'Wij faciliteren creativiteit'
Moet het interview echt plaatsvinden in ‘een afgesloten hok’? Eduard Schaepman schudt misprijzend zijn hoofd. Hij wil het liefst gaan zitten in de open ruimtewaar iedere Tribes-bezoeker binnenkomt, bij de bar een drankje kan bestellen en zich met laptop nestelt op een van de flexplekken. Schaepman zit het liefst gewoon tussen de mensen. Maar goed, zijn motto is ‘gast is koning’ dus gaat hij zijn bezoek voor naar een van de inspirerende vergaderzalen van de Tribes-vestiging nabij Utrecht CS.
Vorig jaar mei opende Tribes een eerste flex kantoor in Eindhoven. Schaepman bedacht het concept in 2014.Daarvoor had hij negen jaar gewerkt als ceo Beneluxbij Regus, marktleider in flexwerk plekken. Schaepman realiseerde zich dat hij wel iets anders moest bieden dan gevestigde, grote en kleine partijen als Regus, We-Works, Seats2meet, Spaces en Igluu. Hij bedacht een flex kantoor formule die gebaseerd is op het leven van nomadische stammen en vond twee co-founders die hem hielpen bij de uitvoering. De groeiende groep van mobiele werkers, niet alleen zzp’ers maar ook werknemers van grote corporates, ziet Schaepman als ‘businessnomads’. Die trekken rond, maar hebben wel ontmoetingsplekken nodig waar ze prettig kunnen werken en vergaderen en waar ze met andere ‘business nomaden’ kunnen communiceren.
Schaepman noemt zichzelf dan ook geen ceo of managing director van Tribes, maar, met een dikke knipoog, ‘chief entertainer’. Zoals de vestigingsmanagers ook chiefs zijn van hun locatie.
Tribes heeft inmiddels negen vestigingen in Amsterdam, Utrecht, Eindhoven, Rotterdam, Capelle aan den IJssel en Den Haag. En na zes maanden ook al de eerste over de grens, in Brussel. De ambitie is groot: over tien jaar wil Tribes wereldwijd tweeduizend vestigingen hebben.
Interviewer Rick Bomer, director sales EMEA van Coalesse, onderdeel van Steelcase, opent het gesprek met de vraag hoe Schaepman aan dat idee van de nomadische stammen is gekomen. ‘Dat verhaal begint eigenlijk bij mijn inmiddels overleden vader. Hij vroeg me, voor hij begon te dementeren, de stamboom van onze patriciërsfamilie een update te geven. Ik ging speuren over de hele wereld en kwam overal familieleden tegen. Daar zat een voormalig Miss Australia bij en een Nieuw-Zeelandse familie, die een schapenfarm heeft met tweehonderdduizend schapen. Van origine zijn de Schaepmannen herders, wij trokken met onze schapen door Oost-Nederland en West-Duitsland. Ik merkte dat wij dus eeuwenlang nomaden zijn geweest, die zich over de wereld hebben verspreid. Nomaden gaan daarheen waar ze kunnen werken en leven. En daar zag ik de parallellen met de mobiele werkers van nu. Er zijn wereldwijd 1,7 miljard mobiele werkers, in Nederland 1,3 miljoen. Die kunnen en willen overal werken. Ik heb gesignaleerd dat die groep in feite een nieuwe nomadische stam vormt. Tribes biedt hen een huis waar ze kunnen werken en elkaar ontmoeten. Uiteraard van alle gemakken voorzien, dus we bieden een goede bar en restaurant, een fitness, een stomerij, en werkplekken c.q. vergaderzalen die voldoen aan alle moderne eisen. Kortom, wij zorgen dat mensen elkaar kunnen ontmoeten op inspirerende plekken. Zie hen als een groep van gelijk gestemde professionals uit verschillende beroepsgroepen, die elkaar op deze thuisbasis ontmoeten.’
Hoe verplaats je de leefwijze van nomadische stammen naar het aankleden van jullie vestigingen?
