Top-100 Commissarissen 2024: allerminst een aardverschuiving
Terwijl in de politiek een aardverschuiving heeft plaatsgevonden en de BV Nederland een nieuwe ceo krijgt, zijn de ‘premier’ en ‘vicepremier’ van de Top- 100 Commissarissen gewoon herbenoemd. Net als vorig jaar wordt de lijst aangevoerd door Dick Boer. De oud-topman van supermarktconcern Ahold Delhaize is president-commissaris van maaltijdbezorger Just Eat Takeaway, non-exec bij de Zwitserse levensmiddelenreus Nestlé en vicevoorzitter van familieconglomeraat SHV en van Shell. Dare to (vice) chair, want niet iedereen is nog te porren voor een toezichtpositie bij de olie- en gasmaatschappij, sinds de gerechtelijke uitspraak over het aanscherpen van de Shell-klimaatdoelstellingen. De angst regeert bij sommige commissarissen: leidt de associatie met de voormalige Koninklijke niet tot extinction van de rest van de toezichtportefeuille? Boer heeft in de internationale board van Shell overigens gezelschap van een andere Nederlander: Bram Schot (nr. 14). De oud-Volkswagen-bestuurder en Audi-ceo is er lid van de safety, environment and sustainability committee en zit dus dicht bij het vuur.
> Heeft u de volledige lijst al gezien? Bekijk hier de Top-100 Commissarissen 2024
Gevraagd: hoge frustratietolerantie
Ook de runner-up van de lijst is onveranderd: Pauline van der Meer Mohr, commissaris van chipmachinefabrikant ASM International (voorzitter), verzekeraar NN (vicevoorzitter) en Ahold Delhaize. Van der Meer Mohr was tot eind 2022 ook voorzitter van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code. In die rol moest ze alle kikkers in de kruiwagen zien te houden bij de actualisering van de code voor goed ondernemingsbestuur met het begrip duurzame langetermijnwaardecreatie. Een taaie klus, gezien de groeiende angst voor juridisering en aansprakelijkheid bij schragende partijen en achterban. Na die tour de force was het zelfs even de vraag of er nog wel een volgende monitoringcommissie zou komen. Minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat liet eerst een verkenning uitvoeren naar de toekomst en de wettelijke verankering van de code. In afwachting daarvan verscheen er toch ineens een wervingsadvertentie voor een opvolger van Van der Meer Mohr. Het profiel: natuurlijk gezag, verbindend, open en toegankelijk, overtuigingskracht en doortastend. De nieuwe voorzitter zal eveneens moeten beschikken over een hoge frustratietolerantie en de bereidheid om een fors afbreukrisico te lopen (al stonden die twee criteria er natuurlijk niet bij). Het vinden van de vijfde Mr. of Mrs. Governance is dan ook misschien nog wel lastiger dan het vinden van toezichthouders voor Shell.
Sandwich-loopbaan
Op nummer 3 vinden we Lodewijk Hijmans van den Bergh. De oud- Ahold-bestuurder steeg zes posities binnen de top-10 door een nieuw commissariaat bij bierfabrikant Heineken, die hem benoemde vanwege zijn juridische, duurzaamheids- en retailervaring. Verder houdt Hijmans Van den Bergh toezicht op ING Groep en investeringsmaatschappij HAL. Zijn loopbaan heeft wel iets van een goed belegde sandwich: eerst zo’n twee decennia bij het gerenommeerde advocatenkantoor De Brauw Blackstone Westbroek (waar ook Van der Meer Mohr haar carrière startte), vervolgens vier jaar Ahold, daarna weer vier jaar De Brauw en nu dus het beroepscommissariaat. Overigens nam Hijmans van den Bergh dit voorjaar ook al na één termijn afscheid van een commissariaat: bij BE Semiconductor Industries (BESI), waar hij voorzitter was.
Meteen full steam ahead
De top-10 laat dit jaar maar liefst drie gatecrashers zien, allemaal mannen trouwens. Jack de Kreij is een van de grootste stijgers op de lijst (van nr. 49 naar nr. 5): de oud-Vopak-cfo voegde een commissariaat bij ASML toe aan zijn toch al indrukwekkende portefeuille met toezichtposities bij uitgeefconcern Wolters Kluwer, baggeraar Boskalis en navigatiebedrijf TomTom. ‘ASML is een soort hogesnelheidstrein, het was dus meteen full steam ahead’, vertelde De Kreij in dit magazine over zijn onboarding en eerste 100 dagen als commissaris van de chipmachinefabrikant. In zijn Vopak-tijd had hij te maken met Amerikaanse sancties tegen Iran. Die ervaring komt nu weer van pas bij ASML, dat wordt geconfronteerd met exportrestricties van de VS in de machtsstrijd met China. Enter de geopolitieke commissaris als nieuwe discipline in de Nederlandse bestuurskamers, nu de internationale gemeenschap verscheurd wordt door spanningen en conflict?
