Top 25 Machtigste Vrouwen 2010
Na de zomer maakt Philips de opvolger van Gerard Kleisterlee bekend. De kans dat Philips straks door een vrouw geleid wordt is nihil, zeker als de CEO uit eigen huis moet komen. Na het vertrek van Chief Procurement Officer Barbara Kux uit de Groepsraad telt het elektronicaconcern immers geen vrouwen meer op een dergelijk hoog niveau. Maar wie weet waar de headhunters mee komen, nu de commissarissen hoogstwaarschijnlijk ook buiten de deur moeten kijken.
Bekijk de meest recente top-100 machtigste vrouwen
In elk geval beslist er voor het eerst een vrouw mee over de benoeming van de nieuwe CEO. Philips benoemde vorig jaar namelijk de Amerikaanse Christine Poon (nr. 22) in de Raad van Commissarissen. Een doorbraak, die een einde maakte aan de kritiek die het bedrijf in de media kreeg te verduren vanwege het all-male karakter van de board.
Inhaalslag
All-male boards vormen inmiddels een minderheid onder AEX-fondsen: driekwart heeft een vrouw in de Raad van Commissarissen of Raad van Bestuur, volgens de Female Board Index 2009. Philips had dus nog wat in te halen. AEX-fondsen lopen ook voorop als het gaat om de benoeming van meerdere vrouwelijke commissarissen. Unilever benoemde er zelfs twee tegelijk: Louise Fresco (nr. 5) en Ann Fudge (nr. 23). Bij de rest van de beursgenoteerde ondernemingen gaat de opmars echter nog steeds tergend traag: bijna tweederde mist nog een vrouw in de top.
Vechtcultuur
Bovendien mag het aantal vrouwelijke commissarissen dan mondjesmaat toenemen, de Raad van Bestuur blijft vaak een onneembaar bastion. Dit jaar kwam er bij beursfondsen slechts twee vrouwelijke executives bij: Caroline Princen (nr. 18) verruilde Nedstaal om plaats te nemen in de nieuwe Raad van Bestuur van het ineengeschoven ABN Amro/Fortis en Carla Smits-Nusteling (nr. 16) trad toe tot de Raad van Bestuur van KPN. Het telecombedrijf staat net als Philips voor een CEO-wissel, die binnen het bestuur overigens tot een vechtcultuur heeft geleid.
Anciënneteit
Maar hoewel hier dus wel een vrouwelijke kandidaat voorhanden is, sluit vertrekkend topman Ad Scheepbouwer haar benoeming op het pluche uit, omdat ze nog maar zo kort zitting heeft in het hoogste orgaan. Zou dat anciënniteitsbeginsel ook zo strikt toegepast worden bij mannen? Werd Ad Scheepbouwer bij TNT destijds ook niet opgevolgd door een zeer jeugdige Peter Bakker? Die zat toen echter al wel vijf jaar in de Raad van Bestuur, Smits-Nusteling pas sinds september. Daarentegen is ze al wel bijna tien jaar werkzaam bij KPN en werkte ze daarvoor tien jaar bij TNT, waar ze haar carrière begon. Meer ervaring dus dan Baptiest Coopmans, die in 2006 van Unilever kwam, of dan een willekeurige CEO van buiten.
Niet-beursgenoteerde vrouwen
Bij de niet-beursgenoteerde top-100 ondernemingen kreeg het bestuur van de NS er een vrouw bij: Merel van Vroonhoven (nr 17). Bij de Rabobank trad Gerlinde Silvis (nr. 9) toe tot de Raad van Bestuur. van de 25 vrouwen bekleden er negen een bestuursfunctie. Ongeveer tweederde van de vrouwen ontleent haar macht dus aan commissariaten.
