Hoofdkantoor Endemol wordt onconventioneel gekoeld
De nieuwe Endemol-kantoren in Amsterdam Zuidoost, twee witte blokken van zeven verdiepingen en een wit blok van zes verdiepingen, staan in U-vorm. Achter de U staan drie hallen zonder ramen, waarin drie studio's zijn ondergebracht. Vijfhonderd meter verder ligt voetbalstadion Arena. Waar nu Endemol huist, werden vroeger supporters uit bussen geladen. In de grootste van de drie studio's nemen Linda de Mol en Robert ten Brink showprogramma's als Miljoenenjacht en de kerstspecial van All you need is love op, met ruim duizend mensen publiek.
Endemol-kantoren
Middenin een grote, witte serre polijst een man een ronde receptiebalie. Verhuizers richten ruime zithoeken in met paarse, rode, blauwe en groene banken en fauteuils. Het pand met een gebruiksoppervlakte 33.000 vierkante meter - een oppervlak van bijna vijf voetbalvelden - is gebouwd tussen april 2008 en mei 2010 en wordt nu opgeleverd. De kantoren bieden plaats aan zevenhonderd bureaus. Endemol brengt hiermee al zijn Nederlandse medewerkers, die verspreid zitten over vijf locaties (waaronder een kantoor in Hilversum en een voormalige bloemenveilinghal in Aalsmeer), naar één locatie.
Directeur Paul de Man
Paul de Man (56), directeur speciale projecten, is verantwoordelijk voor de bouw. De Man werkt bijna twintig jaar bij de televisieproducent. Aan een gloednieuwe ovalen vergadertafel in een gloednieuwe vergaderruimte met een groot televisiescherm op wielen vertelt hij over de bouw. Op de muur staat een levensgrote illustratie van een caravan met de tekst All you need is love.
Speciale projecten
Toen De Man bijna twintig jaar geleden begon als adjunct-directeur, was Joop van den Ende producties nog niet gefuseerd met het bedrijf van John de Mol en waren er een stuk of vijftig medewerkers in dienst. Bij Endemol werken nu zo'n vijfduizend mensen, verspreid over zesentwintig landen.
Een directeur speciale projecten krijgt heel diverse projecten op zijn bureau, uiteenlopend van het oplossen van een conflict met Justitie over toepassing van de Wet op de kansspelen bij bel- of sms-toepassingen tot de eindverantwoordelijkheid over de nieuwbouw, een project van vele tientallen miljoenen.
Duurzame energie
Bouwen in Nederland kan ook een juridisch gevecht zijn, vertelt De Man. De bouwplannen van Endemol leverden zo'n 174 zogenoemde zienswijzen - potentiële bezwaarschriften - van toekomstige buren op. ‘dat kost heel veel energie.' De raad van state moest uiteindelijk uitspraak doen over de bouwvergunning. ‘dat was voor mij persoonlijk de meest spannende periode. Ook al omdat we al een half jaar aan het bouwen waren.'
G&S Vastgoed
De nieuwe kantoren en de nieuwe studio's moesten efficiënt, flexibel en duurzaam worden. ‘duurzame energie was het vertrekpunt,' zegt De Man. Endemol wilde een hogere kwaliteit tegen lagere kosten, waaronder een lagere energierekening. Uit een lijst van 63 potentiële locaties koos Endemol voor de parkeerplaats in Amsterdam Zuidoost, waarop projectontwikkelaar G&S Vastgoed een optie had.
Commercieel conflict
G&S presenteerde niet direct een perfect ontwerp, verre van dat, maar was bereid naar de specifieke wensen van Endemol te luisteren. ‘Het klikte, het gevoel was goed', vat De Man zijn overwegingen samen om voor G&S te kiezen. Gedurende de onderhandelingen en de bouw heeft de man menig commercieel conflict uitgevochten, maar dat hoort er bij, zegt hij laconiek. ‘Uiteindelijk is het op tijd en binnen budget gelukt. We hadden een heel goed uitgewerkt programma van eisen', zegt hij. Zo hebben de studiohallen een 35 centimeter dik betonnen dak om te zorgen dat er geen geluid van buiten de studio's binnen dringt, zelfs niet van landende en stijgende vliegtuigen. In de hallen in Aalsmeer was dat wel anders.
Koelinstallaties
Een andere specifieke eis was 100 procent bedrijfszekerheid van de koelinstallaties van de studio's, die achter de witte kantoorblokken liggen. ‘Wanneer de verwarming even niet werkt, kun je nog een trui aantrekken. Koeling is bij ons bedrijfskritisch.' De Man laat een studiohal van vijftig bij vijftig meter zien. De muren zijn zwart en aan het ruim twintig meter hoge plafond hangen tientallen rekken om lampen en camera's op te hangen. Een heftruck verplaatst een deel van een tribune. Tegen het plafond van de ruimte naast deze studio, studio één, lopen metersbrede luchtkanalen om de studio te koelen tijdens een opname. Het duizendkoppige publiek produceert immers behalve applaus ook een enorme hoeveelheid warmte. Ook de duizenden lampen zorgen voor hitte. Wanneer de koeling uitvalt, wordt het in no time bloedheet in de studio's.
