Analyse Management Scope Corporate Impact Index 2021: Doorzettingsvermogen

Energietransitie als opdracht
Voor winnaar Alliander is de aandacht voor maatschappelijke impact nauw verbonden met de opdracht van de onderneming. De netbeheerder moet het energienetwerk klaarmaken voor de energietransitie. Die transitie gaat gepaard met een sterke groei van de duurzaam opgewekte elektriciteit door wind- en zonneparken en met een verschuiving naar decentrale opwekking en teruglevering. Hier is het huidige elektriciteitsnet niet op gebouwd. Dat vraagt om uitbreiding en verzwaring van het netwerk met alle maatschappelijke uitdagingen die daarbij horen, zoals het grote tekort aan technisch personeel. Bij alle afwegingen kijkt de organisatie naar de maatschappelijke impact van haar beslissingen, bijvoorbeeld op de sociale omgeving en op het klimaat, legde Alliander-ceo Maarten Otto in een eerder interview met Management Scope uit.

> Lees ook: Maarten Otto (Alliander): 'Je moet verder kijken dan je eigen stoeptegel'

Circulair
Alliander heeft ambitieuze doelen om de organisatie te verduurzamen. Die moet in 2023 klimaatneutraal zijn; 74 procent van dat doel is in 2020 al bereikt. De aandacht voor maatschappelijke impact van Otto en zijn team leidt overal tot veranderingen in de organisatie. In grote en kleine processen. Zo wordt een steeds groter deel van de materialen circulair ingekocht, materialen die grotendeels uit gerecycled materiaal bestaan of na gebruik recyclebaar zijn. En het zogenaamde slingerend maaien in de schakeltuinen rond hoogspanningsmasten werd in 2020 de standaard. Afwisselend maaien van delen van deze weiden leidt tot meer variatie in het groen waardoor onder andere vlinders beter kunnen overleven. Dat draagt bij aan de biodiversiteit.

Stakeholderspanel
De brede aanpak is terug te zien in de ranking; de onderneming laat in alle pijlers een meer dan gemiddeld resultaat zien. Onder andere in de pijlers goed werkgeverschap, relatie met de buitenwereld en duurzaamheid scoort de onderneming hoog. Alliander legt bovendien de lat steeds hoger als het gaat om het in kaart brengen van de maatschappelijke impact van zijn activiteiten en betrekt stakeholders daar nadrukkelijk bij. Onder andere met het stakeholderspanel waarin vertegenwoordigers van overheid, wetenschap en maatschappelijke organisaties om een kritische blik op de verslaggeving wordt gevraagd. Zij pleiten in het jaarverslag van Alliander onder andere voor meer aandacht voor de maatschappelijke impact van de onderneming op bouwers, burgers, mkb’ers en toeleveranciers.

DSM – vaste positie in de top
De top-20 van de Management Scope Corporate Impact Index is een diverse groep van bedrijven met een voortrekkersrol in Nederland. Zij laten zien hoe de prioriteiten in het bedrijfsleven verschuiven van kortetermijnfocus op winstoptimalisatie naar een langetermijnvisie op maatschappelijke waardecreatie en impact. Een voorbeeld daarvan is lifescience-bedrijf Koninklijke DSM dat duurzaamheid en innovatie als belangrijke drijfveren heeft. DSM neemt een vaste positie in de top-3 van de index in. Dit jaar is DSM tweede in de ranking van de meest maatschappelijke bedrijven. DSM laat zien dat financieel succes goed samen kan gaan met een bedrijfsvoering gericht op het vergroten van maatschappelijke impact. De organisatie scoort hoog op alle onderdelen. Veel media- aandacht was er voor een ontwikkeling van het voedingssupplement dat koeien minder methaangas uit laat boeren. Het is het eerste product in het tienjarig Clean Cow-project van DSM dat moet bijdragen aan het beperken van de CO2-uitstoot van de veeteelt.