‘Fysiek zie je dat terug in bijvoorbeeld kleurstelling en de fotografie aan de muren. Elke Tribes-vestiging laat zich inspireren door een ander inheems volk. In Den Haag staat bijvoorbeeld het Maori volk uit Nieuw-Zeeland centraal. Hier in Utrecht is dat de Hamar-stam. Die staat bekend om een bijzonder overgangsritueel: om volwassen te worden moeten jonge mannen over een rij koeien heen springen. Wat wij van deze stam kunnen leren, is dat je af en toe moedig moet zijn en een sprong in het diepe moet wagen om je doelen te behalen. Datzelfde geldt natuurlijk ook voor ondernemers. Als je succesvol wilt zijn, moet je zo nu en dan moed tonen en een stap zetten die een ander misschien niet durft te zetten. Als je hier te gast bent, kun je er van alles over leren. We geven boekjes uit met de verhalen over de stammen; de opbrengst daarvan gaat naar Survival International, een organisatie die wereldwijd opkomt voor in stamverband levende volken. Overigens, we hebben het meestal over ‘primitieve’ stammen, maar zijn we in de westerse wereld eigenlijk niet net zo primitief? Omdat we alles in hokjes stoppen, onze bucketlist voortdurend af vinken en, zeker in grote bedrijven, geen ruimte meer bieden aan creativiteit? Bedrijven hebben tijdens de crisis enorm gesneden in creativiteit, hebben complete marketing- en design afdelingen opgedoekt. Die creativiteit missen ze nu, dat kan je niet altijd zomaar even inhuren. Met Tribes willen wij faciliteren dat bedrijven hun creativiteit weer hervinden.’
Welk publiek trekken jullie?
‘Dat is zeer gevarieerd en wisselt per vestiging. Van zzp’ers en startups tot mkb’ers en werknemers van grote bedrijven. Ja, ook die laatste. Ik vind het mooi dat we met onze formule bijvoorbeeld ook accountantskantoren en banken aantrekken. Die voelen heel goed aan dat ze voor de talenten van nu niet inspirerend genoeg zijn. Dus zoeken ze het in een andere vorm van werken. Wij bieden dat. Vaak tuigen ze bij ons een etage op voor henzelf; hetzij in onze huisstijl, hetzij in die van hen. Groupon heeft niet eens meer een eigen hoofdkantoor, die zitten met z’n allen in onze vestiging Amsterdam Amstel.
’BMW zette de R&D voor de elektrische modellen buiten de deur, om snelheid te winnen. Andere bedrijven doen dat met hun leercentra. Wat merkt u van die trend?
‘Wij profiteren daarvan mee. We zien bijvoorbeeld dat projectteams graag naar ons toekomen. Of een bedrijf in transitie vergadert hier met de consultants die dat transitietraject begeleiden. Ketenpartners vinden elkaar hier voor overleg. En ga zo maar door.’
In hoeverre hebben die grote bedrijven ook een financiële prikkel om bij jullie bedrijfsruimte te huren?
‘Natuurlijk, dat aspect speelt ook mee. Fiscaal geldt bijvoorbeeld dat je, als je een huur- of leasecontract hebt van meer dan drie jaar, de contante waarde van de resterende huurbetalingen dan op de balans moet opnemen. Als schuld. Huur je flex ruimte, zoals bij ons, dan kan je dat aftrekken. Wat bedrijven daarnaast prettig vinden: als ze bij ons huren, zijn ze verder van al het gedoe af. Ze hoeven geen gebouw te managen, geen receptie, horeca of faciliteiten zoals een fitnessruimte, niks. Dat regelen wij allemaal voor ze.’
Welke trend zal de flexibele kantorenmarkt gaan bepalen?
‘We gaan toe naar gebouwen waarin je veel meer faciliteiten aantreft. Nu is alles verspreid: of het nou gaat om shoppen, sporten, werken, wonen, ontspannen, altijd moet je eerst op pad. Daar hebben mensen steeds minder zin in. Ik zie dat hier ook. Als mensen klaar zijn met hun werk, gaan ze niet eerst de stad in om een biertje te halen, dat doen ze liever hier, bij ons aan de bar. Om daarna meteen door te kunnen naar het station. Kijk, om een goed gesprek te voeren of een goede deal te doen, heb je altijd wat tijd nodig om elkaar te leren kennen. Tijd die we onszelf vrijwel niet meer gunnen. Mensen moeten eerst aan elkaar snuffelen en ruiken, pas dan komen ze over de brug. Het is niet voor niets dat mensen de grootste deals sluiten in bruine cafés. Onze Tribes-vestigingen moeten plekkenzijn waar mensen zich kunnen laten inspireren en verrassen .Gordon kwam naar me toe met de vraag of hij Blushing, zijn succesvolle healthy coffeeboutique, kon combineren met een Tribes-vestiging. Heb ik direct ja op gezegd. We zitten nu samen op de Rotterdamse Coolsingel, naast het stadhuis. Ik doe dat omdat mensen verrast willen worden, zo’n Blushing leuk vinden. Ik voorzie meer van dergelijke onverwachte samenwerkingen
Mijn stelling is dat veel thuiswerken kan leiden tot sociale verarming. En dat je mensen elkaar moet laten ontmoeten om tot innovatie te kunnen komen. Eens?