De Kreij is overigens ook voorzitter van de VEUO (Vereniging Effecten Uitgevende Ondernemingen) en daarmee een soort president-commissaris van het beursgenoteerde bedrijfsleven. Die belangenorganisatie zou volgens sommigen een sleepanker zijn geweest bij de ambitie om de corporate governance code te upgraden tot een moreel kompas, met een maatschappelijke zorgplicht als true north. Geen schragende partij dus, maar een zich schrap zettende partij.
Leesvrije zondag
Een andere snelle stijger op de lijst is Ben Noteboom (van nr. 22 naar nr. 8). De oud-Randstad-ceo koos na zijn terugtreden bij het uitzendconcern in 2014 niet voor een nieuwe uitvoerende functie, maar werd als midden-vijftiger beroepscommissaris. Na zijn eerste twee ‘termijnen’ (met toezichtposities bij grootgrutter Ahold (Delhaize), verzekeraar Aegon en Wolters Kluwer), begon hij vorig jaar aan een nieuwe shift: Noteboom werd president- commissaris van verffabrikant AkzoNobel en vicevoorzitter van de rvc van telecombedrijf KPN. Hij is ook nog rvc-voorzitter van opslagbedrijf Vopak, waar zijn tweede termijn in 2024 afloopt, waarmee er eventueel weer twee punten zouden vrijkomen. In de NRC vertelde Noteboom ooit dat hij als Randstad-baas nooit in het weekend werkte of op zondag stukken las, zoals sommige andere bestuurders: ‘Ik vind het razend knap. Maar die zitten waarschijnlijk in een andere sector dan ik, want ik zou niet weten wat ik zou moeten lezen, om eerlijk te zijn.’ We zijn benieuwd of Noteboom als tweevoudig voorzitter nog steeds een leesvrije zondag heeft.
Quotum-erratum
De top-10 telt nóg een nieuwe chair: oud-Van Lanschot Kempen-ceo Karl Guha (nr. 10, zie het kader ‘Financiële routinier zet wereldproblemen op agenda’ hieronder) werd eerste commissaris bij ING en is daarmee de hoogste nieuwkomer op de lijst. Hij werd dit voorjaar benoemd op een tumultueuze aandeelhoudersvergadering, waar Milieudefensie en Extinction Rebellion het ene na het andere zangkoor aanhieven met de tekst ‘Fossiel dat kan toch echt niet meer’, op de melodie van The Lion Sleeps Tonight. Het was de afscheids-ava van oud-Akzo- Nobel-topman en oud-EZ-minister Hans Wijers (niet meer op de lijst), die de rvc van de bank met de oranje leeuw sinds 2017 leidde. Guha kreeg dus meteen een voorproefje van wat hem als chair te wachten staat. Eigenlijk zou hij direct na de vergadering toetreden tot de rvc van ING om door Wijers te worden ingewerkt en per 1 juli het stokje over te nemen. Guha’s stoel moest echter nog zo’n twee maanden leeg blijven, door een vergissing van de bank in zijn nadeel. Met tien mannen versus drie vrouwen – inclusief de gelijktijdig met Guha benoemde Oostenrijkse Alexandra Reich (nr. 35) – zou de rvc tijdelijk niet voldoen aan de wettelijk verplichte minimaal 33 procent vrouwen. Vorig jaar zagen we in de Top-100 ook al zo’n quotum-erratum, al werd dat opgelost via creatief boekhouden. Maaltijdbezorger Just Eat Takeaway schotelde de aandeelhouders eerst de Belgische Trustpilot-cco Mieke De Schepper (nr. 45) voor als nieuw rvc-lid, zodat getalsmatig de weg openlag voor de benoeming van Boer tot (president-)commissaris. De man-vrouwverhouding in de top-10 is overigens fiftyfifty, kom daar in rvc’s maar eens om!