Diversiteit
Minstens zo interessant zijn de inspanningen van DSM om diversiteit in de onderneming verder te verbeteren. Van het totale werknemersbestand is nu 29 procent vrouw, en 60 procent van niet-Nederlandse afkomst. In de raad van bestuur (57 procent) en de raad van commissarissen (42 procent) is het aandeel vrouwen hoger dan het wettelijk voorgeschreven quotum van 30 procent. Het in 2020 aangetreden ceo-duo Dimitri de Vreeze en Geraldine Matchett zet daarmee de stijgende lijn voort van de in 2020 afgezwaaide topman Feike Sijbesma die zich al jaren inzette voor diversiteit en inclusiviteit. Dat verbetert de businesscase van bedrijven, en is dus ook vanuit financieel-economisch perspectief iets om na te streven, benadrukte Sijbesma onlangs in SERmagazine van de Sociaal Economische Raad (SER). DSM versterkt de maatschappelijke impact ook door grote transparantie over wat er nog niet goed gaat. In een hedendaagse maatschappelijke variant van be good and tell it geeft de rapportage van DSM een overzicht van calamiteiten en verbeteringen die zijn doorgevoerd om deze in de toekomst te voorkomen. Van de gebroken heup van een medewerker bij een Chinees bedrijfsonderdeel en een fout in de Nederlandse importheffing tot een kleine explosie in een opslagtank in Brazilië.

Geen bonussen bijASR
Verzekeraar ASR is dit jaar opnieuw derde in de MSCII-ranking. De verzekeraar zette de afgelopen jaren fors in op het verhogen van de maatschappelijke impact. Onder andere door het voortvarend meten van de CO2-uitstoot van de eigen onderneming, van klanten en de bedrijven waar het in investeert. Dat helpt de verzekeraar bij het beoordelen van de klimaatimpact en de bijbehorende risico’s voor de bedrijfsvoering. De bevindingen gebruikt ASR niet alleen voor het eigen risicomanagement, de organisatie deelt ze ook actief met de beoordeelde bedrijven om deze zo te stimuleren de maatschappelijke impact van de eigen activiteiten op onder andere het klimaat te verbeteren.
In 2020 nam ASR ook het beloningsbeleid onder de loep. De verzekeraar is daarin niet de enige. Veel ondernemingen in de MSCII kijken of de remuneratie wel voldoende aansluit bij de beoogde langetermijnwaardecreatie voor een brede groep van stakeholders. Bij ASR werd afgesproken dat de top nooit meer dan 20 keer het gemiddelde salaris van alle werknemers verdient. In de ranking levert dit de organisatie punten op. ASR stopte in 2020 ook met het uitkeren van bonussen aan zijn topbestuurders. Het beloningsinstrument brengt volgens de raad van bestuur niet waarvoor het ooit is geïntroduceerd. ‘Ik geloof in een bedrijf dat gezamenlijk gaat voor zijn doelstellingen. Op het moment dat je mensen individueel gaat belonen, met individuele doelstellingen, ben je bezig het bedrijf uit elkaar te spelen’, aldus ceo Jos Baeten eind mei in Elsevier Weekblad. De verzekeraar scoort binnen de financiële pijler onder andere goed op belastingtransparantie. In het jaarverslag meldt het expliciet geen fiscaal agressieve standpunten in te nemen. De verzekeraar wil een maatschappelijk verantwoord belastingbetaler zijn en een fair share bijdragen om de samenleving mogelijk te maken en in stand te houden.

Dalers in de lijst
De lijst bevat ook een aantal ondernemingen die opmerkelijk minder presteren dan vorig jaar. Grootste dalers zijn ING Groep en Enexis. De netbeheerder daalt van de achtste plaats naar de 21e positie in de ranking, net buiten de top-20. De organisatie liet in 2020 vooral kansen liggen in de pijler relatie met de buitenwereld. Ook de prestaties op het gebied van duurzaamheid zijn flink gedaald. Enexis scoort onder andere lager op ESG-criteria (environment, social en governance) die in kaart zijn gebracht door Sustainalytics, leverancier van duurzame data. Ook ING Groep daalde dit jaar: van een vijfde positie naar de 13e plaats. De financiële instelling liet vooral punten liggen op het gebied van goed bestuur. De weging van niet-financiële criteria in de bestuurdersbeloning kwam op 12,5 procent en daarmee niet hoog genoeg om het maximale aantal punten te krijgen (>15 procent). Ook financieel had de bank het zwaar, de corona-uitbraak had een negatief effect op vooral de internationale activiteiten van de bank. In de MSCII-ranking wordt de financiële gezondheid getoetst door te kijken naar de verhouding tussen eigen vermogen en schuld, financiële veerkracht en transparantie over belastingafdracht. ING Groep laat in de pijler duurzaamheid ook een lager resultaat zien dan vorig jaar. Dit is deels een gevolg van het duurzaamheidsrisico dat de bank door zijn financiële portefeuille loopt.