Zandafgravingen
‘Het stilleggen van een opname kost veel geld', zegt De Man. De dagelijkse koelinstallatie heeft een bedrijfszekerheid van 99 procent. Voor een normaal gebouw is dit voldoende, maar Endemol eiste 100 procent. Nuon bouwde daarom buiten een tweede koudecentrale die direct kan worden gestart bij calamiteiten. Een groot deel van de besparing op energieverbruik bereikt het gebouw met de koel- en verwarmingsinstallaties. Het gebouw heeft geen installaties die koude opwekken, maar het haalt koud water uit de Ouderkerkerplas, een zandafgraving ten zuiden van Amsterdam. Het veertig meter diepe meer heeft een groot deel van het jaar een temperatuur van vijf graden Celsius.
Verwarming en koeling
In de kelder van het gebouw staat de installatie die de besparing mogelijk maakt. Bij een conventioneel gebouw zou deze ruimte te krap zijn voor een complete airco-installatie, die erg veel ruimte in beslag neemt. bovendien zou er op het dak een grote installatie moeten staan om de warmte kwijt te kunnen. Ook dat is bij deze installatie niet nodig. Het koude water komt met een temperatuur van een graad of zes het gebouw in, en verlaat het via de dikke, geïsoleerde pijpen als het ongeveer 16 graden Celsius is.
Huisvestingskosten
Verwarming en koeling zijn dus speerpunten in de energiebesparing bij Endemol, maar het bedrijf zag meer mogelijkheden tot besparing. Na de verhuizing moesten de huisvestingskosten 25 procent lager liggen, was één van de doelstellingen. Dat bereikt Endemol door voor één locatie te kiezen - er is zo minder gependel tussen vijf panden - door minder vierkante meters te gebruiken en door een kleiner aantal, flexibele studio's te bouwen. Het bedrijf gaat van negen naar drie studio's.
Bewegingsmelders
Op energie wil Endemol 14 tot 15 procent besparen, onder andere door betere isolatie. ‘de studio's in de bloemenveiling in Aalsmeer waren zo lek als een mandje', zegt De Man. Om elektriciteit te besparen, beschikken alle kantoorruimten over bewegingsmelders die zijn gekoppeld aan de verlichting. alleen de vergaderruimtes zijn gevrijwaard van de melders.
Nuon Warmte
Marnix van Alphen (32), businessmanager Nuon Warmte, is paradoxaal genoeg ook verantwoordelijk voor het leveren van koude in Amsterdam Zuidoost. Nuon levert koude niet alleen aan Endemol, maar ook aan een kantoor van ING en een bedrijfsverzamelgebouw. dit is Nuon's tweede grote koudeproject. Het energiebedrijf levert ook koude aan het hoofdkantoor van ABN Amro en enkele andere kantoren aan de Amsterdamse Zuid-as, met water uit De Nieuwe meer. De energiebesparing ten opzichte van een conventionele airco-installatie is 75 procent, zegt Van Alphen. ‘We hebben 25 procent elektriciteit nodig voor het rondpompen van het water.'
Forse investeringen
De installatie, die in een gebouw naast het meer staat, en de infrastructuur van leidingen naar klanten vergen grote investeringen, ter waarde van ongeveer 40 miljoen, zegt Van Alphen. De terugverdientijd is lang en met onzekerheden omgeven. ‘Het is een langetermijninvestering', zegt Van Alphen. ‘We geloven in de techniek.' De drie aansluitingen gebruiken ongeveer een zesde deel van de capaciteit. Er is dus nog voldoende mogelijkheid voor andere klanten uit de omgeving om ook gebruik te maken van deze energiezuinige vorm van koeling.
Nuon-centrale
Ook warmte krijgt Nuon uit onconventionele bron. Niet ver van het Endemol-kantoor, in Diemen naast de A1, staat een grote elektriciteitscentrale van Nuon. Hier is warmte in overvloed. Bij de productie van elektriciteit wordt namelijk iets meer dan de helft van de verbrandingsenergie van gas omgezet in elektriciteit. Bijna de helft van de verbrandingsenergie wordt warm water, dat normaal gesproken verloren gaat.
De Nuon-centrale lever ter via leidingen aan wijken in Amsterdam Zuidoost, de oude flats in de Bijlmer, nieuwbouwhuizen op het opgespoten eiland IJburg en kantoren als dat van Endemol. de gebouwen die de warmte van Nuon afnemen, hoeven niet meer zelf te stoken.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
Endemol moest bij de bouw van hun nieuwe onderkomen met veel rekening houden. Waarom heeft het bedrijf zich ook nog druk gemaakt over energie? ‘Endemol wil zich ontwikkelen en zoekt de uitdaging op', antwoordt De Man. ‘bovendien zien we dit als een vorm van maatschappelijk verantwoord ondernemen en speelt duurzame energievoorziening een belangrijke rol bij de acceptatie door lokale overheden.'
Marktleider
Doordat Endemol bouwde in een gebied op de grens van de gemeente Amsterdam en Ouderkerk aan de Amstel, had het met twee gemeentelijke bureaucratieën te maken. ‘Het is bovendien de perfectie die je als bedrijf en persoon nastreeft,' besluit De Man, ‘we zijn marktleider en we willen onderscheidend zijn.'
Bovenstaand artikel is gepubliceerd in de special Energie 2020, perspectief voor een duurzame bedrijfsvoering, in samenwerking met Nuon.
Lees ook:
> Biografie Øystein Løseth
> Øystein Løseth volgt in april Van Halderen op als CEO Nuon
> Dossier energie
> Nuon zoekt samenwerking met internationale partner
> Nuon: 'Wind beste kans als duurzame energiebron'
> Managers NUON