De hoogste nieuwkomer: Karl Guha
Financiële routinier zet wereldproblemen op agenda
Ruim 30 jaar ervaring in de financiële sector, een kosmopolitische achtergrond en maatschappelijke betrokkenheid: het profiel van Karl Guha (1964). Hij werd geboren in het Indiase Darjeeling (maar heeft de Nederlandse nationaliteit). ‘Mijn ouders zijn klassieke liberale intellectuelen’, vertelde hij in Forum. Ze hebben me ondergedompeld in geschiedenis, filosofie en muzikale tradities. Kijkend naar mijn familiegeschiedenis hebben veel mensen gediend in de public service en military.’
Spartaanse kostschool
De jonge Guha zat op kostschool in Groot-Brittannië. Die Spartaanse opvoeding vormde volgens eigen zeggen zijn karakter en ligt aan de basis van zijn maatschappelijk engagement. Vervolgens studeerde hij economie aan Boston University in de Verenigde Staten. Na zijn studie gaat Guha in 1989 als managementtrainee aan de slag bij ABN Amro. Het is de start van een internationale loopbaan bij de bank, waarin hij verschillende functies bekleedt. Van 2005 tot crisisjaar 2008 is hij er group treasurer. Na een overstap naar de Italiaanse bank Unicredit als chief risk officer laat hij zich een aantal jaren later overhalen door commissaris Jos Streppel en ceo Floris Deckers om de laatste op te volgen als ceo van Van Lanschot (Kempen), dat hij van 2013 tot 2021 leidt.
Brandend huis
Guha transformeert de financial van een algemene bank naar een wealth manager voor vermogende particuliere klanten en instituten. Niet-beleggende klanten zijn niet langer welkom en er moeten mensen worden ontslagen. In Het Financieele Dagblad blikte hij daar als volgt op terug: ‘Ik herinner me een bijeenkomst op ons kantoor in Rotterdam, waar ik uitlegde waarom we afscheid namen van een groot aantal medewerkers. Iemand zei me dat Van Lanschot met mij de warmte verloor. Ik heb hem toen gezegd dat een brandend huis niet de warmte geeft die je wilt hebben. We boekten dat jaar een verlies van 150 miljoen euro. Je moet juist op zo’n moment vasthouden aan je visie en door het proces gaan.’
Zorgen over mondiale samenleving
Na acht jaar vertrekt Guha, dan 57 jaar, bij Van Lanschot Kempen. In het FD motiveerde hij die stap als volgt: ‘Mijn vader heeft me ingeprent te vertrekken voordat je in je eigen bullshit gaat geloven.’ Opnieuw ceo worden ambieerde hij niet meer: ‘Ik wil ongeveer een derde van mijn tijd besteden aan onderwijs en kunst, een derde mijn kennis inzetten om organisaties te helpen en een derde voor reizen en lezen. Dat lijkt me een ideale mix.’ Met toezichtfuncties bij ING (voorzitter) en familieconcern SHV en als senior adviseur van Goldman Sachs en McKinsey is het bedrijfsdeel méér dan gevuld. Daarnaast mag Guha graag filosoferen over maatschappelijke thema’s als de invloed van sociale media, duurzaamheid, de ondermijning van de democratie, geopolitiek en artificial intelligence: ‘We staan op een kruispunt: gebruiken we de digitale technologie om het individu te ontmenselijken, zoals we in het boek 1984 van George Orwell lezen, of om de wereld leefbaarder te maken? Aan ons de keuze.’ Met al zijn zorgen over de mondiale samenleving komt Guha in zijn ‘derde levensfase’ vast tijd tekort.
