De Europese Investeringsbank als financier van de energietransitie
Begin dit jaar zei Kris Peeters, vicepresident van de Europese Investeringsbank (EIB), tegen de NOS dat veel meer Nederlandse bedrijven financiering zouden moeten aanvragen bij de bank. ‘Ik kijk uit naar projecten die de scheepvaart willen vergroenen, naar projecten in de zorg en naar bedrijven die de overstap naar groene energie willen maken. Elk goed project wordt hier serieus bekeken.’ Die wens zou zomaar uit kunnen komen, want de in Luxemburg gevestigde bank is een aantrekkelijke partij op de financieringsmarkt. Allereerst verstrekt de Europese Investeringsbank langlopende leningen tegen relatief lage rentes. Dat is mogelijk omdat de bank zelf goedkoop geld kan aantrekken op de kapitaalmarkt. Funding aan de EIB wordt gezien als veilig, omdat de lidstaten van de Europese Unie garant staan.
De EIB is bovendien niet zomaar een bank. Anders dan reguliere banken beoordeelt de instelling kredietaanvragen niet alleen op financiële risico’s. Ingenieurs toetsen het plan ook inhoudelijk op duurzaamheidsaspecten. Daar kan een geldnemer zijn voordeel mee doen, een investering kan misschien slimmer of efficiënter. De Europese bank wil heel bewust een partner zijn om duurzaamheid te versnellen.
Klimaatdoelen
De EIB is de financiële instelling van de Europese Unie. Geldleningen worden verstrekt om projecten te financieren die bijdragen aan de maatschappelijke en duurzame doelen van de Europese Unie. Sinds vorig jaar profileert de EIB zich steeds nadrukkelijker als ‘klimaatbank’. De komende tien jaar heeft de EIB maar liefst 1.000 miljard euro beschikbaar voor projecten die gericht zijn op duurzaamheid en het terugbrengen van CO2-uitstoot.
Overigens verleent de bank niet alleen binnen Europa krediet, maar ook daarbuiten. In Nederland lag de nadruk de afgelopen jaren vooral op financiering van infrastructuur, transport, de zorgsector en financiering voor mkb-bedrijven. In 2020 verleende de bank samen met dochter European Investment Fund (EIF) een recordbedrag van 3,18 miljard euro. Een jaar eerder lag dat nog op 2,8 miljard euro. Wereldwijd financierde de EIB dat jaar samen met het EIF 76,8 miljard euro.
Om enkele voorbeelden te geven: Het Hilversumse Tergooi Ziekenhuis leende 70 miljoen euro, dat werd besteed aan de nieuwbouw van een duurzaam nieuw ziekenhuis. Het investeerde in zonnepanelen, warmtewisselaars en betere isolatie. Een deel van het geld werd besteed aan digitale middelen om patiënten ook zorg via videoconsult aan te bieden. Patiënten hoeven daardoor niet altijd naar het ziekenhuis. Waterbedrijf Vitens kreeg een lening van 150 miljoen euro voor het toekomst- en klimaatbestendig maken van zijn waternetwerk. Vastgoedfonds Vesteda verkreeg eveneens 150 miljoen euro voor onder meer de verduurzaming van woningen, terwijl de Amsterdamse Vrije Universiteit de afgelopen jaren ruim 300 miljoen euro van de EIB leende voor modernisering van de campus.
De EIB financierde in het verleden ook mee aan de bouw en verbetering van snelwegen en luchthaven Schiphol. Maar de EIB wil deze investeringen, in lijn met de klimaatdoelstellingen van de Europese Unie, zeker in West-Europa, afschalen. De EIB stopt vanaf eind 2021 ook met investeringen in projecten die te maken hebben met fossiele brandstoffen, zoals olie en gas.