Van eigen bodem
De top-25 telt negen buitenlandse vrouwen: ongeveer een derde. Dat is nog altijd meer dan bij de top-50 machtigste commissarissen, waar tegenover 46 Nederlanders (voornamelijk mannen) slechts vier buitenlanders staan. Maar vergeleken met voorgaande jaren, toen bedrijven bijna standaard alleen over de grens keken voor vrouwelijke bestuurders en toezichthouders, komen de vrouwen tegenwoordig vaker uit eigen land. De top-10 bestaat zelfs helemaal uit Nederlandse vrouwen.
Jongere en actievere vrouwen
De machtigste vrouwen zijn ook vaak jonger dan hun mannelijke evenknieën. In de top-50 is de gemiddelde leeftijd 62 jaar, bij de vrouwen ligt die op 55 jaar. De jongste man is 47, de jongste vrouw 41 jaar. Wellicht heeft dat te maken met het feit dat vrouwelijke commissarissen vaker nog een actieve bestuursfunctie bekleden en niet pas rond hun pensionering beginnen aan een toezichtportefeuille.
Annemiek Fentener van Vlissingen
De top-10 van de mannen bestaat helemaal uit oud-bestuurders in de tweede helft van de zestig, op één uitzondering na en dat is een vrouw: Annemiek Fentener van Vlissingen. In de vrouwentop-10 staan vier vrouwen die een actieve bestuursfunctie bekleden. Zes van hen hebben lijnervaring. Drie van hen zijn actief als beroepscommissaris. Het merendeel is eind veertig of net vijftig, al komen we ook een aantal seniore vrouwen tegen (Irene Asscher-Vonk, Dien de Boer-Kruyt). Deze voorhoede vertegenwoordigt de nieuwe generatie vrouwelijke bestuurders en toezichthouders: relatief jong, actief en met lijnervaring of een professionele achtergrond.
Dag bestuursfunctie, hallo commissariaat
Bovenaan staat Annemiek Fentener van Vlissingen, de enige vrouwelijke president-commissaris van een top-100 onderneming, al gaat het dan om familieconcern SHV. Bij Draka, een familieparticipatie, is ze vicevoorzitter. Daarnaast houdt ze toezicht hij Heineken en De Nederlandsche Bank. Fentener van vlissingen is ook de hoogste vrouw in de top-50 machtigste commissarissen, waar ze in de top-10 wist door te dringen.
Marike van Lier Lels
Op nummer 2 vinden we Marike van Lier Lels, sinds haar terugtreden als COO van Schiphol beroepscommissaris en al jaren een constante factor in toezichtland. Dit jaar stapte ze op als commissaris bij Connexxion, waar ze op verzoek van de ondernemingsraad was aangebleven als toezichthouder na de overname door het Franse Transdev. De reden: ‘verschil van inzicht' over het bestuursmodel. Ze kreeg er overigens een commissariaat bij Reed Elsevier voor terug. Daar verving ze Dien de Boer-Kruyt (nr. 7), die afgelopen april is afgetreden bij het Brits-Nederlandse mediaconcern.
Irene Asscher-Vonk
De derde positie op de lijst is voor Irene Asscher-Vonk, die dit jaar een commissariaat bij de Rabobank toevoegde aan haar toch al mooie portefeuille. Ze komt er UvA hoogleraar Louise Fresco tegen (nr.5), die naast haar toezichtfunctie bij de bank er een commissariaat bij Unilever bij kreeg. Samen houden ze toezicht op een derde Rabovrouw: de al genoemde Gerlinde Silvis (nr. 9) die dit jaar de Raad van Bestuur kwam versterken.
De mouwenopstroper
Ook Pamela Boumeester kreeg er na haar terugtreden als directievoorzitter van NS Poort – na ruim twee decennia bij de Spoorwegen gewerkt te hebben – twee nieuwe toezichtposities bij: automatiseerder Ordina en bouwbedrijf Heijmans. Boumeester houdt ervan flink de handen uit de mouwen te steken. Wat dat betreft kan ze haar hart ophalen, want beide bedrijven kregen een rake klap van de crisis. Ordina worstelt bovendien met een leegloop van het bestuur.