Terug van weggeweest
In totaal tellen we 20 nieuwe commissarissen (vorig jaar 18), de lijst is dus voor een vijfde ververst. Van de nieuwkomers promoveerden er zes vanuit de Next50 Commissarissen, de lijst aankomende topcommissarissen die Management Scope jaarlijks publiceert. Onder hen bijvoorbeeld oud-AFM-bestuurder Femke de Vries (nr. 73), die commissaris werd van ABN Amro. Zes anderen figureerden al eens eerder in de Top-100 en maken nu dus een comeback. Wie vallen op bij de nieuwe aanwas? Allereerst komen we op nr. 22 de hoogste vrouw tegen bij de lijst-novicen: oud-Heineken-cfo Laurence Debroux (zie het kader ‘Familiecommissaris met filosofische inslag’ hieronder). De Française voegde een commissariaat bij Randstad toe aan haar toezichtrol bij Exor Nederland. In de rvc van het uitzendconcern treft ze Jeroen Drost (nr. 29), met wie ze gelijktijdig werd benoemd. De SHV-topman – die komend voorjaar vertrekt bij het concern van de familie Fentener van Vlissingen – houdt ook toezicht op onder meer smallcap Ebusco en is daarmee terug van weggeweest in de lijst. Eén positie eronder, op nr. 30, vinden we Herman Dijkhuizen. De heren hebben beiden een verleden bij NIBC. Drost werd na ruim 20 jaar bij ABN Amro te hebben gewerkt ceo van de voormalige Nationale Investeringsbank (van crisisjaar 2008 tot 2014), Dijkhuizen was er cfo (van 2013 tot 2023). De laatste maakt nu zijn rentree op de lijst met een nieuwe toezichtpositie bij KPN (ook een voormalig overheidsbedrijf), hij was al president-commissaris bij de Nederlandse Spoorwegen. Een soort hybride commissaris dus.
De hoogste nieuwe vrouw: Laurence Debroux
‘Familiecommissaris’ met filosofische inslag
Ze gelooft in de kracht en continuïteit van familiebedrijven. Het is dus niet zo vreemd dat de Franse Laurence Debroux koos voor twee – of eigenlijk drie – Nederlandse concerns met een rijke familiale historie. Ze was cfo van bierfabrikant Heineken (met Freddy’s dochter Charlene de Carvalho als grootaandeelhouder) en is commissaris bij uitzendconcern Randstad (het levenswerk van Frits Goldschmeding) en Exor (de hier gevestigde investeringsmaatschappij van Fiat-familie Agnelli).
Passie voor Spinoza
Debroux (1969) doorliep de prestigieuze École des Hautes Études Commerciales (HEC) in Parijs. Ze begon haar carrière bij de Amerikaanse zakenbank Merrill Lynch, waar ze betrokken was bij de privatisering van de Franse oliemaatschappij Elf Aquitaine. Achtereenvolgens was ze cfo van farmaceut Sanofi, buitenreclame-exploitant (en familiebedrijf) JCDecaux en Heineken (vanaf 2015), waar ze René Hooft Graafland opvolgde. In 2021 stapte ze voortijdig op bij de bierfabrikant, nadat Dolf van den Brink als nieuwe ceo zijn eigen hofhouding om zich heen verzamelde. Debroux richt zich sindsdien op haar commissariaten: naast Randstad en Exor zit ze in de board van het Deense farmabedrijf Novo Nordisk, het Britse ESG-adviesbureau Kite Insights en haar alma mater HEC Paris. Daarnaast verdiept ze zich graag in het leven en werk van de Nederlandse filosoof Spinoza en de intellectuele uitwisseling in het Europa van de 17e eeuw.
Koorddansen tussen mannelijke en vrouwelijk leiderschap
Naast familiebedrijven heeft Debroux zich altijd een voorvechter betoond voor meer vrouwen aan de top. ‘Je moet constateren dat raden van bestuur mannenbolwerken blijven als je vrouwen geen steuntje in de rug geeft’, zei ze ooit. Zelf zocht ze haar eigen weg, balancerend ‘als een koorddanser’ tussen mannelijke en vrouwelijke leiderschapscriteria. Ze kreeg wel eens te horen dat haar glimlachende uitstraling twijfels opriep, vertelde ze op Vernimmen.net. Zou ze wel veeleisend en direct genoeg zijn tegen teams? ‘Onlangs vroeg een jonge man die op zoek was naar advies me om “genadeloos eerlijk” tegen hem te zijn... Ik begon met hem te beloven dat hij al mijn eerlijkheid zou krijgen met al mijn welwillendheid. Genadeloosheid lijkt me geen teken van intelligentie, noch een garantie voor effectiviteit...’
Koester het kind in jezelf
Haar eigen rolmodellen: Marie Curie, Simone Veil, Geneviève de Gaulle-Anthonioz, Carolyn Carlson, Jacqueline de Romilly en Françoise Dolto: ‘Vastberaden vrouwen die uitblinken in hun vakgebied.’ Zelf fungeert ze ook weer als rolmodel voor de aankomende generatie topvrouwen, blijkt uit een interview voor de Britse IR Society met Sonya Ghobrial, hoofd investor relations van farmabedrijf Haleon, een rol die ze eerder bij Heineken vervulde toen Debroux daar cfo was: ‘Ze was een grote inspiratie, iemand om van te leren, die in IR geloofde en kracht gaf en een briljant voorbeeld vormde van wat vrouwelijk leiderschap kon bereiken.’ Tot besluit het advies dat Debroux zelf meegeeft aan alle leiders, mannen én vrouwen: ‘Garde toujours dans ta main la main de l’enfant que tu as été.’ (‘Blijf altijd hand in hand lopen met het kind dat je bent geweest.’)