‘Zeker. De kern daarbij is: laat iedereen doen wat hij wil. Waar hij zich lekker bij voelt. Als jullie mij in een afgesloten hokwillen interviewen, prima, dan doen we dat. Als mensen de interactie zoeken, dan moet je dat faciliteren. Wij bieden dat. Zelfs de looproutes in de grotere ruimtes stemmen we daar op af. Binnen iedere Tribes-vestiging is het makkelijk om met mensen te communiceren. Niet via schermen, maar gewoon rechtstreeks. Punt is dat werknemers op een standaard kantoor niet de ruimte krijgen om met een goed idee te komen. Creativiteit wordt vaak direct platgeslagen, door de sfeer en de ingesleten patronen in zo’n traditionele organisatiecultuur. Daar is onderzoek naar gedaan: iemand die in meerdere werkculturen werkt op dezelfde locatie, krijgt al meer ideeën. Maar laat je diezelfde persoon op meerdere locaties werken waar hij uiteenlopende culturen treft, dan krijgt hij nog veel meer ideeën! Die krijg je nou eenmaal bij uitstek door de communicatie met anderen. The mind needs to travel to be creative.’
Steelcase heeft onderzoek gedaan waaruit blijkt dat de betrokkenheid van werknemers nog nooit zo laag is geweest als nu. Kunt u daar met Tribes verbetering inbrengen?
‘Absoluut. Wij bieden engagement aan voor bedrijven waar het op hun eigen vloer niet lukt met het aanjagen van de betrokkenheid van medewerkers. Dat doen we door onze informele setting, door een bar functie centraal te stellen, door te zorgen voor sfeervolle werkplekken die van alle gemakken zijn voorzien, et cetera. Het zit ’m ook in kleine dingen. Zo geef ik de voorkeur aan ronde tafels, waar je elkaar allemaal makkelijk aan kunt kijken. De stamtafel in de kroeg is toch ook rond?’
Maar in deze gang met vergaderruimtes zie ik alleen maar rechthoekige tafels, in de bekende U-vorm gegroepeerd. Waarom doorbreekt u dat niet?
‘Omdat de gast koning is. Men is dat zo gewend. Ik wil ook niet al te ver voor de muziek uitlopen. Veranderingen vergen tijd. Het duurde veertig jaar voor tachtig procent van de Nederlandse bevolking naar tv keek; het duurde twintig jaar voordat tachtig procent mailde; het duurde tien jaar voordat tachtig procent geld uit de muur durfde te trekken. De mens houdt niet van verandering. Hooguit drie procent van de wereldbevolking kickt op verandering. Daar reken ik mezelf ook toe.’
Hoe gaat het zakelijk? Schrijft u al zwarte cijfers?
‘Ja. Dat gaat sneller dan gepland. Doel was dat iedere vestiging na 24 maanden break-even kon draaien. Bij onze broeders en zusters is dat na 36 maanden. De meeste bereiken dat stadium echter al na zes maanden, en in Amsterdam Amstel bereikten we dat al na twee maanden. We verkopen aan de zzp’ers abonnementen voor 150 euro per maand of 250 euro voor alle locaties. Thuis zijn ze gemiddeld 153 euro kwijt aan alle facilitaire kosten, volgens onderzoek van De Ondernemer. Nou, bij ons krijg je er lekkere koffie en allerlei boeiende contacten gratis bij. Voor de grotere bedrijven verhuren we een vast aantal meters. Die twee werelden ontmoeten elkaar letterlijk. Voor de grote corporates aantrekkelijk, want zo blijven ze in contact met de samenleving. Voor zzp’ers is dat ook aantrekkelijk, want die kunnen er zo klanten bij krijgen.’
Vorig jaar bent u in zee gegaan met een Amerikaanse investeerder. Waarom?
‘Met hen hebben we een nieuwe, kapitaalkrachtige aandeelhouder aan boord gekregen. In onze strategie zijn we er altijd van uitgegaan dat we, naast het huren van vastgoed, ook gebouwen kopen. De Amerikaanse partij die al jaren investeert in vastgoed, kan daarin participeren. Daarnaast: per vestiging is de investering 1 à 2 miljoen euro. We streven ernaar om Tribes wereldwijd uit te rollen, naar in totaal tweeduizend vestigingen over tien jaar. Dus daar is wel het nodige kapitaal voor vereist.’
Dit interview is gepubliceerd in Management Scope 02 2017