerd in Management Scope 05 2021.