President-commissaris roept hulplijn in
Overigens begon Dijkhuizen zijn carrière bij accountants- en adviesorganisatie KPMG, waar hij meer dan 30 jaar werkte, de laatste vier als bestuursvoorzitter. Van KPMG naar NS: er zijn ook mensen die de omgekeerde beweging maken. Zoals Roger van Boxtel, die na zijn aftreden als NS-topman voorzitter van de rvc van KPMG werd, maar al na twee jaar terugtrad vanwege de examenfraude bij het kantoor. Ministeriële verantwoordelijkheid voor het in de operatie uitwisselen van antwoorden bij verplichte toetsen? Nee, de voormalige D66-bewindsman bleek ook zélf bij een toets gebruik te hebben gemaakt van een hulplijn, vanwege een ‘time-squeeze’. Had hij misschien een trein te halen? De NS zelf kreeg er afgelopen jaar een zware financiële loc bij in de rvc: Ron Teerlink, de grootste stijger op de lijst: van nr. 94 naar nr. 34. Teerlink koppelt een kwart eeuw ervaring bij ABN Amro aan twee termijnen rvc-voorzitterschap van Rabobank. Hij is ook commissaris van Just Eat Takeaway. We zien meteen een mooie kruisbestuiving voor ons: in de trein een pizza of döner bestellen, die vervolgens bij de volgende halte in coupé of stationshal bezorgd wordt.
Slechts 14 commissarissen ‘dubbeldruk’
Van de nieuwe aanwas bekleedt ongeveer een derde (7 van de 20) zijn of haar commissariaten náást een bestuurlijke hoofdfunctie. Dat is meteen de helft van het totale aantal ‘actieve’ toezichthouders op de lijst, zien we hier een voorzichtige trend? Laten we het hopen, want er is veel te zeggen voor commissarissen die ‘thuis’ zelf met de poten in de modder staan, daar te maken hebben met een eigen rvc en bovenop alle ontwikkelingen zitten die de boardroom raken, zoals ESG en artificial intelligence (ai). Slechts 14 van de 100 combineren commissariaten met een C-suite-rol (onder wie zes ceo’s en vier cfo’s), de overige 86 zijn beroepstoezichthouder. De hoogst geplaatste ‘dubbeldrukke’ commissaris is PostNL-ceo Herna Verhagen (nr. 6), die toezicht houdt op Philips en ING. Verhagen is een uitzondering in de hoogste regionen van de Top-100, want de eerste helft van de lijst wordt gedomineerd door commissarissen die van toezicht houden hun beroep hebben gemaakt. Dat is eigenlijk ook wel weer logisch, want bestuurders mogen slechts twee toezichtposities bekleden en geen rvc-voorzitterschap. Anders zouden ze aan beide kanten in een time-squeeze (daar is-ie weer) kunnen komen, vooral als er in de (toezicht) organisatie een crisis uitbreekt. Alleen als die twee toezichtposities zwaar genoeg zijn, kunnen bestuurders ‘concurreren’ met de goedgevulde portefeuilles van de pro’s.
Nieuw hoofdstuk als toptoezichthouder?
Een mooi voorbeeld van een cfo-commissaris is Jolanda Poots-Bijl (nr. 55). Ze stapte dit voorjaar over van familiebaggeraar Van Oord naar Ahold Delhaize, maar houdt daarnaast ook nog toezicht op AkzoNobel en Volkswagen- importeur en Gazelle-fabrikant Pon Holdings. Onder de ‘actievelingen’ zijn ook twee commissarissen bij De Nederlandsche Bank (DNB): Roger Dassen (nr. 71) werd in 2018 zowel cfo van ASML als toezichthouder van DNB. Ook Ahold Delhaize- topman Frans Muller (nr. 78) kon afgelopen jaar zo’n prestigieus commissariaat aan zijn cv toevoegen: hij is de opvolger van Feike Sijbesma (nr. 64) in de raad. Sijbesma trad behalve bij DNB recentelijk ook terug als non-executive van Unilever, na de reguliere negen jaar op die positie. Beide posities bekleedde hij al toen hij nog ceo was van DSM. Hij is nu ‘alleen’ nog president-commissaris van Philips, overigens niet de gemakkelijkste toezichtklus door de apneu-affaire. Maar met de opengevallen plekken in de portefeuille is er ruimte voor méér. De 64-jarige Sijbesma zou wel eens aan het begin kunnen staan van een nieuw hoofdstuk als toptoezichthouder. Een toekomstige nummer 1 in de Top-100?
