Ronald Doornbos: 'Nog geen enkel bedrijf is volledig pensioenakkoord-proof'
De nieuwe pensioenwet gaat in op 1 januari 2023, een jaar later dan voorzien. Een goed besluit?
‘Het pensioenakkoord is zo veelomvattend en er bestaan nog zoveel vragen dat uitstel erg voor de hand lag. We zitten bij heel veel partijen aan tafel. Die zijn in deze fase nog volop bezig om te doorgronden wat de transitie in grote lijnen betekent. Welk type contract ga je mensen aanbieden? Wie gaan erop achteruit bij invoering van een leeftijdsonafhankelijke premie? Hoe ga je die groep compenseren?
Ondernemingen die het pensioen hebben ondergebracht bij een pensioenfonds moeten bovendien beslissen over al dan niet “invaren”, het omzetten van bestaande rechten naar nieuwe rechten in het nieuwe stelsel. Aan het nadenken over andere belangrijke elementen van het akkoord, zoals het nabestaandenpensioen en flexibel kunnen inzetten van pensioenkapitaal, komen ze nog helemaal niet toe. De extra tijd die we gekregen hebben, mogen we dan ook absoluut niet laten wegglippen. We moeten nu doorpakken.’
Wat ziet u als het grootste pluspunt van de nieuwe pensioenwet?
‘De transparantie. Werknemers zien precies hoeveel geld er opzij wordt gelegd voor hun pensioen en welke premie dat oplevert: bij de ene werkgever 20 procent, bij de andere slechts 15 procent. Als werknemers beter kunnen vergelijken, gaan ze hun pensioen misschien ook meer waarderen als arbeidsvoorwaarde. Daarnaast wordt de relatie tussen beleggingsopbrengsten en het verhogen of verlagen van pensioenen duidelijker.’
Worden de doelstelling van een eerlijker en houdbaarder stelsel inderdaad bereikt?
‘Dat denk ik wel. De zekerheid die we in het huidige systeem beloven, hebben we in de afgelopen tien jaar alleen kunnen volhouden door tijdens het spel de spelregels te veranderen. Pensioenfondsen met een dekkingsgraad van minder dan 105 procent hadden de uitkeringen eigenlijk moeten korten. Dat is onder andere voorkomen door verlenging van de herstelperiode, invoering van een hogere lange risicovrije rente (UFR) en door tijdelijke verlaging van de kortingsgrens naar 90 procent. Zo kom je dus nooit aan korten toe en is uiteindelijk niemand tevreden. Jongeren zien hun toekomstig pensioen bedreigd, ouderen zijn boos omdat hun pensioen niet wordt geïndexeerd terwijl de pensioenpotten vol zitten.’
Maakt het nieuwe stelsel een einde aan die discussie over korten en niet indexeren? Er is immers niet meer geld in kas.
‘Om de huidige aanspraken van gepensioneerden te kunnen garanderen, hanteren pensioenfondsen nu een lage risicovrije rekenrente. Omdat het nieuwe stelsel geen beloftes doet over toekomstige uitkeringen, kan de rekenrente omhoog en kunnen de verwachte uitkeringen hoger worden vastgesteld en kan er eerder geïndexeerd worden.
Daar zit ook een schaduwkant aan. Er is inderdaad immers niet meer geld in kas. Als het verwachte rendement niet wordt gehaald, zal in het nieuwe stelsel echt eerder besloten moeten worden de uitkeringen van gepensioneerden te verlagen en het verwachte pensioen van werknemers bij te stellen. Je kunt je afvragen wat er met het draagvlak gebeurt als de rendementen in de eerste vijf jaar na invoering heel erg tegenvallen. Kunnen we dan goed uitleggen hoe het werkt, zodat niemand in paniek raakt?’
Hoeveel pensioenregelingen voldoen nu al min of meer aan het pensioenakkoord?
‘We houden jaarlijks een nationale pensioenbenchmark onder ruim 300 pensioenregelingen van grotere ondernemingen én de grote bedrijfs- en pensioenfondsen. Slechts twee à drie procent heeft op dit moment al een regeling met een leeftijdsonafhankelijke premie en ik schat in dat nog geen enkel bedrijf volledig pensioenakkoord-proof is.’