> Lees ook: Zorggroep ’s Heeren Loo kijkt verder dan de commerciële banken
Lange terugverdientijd
Relatief weinig corporates wendden zich tot op heden tot de EIB, maar de verwachting is dat de interesse zal groeien. Bedrijven nemen duurzaamheid serieuzer dan ooit. De kredietverstrekker kan – tegen aantrekkelijke tarieven – helpen bij het verwezenlijken van duurzaamheidsambities. Vooral in de energie- en transportsector zou de EIB van betekenis kunnen zijn, en dan zeker bij grote investeringen met een lange terugverdientijd. Daarnaast kan de EIB ondersteunen bij R&D-projecten. In 2018 kreeg Philips bijvoorbeeld een EIB-lening om onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten op medisch- en zorggebied op peil te houden.
Rechtstreekse financiering is mogelijk vanaf een bedrag van 25 miljoen euro. Voor lagere financieringssommen werkt de EIB via intermediairs zoals Rabobank, BNG, ABN AMRO en ING. Interessante financieringsmogelijkheden zijn er overigens ook voor beginnende ondernemingen. De EIB verstrekt venture debt-leningen (quasi-eigen vermogen) aan snelgroeiende innovatieve bedrijven om baanbrekende technologieën te steunen. Ook verleent de EIB krediet aan projecten op het gebied van wind- en zonne-energie. Netbeheerder TenneT financierde de 43 km lange hoogspanningsverbinding tussen de Zeeuwse stations Borssele en Rilland. De uitbreiding zorgt voor transport van offshore-windenergie naar gebruikers in Nederland en daarbuiten. In totaal stelde de EIB inmiddels 1,8 miljard euro aan financiering aan TenneT beschikbaar.
Gemeenschappelijk doel
Ondernemers die een Europese lening willen aanvragen, moeten hun businessplan voorleggen aan de EIB. Specifieke criteria zijn er niet, elk goed onderbouwd plan met een duurzaam karakter komt in aanmerking. De EIB financiert maximaal 50 procent van de investeringssom, meestal zijn er meer financiers bij betrokken. Een voordeel van de EIB als kredietverstrekker: heeft de Europese bank de lening eenmaal toegezegd, dan zijn andere financiers vaak eerder geneigd om mee te financieren. De aanvraag verloopt zorgvuldig en duurt weliswaar wat langer dan bij reguliere banken, maar is niet overdreven bureaucratisch.
Bestuurders in de zorgsector die werden bijgestaan door Van Doorne en reeds met de EIB in zee gingen, zijn aangenaam verrast. De Luxemburgse bank is goed benaderbaar, maar de waardering zit hem vooral in het gevoel als partners te kunnen samenwerken aan een gemeenschappelijk doel. Organisaties kunnen daardoor heel open zijn over wat zij beogen. De EIB wil naast de ondernemer of bestuurder staan. Mochten er onderweg issues opspelen, dan is de bank er om deze te helpen oplossen.
Van confectiepak naar maatpak
De financieringstrajecten die vooraf gaan aan grote investeringen zijn complex. Daarbij kan een advocaat een belangrijke rol spelen. De advocaat neemt de beoordeling van en onderhandelingen over de financieringsvoorwaarden voor zijn of haar rekening. Als de advocaat betrokken is geweest bij eerdere EIB-financieringen, kan deze advocaat bijzondere toegevoegde waarde leveren omdat hij of zij weet wat gebruikelijke voorwaarden zijn. Daarnaast is het belangrijk om de geldstromen van betrokken financiers juridisch goed in te passen. Als elke financier zijn eigen voorwaarden stelt, gaat het mis. Denk ook aan de zekerheden die aan financiering verbonden zijn, deze moeten verdeeld worden over de partijen.
Om de financieringsstructuur zo goed mogelijk vorm te geven, is het voor de betrokken advocaat nuttig om de klant goed te leren kennen. Wat beweegt de organisatie, welke bijdrage wil zij leveren aan een betere wereld? Het is van belang dat de financieringsstructuur ook in de toekomst zal blijven passen. De overeenkomst moet geen confectiepak zijn, maar een maatpak.
Dit essay is gepubliceerd in Management Scope 04 2021.