Nieuwe bestuurder? Benoem een commissaris!
Nu Sijbesma niet langer deel uitmaakt van de board, kan Hein Schumacher als nieuwe ceo van Unilever niet langer terugvallen op een Nederlandse non-executive en een Rijnlandse golfbreker tegen het geweld van activistisch belegger Nelson Peltz, die zich een plek in het bestuur van de voedings- en verzorgingsmiddelengigant heeft verworven. Schumacher zelf vinden we niet meer terug in de top. Vorig jaar was hij nog topman van zuivelreus FrieslandCampina en kwam hij binnen op nr. 76 met zijn nieuwe commissariaat bij Unilever. In die rol kon hij meteen helpen zoeken naar een opvolger voor ceo Alan Jope, die struikelde over de mislukte overnamepoging van de consumentendivisie van GlaxoSmith-Kline. Achteraf bleek dat niet nodig, want Schumacher werd zélf benoemd tot nieuwe Unilever-ceo. Tja, soms is de eigen board de beste visvijver. Overigens krijgt Schumacher komend voorjaar ook een nieuwe chair: Nils Andersen (nr. 13, de hoogste buitenlandse commissaris) zal dan het stokje doorgeven aan huidig non-executive Ian Meakins.
Stapje omlaag
Ook exco-lid Hanneke Faber – die de voedingstak van Unilever leidde, niet op de lijst – heeft het marketinginstituut inmiddels verlaten. Naar verluidt was ook zij in de race voor de topjob bij het inmiddels Britse concern. In plaats daarvan is ze nu de nieuwe ceo van de Zwitsers-Amerikaanse computerleverancier Logitech. Faber houdt ook toezicht op het Amerikaanse modeconcern Tapestry (de moederorganisatie van merken als Coach, Kate Spade New York en Stuart Weitzman). Misschien past haar op termijn ook nog een commissariaat bij een Nederlands bedrijf om de band met het vaderland te behouden? We zouden haar graag verwelkomen in de Top-100 Commissarissen. Overigens deed ook Chantal Vergouw een ‘Schumachertje’. Vorig jaar kwam de toenmalig Interpolis- topvrouw nog binnen op nr. 88 met een nieuw commissariaat bij KPN. Vervolgens deed ze een stapje omlaag (of omhoog, het is maar hoe je het bekijkt) naar de raad van bestuur van het telecombedrijf, als chief business market. Ook Pieter Duisenberg (vorig jaar nog op nr. 61) maakte de overstap van commissaris (bij Gasunie en Stadion Feijenoord) naar bestuurder: hij werd president van de Rekenkamer.
Gevestigde generatie maakt plaats
Vroeger waren bestuur en toezicht nog vaak gescheiden werelden: eerst doorliep je een bestuurlijke loopbaan, daarna volgde een tweede carrière als commissaris (of al eerder, als escape na een niet- geplande exit door ruzie of fusie). De moderne corporate carrière lijkt minder lineair: bestuurlijke en toezichtrollen lopen door elkaar heen. Het schept weer ruimte en vergroot de doorstroom voor aankomende commissarissen. Dat geldt ook voor het periodieke plaatsmaken door de gevestigde generatie. Zo keerde een aantal bekende namen dit jaar niet terug op de lijst. We noemden al Hans Wijers (alleen nog commissaris bij HAL), andere voorbeelden zijn oud-Philips-topman Gerard Kleisterlee (trad terug als president-commissaris van ASML), Margot Scheltema, oud-cfo Shell Nederland (nam afscheid als commissaris van DNB) en oud-Aegon-cfo Jos Streppel (niet langer voorzitter van de rvc van LeasePlan).
Vrouwenquotum uitgewerkt?