Na 28 jaar weg bij Corus
Marjan Oudeman (nr. 6) werd commissaris in het nieuwe toezichtcollege van het inmiddels geïntegreerde ABN Amro/Fortis, daarnaast was ze al toezichthouder bij de NS. Wie weet, volgen er binnenkort nog meer commissariaten, want Oudeman heeft sinds kort de handen vrij. Nadat ze gedwongen de Raad van Commissarissen van Corus Nederland moest verlaten om plaats te maken voor de Duitse interne toezichthouder, volgde begin april haar vertrek uit de board van Corus/Tata Steel Europe. Voor Oudeman betekent dat het einde van een carrière van 28 jaar bij het voormalige Hoogovens, waar ze net als haar vader als bedrijfsjurist begon.
Stevige tantes
Zeven vrouwen zijn nieuw ten opzichte van de vorige vrouwentop (2008). Twee opmerkelijke namen bij de nieuwkomers zijn de eerder genoemde Christine Poon bij Philips en Ann Fudge bij Unilever. Beiden verdienden hun sporen bij Amerikaanse giganten. Stevige tantes, de frêle verschijning ten spijt.
Poon was tot kort voor haar benoeming bij Philips vice-chairman van de board van Johnson & Johnson en wereldwijd chairman van de farmaceutische groep. Daarmee bouwde ze niet alleen veel relevante marketingervaring op, maar is ze ook goed thuis in een verwante markt van de voor Philips belangrijke Healthcare-sector.
Zwarte vrouwen
Fudge heeft een indrukwekkende carrière achter de rug bij
Kraft Foods waar ze talloze ingeslapen merken wist te doen herleven. Daarna was ze drie jaar lang chairman en CEO bij reclamebureau Young & Rubicam. Ze neemt dus waardevolle expertise op het gebied van branding en positionering mee voor Unilever. Verder is ze momenteel commissaris bij Novartis en General Electric. En o ja, ze is zwart. Net als de Zuid-Afrikaanse Hixonia Nyasulu, eveneens commissaris bij Unilever. Ook Poon heeft als Chinees-Amerikaanse een andere huidskleur dan de andere Philips-commissarissen. Staan we aan de vooravond van een nieuwe doorbraak op het gebied van diversiteit?
Verantwoording
Voor de top-25 Machtigste vrouwen is gekeken naar beursgenoteerde ondernemingen op de AEX, de AMX en de ASCX per 1 september 2009, die hun hoofdkantoor in Nederland hebben. Deze lijst is aangevuld tot 100 bedrijven door de grootste, in Nederland gevestigde, niet-beursgenoteerde ondernemingen te selecteren op basis van eigen vermogen. Deze bedrijven zijn op omvang gerangschikt en hebben vervolgens een score gekregen, variërend van 5 (grootst) tot 1 (klein). Vervolgens zijn de leden van de raden van commissarissen en de raden van bestuur getraceerd via publiek toegankelijke bronnen, zoals jaarverslagen en persberichten. Als peildatum geldt 1 april 2010. Vrouwelijke commissarissen en bestuursleden hebben vervolgens per positie de score van het bedrijf toebedeeld gekregen. Daarnaast kregen zij 1 punt voor een commissariaat, 2 punten voor een voorzitterschap van de Raad van Commissarissen, 2 punten voor het lidmaatschap van een Raad van Bestuur en 1 punt extra voor het voorzitterschap van de Raad van Bestuur. Het aantal punten is bij elkaar opgeteld. Vervolgens zijn de vrouwen gerangschikt op het totaal aantal punten dat zij behaalden. Bij gelijke scores werden de positiepunten als doorslaggevend gezien, vervolgens de bedrijfspunten en daarna het absolute aantal andere commissariaten bij kleinere en buitenlandse ondernemingen. Dit jaar is besloten alleen een top-25 te presenteren. Daaronder wordt de volgorde van de geselecteerde vrouwen arbitrair en is een rangorde moeilijk te geven.