Opmerkelijke stijgers
De lijst kent ook een aantal opmerkelijke stijgers. Telecombedrijf Koninklijke KPN stijgt van een 11e plaats in 2020 naar positie zes. De organisatie laat onder andere goede prestaties zien op het gebied van relatie met de buitenwereld. Daarnaast leidt de hogere winstgevendheid tot een hogere positie in de pijler financiële gezondheid. Ook levert de opname van maatschappelijke ambities in de ceo-letter de onderneming extra punten op. KPN-ceo Joost Farwerck geeft daarin onder andere de ambitie van KPN aan om in 2025 volledig circulair te zijn. Goed voor de maatschappij, en voor aandeelhouders. Circulair produceren maakt een onderneming minder afhankelijk van grondstofkosten en prijsfluctuaties op de grondstofmarkten. Uitgeverij RELX maakt dit jaar eveneens een sprong omhoog in de ranking, naar de 14e plaats. De organisatie stuurt actief op het bijdragen aan de SDG-ontwikkelingsdoelen. Nationale Nederlanden Group is de op een na hoogste nieuwe binnenkomer in de top-20. De verzekeraar staat op de 9e plaats (22 in 2020). De financiële veerkracht en de duurzame bedrijfsvoering leveren veel punten op. Onder andere door het lage duurzaamheidsrisico dat de verzekeraar loopt in de beleggingsportefeuilles.
Wolters Kluwer presteerde dit jaar op elke pijler beter dan in de voorgaande jaren. De uitgeverij van vakinformatie scoort hoger op onder andere de opname van corporate social responsibility (CSR)-criteria in de bestuurdersbeloning en winstgevendheid. Ook doet de onderneming het beter op het gebied van werkgeverschap. Het levert de organisatie een 18e plaats in de top-20 van de ranking op (45 in 2020).

Inspirerend voorbeeld
De top-3 van de MSCII met Alliander, DSM en ASR laat zien dat uiteenlopende bedrijven in staat zijn een grote verwachte maatschappelijke impact te behalen. Zowel beursgenoteerde bedrijven als door de overheid gereguleerde bedrijven zoals Alliander. Deze koplopers onderscheiden zich door de brede strategische aanpak van onderwerpen die van belang zijn voor maatschappelijke impact. We zien dat bedrijven die de index aanvoeren zich structureel op meer richten dan alleen het laaghangend fruit. Bovendien zijn ze transparant over de zaken die nog beter kunnen. Dat maakt ze een inspirerend voorbeeld voor bedrijven in Nederland voor de mogelijkheden en uitdagingen op het gebied van maatschappelijke impact. Daar valt nog veel te winnen, want nog steeds laten 20 van de 100 grootste Nederlandse bedrijven hun klanten, medewerkers, aandeelhouders en andere stakeholders in het ongewisse over hun duurzame inspanningen. Ze rapporteren daar in het geheel niet over. De koplopers in de Management Scope Corporate Impact Index laten zien wat er mogelijk is en dragen daarmee ook bij aan het vergroten van positieve maatschappelijke impact.

Verantwoording
De Management Scope Corporate Impact Index (MSCII) is tot stand gekomen in samenwerking met het Impact Centre Erasmus van de Erasmus Universiteit Rotterdam. De top-100 bedrijven van Nederland zijn geanalyseerd op hun maatschappelijke bijdrage. De maatschappelijke impact van elk bedrijf is berekend aan de hand van de scores op vijf pijlers: goed bestuur, relatie met de buitenwereld, duurzaamheid, financiële gezondheid en goed werkgeverschap. Elke pijler kent een groot aantal metrics en submetrics. De uitgebreide verantwoording van de gehanteerde systematiek vindt u hier, onderaan de lijst.