Wat betekent die generatiewissel voor de diversiteit van de lijst? Het aantal vrouwen in de Top-100 is niet gestegen, maar zelfs licht gedaald: van 43 procent naar 41 procent. Er kwamen weliswaar zeven vrouwen bij, maar er vielen er ook weer negen af: -2. Bij de mannen is het andersom: er kwamen 13 nieuwe mannen bij (dus bijna twee keer zoveel als bij de vrouwen) en er vielen er 11 af: +2 dus. Je zou het anders verwachten, nu het vrouwenquotum bijna twee jaar op de teller heeft. Of is het effect uitgewerkt? Nu de verplichte 33 procent vrouwen in de rvc’s van de meeste beursgenoteerde bedrijven is gehaald (het gemiddelde ligt op 39 procent, volgens de gegevens in de database van Management Scope) lijken de inspanningen te verslappen. Terwijl 33 procent natuurlijk nog geen 50 procent is. Bovendien stagneert het aantal vrouwelijke bestuurders volgens diezelfde database op 15 procent. D66 en GroenLinks-PvdA willen het vrouwenquotum uitbreiden naar de raden van bestuur van beursgenoteerde ondernemingen, maar gezien de verkiezingsuitslag hoeven we daar weinig heil van te verwachten.
Dikke laag 60’ers
Dan de verjonging, of kunnen we beter spreken van de vergrijzing? Op het oog lijkt er niet veel veranderd. De gemiddelde leeftijd van de commissarissen op de lijst is 61 jaar: voor vrouwen 59 en voor mannen 63. De gender age gap bedraagt dus vier jaar. Allemaal net als vorig jaar, maar in tienden van procenten zijn de leeftijden wel licht toegenomen. Dat zien we terug in de randen van de lijst. Vorig jaar was de jongste commissaris 46, dit jaar 48: de al eerder genoemde Trustpilot-cco Mieke De Schepper, commissaris bij Just Eat Takeaway en hotelwebsite Trivago. Ze scheelt bijna 30 jaar met de oudste commissaris op de lijst: Tom de Swaan (nr. 60, 77 jaar), president-commissaris van ABN Amro. Als De Swaan zijn volledige tweede termijn volmaakt als chair van de bank (in 2026) is hij 80 jaar. De aanstormende generatie commissarissen heeft dus te maken met een dikke laag 60’ers en zelfs een aantal 70’ers.
Wit en westers
Bovendien lijkt het toezicht weer verder te internationaliseren. De lijst telt 12 buitenlandse commissarissen: vier meer dan vorig jaar, oftewel een derde. Kennelijk is de coronadip voor toezichthouders van over de grens voorbij. Onder hen bijvoorbeeld de Spaanse Delfin Rueda Arroyo (nr. 57), cfo van investeerder Mundi Ventures en non-executive van flitshandelaar Flow Traders en betaalbedrijf Adyen. Het aantal toezichtmigranten is netjes verdeeld over mannen en vrouwen, maar het lijstje weerspiegelt niet de mondialisering waar het Nederlandse bedrijfsleven zo prat op gaat. Op de Indische Nitin Paranjpe (nr. 96) na, chief people & transformation officer van Unilever en commissaris van Heineken, zijn alle buitenlandse toezichthouders op de lijst wit en van westerse herkomst. Ook in de totale lijst zijn commissarissen van kleur sterk ondervertegenwoordigd. Alleen oud-politica Laetitia Griffith (nr. 11, toezichthouder van onder meer ABN Amro, Gassan Diamonds, het Kadaster en TenneT), oud-Leaseplan-bestuurder Tjahny Bercx (nr. 32, commissaris van Achmea en ProRail) en ING-chair Karl Guha hebben een multiculturele achtergrond. Vier op de 100: +1 sinds vorig jaar, er is dus bijna niets veranderd. BIJ1 had een quotum op basis van etniciteit in het verkiezingsprogramma staan, maar die partij keert niet terug in de Tweede Kamer. En nu de liberale voorvrouw Dilan Yeşilgöz geen premier wordt (vrouw, Koerdisch-Turkse afkomst en met haar 46 jaar relatief jong) is ook de kans op een nationaal rolmodel verkeken. Bedrijven zullen dus op eigen kracht moeten vervrouwen, verjongen en verkleuren. Dát zou pas een aardverschuiving zijn.
De Top-100 Commissarissen is samengesteld door Timen Kraak. Tekst door Marike van Zanten. Dit artikel is gepubliceerd in Management Scope 01 2024.