Als de coo een treetje hoger wil
De rol van de coo wordt op heel verschillende manieren ingevuld. De verantwoordelijkheden lopen uiteen van alleen de secundaire processen tot alle primaire operationele processen. Soms is de coo onderdeel van de raad van bestuur, meestal heeft hij of zij een plek in het executive committee. In het verleden was de coo ‘slechts’ verantwoordelijk voor de operatie, maar door de nauwe betrokkenheid bij vraagstukken over strategie en innovatie speelt hij of zij tegenwoordig een rol van gewicht. Kenmerkend voor de rol is het verbindende karakter: veel coo’s staan met één been in de operatie en één been in de boardroom. Voorop staat dat coo’s een intrinsieke interesse in de operationele processen hebben: vrijwel alle coo’s geven aan zeer regelmatig op de werkvloer te vinden zijn. Niet alleen als formeel ‘werkbezoek’, maar ook om gevoel te houden met ‘hoe het loopt’.
De coo als jobhopper?
Voor een ceo is het relatief eenvoudig als bestuurder een overstap naar een ander bedrijf te maken. Dat kan heel goed een bedrijf in een andere sector zijn. Voor de coo ligt dat anders. Die heeft weliswaar de optie om elders coo te worden, maar de overstap van bijvoorbeeld een bank (tegenwoordig een digitale dienstverlener) naar een havenbedrijf (sterk gericht op assets) ligt minder voor de hand. Of zoals KLM-coo René de Groot eerder stelde in Management Scope: ‘Als je als coo van bijna alles relatief weinig weet, wordt het lastig om het overzicht te bewaren.’ De Groot doelde daarmee op de rol van coo als generalist en specialist ineen: de complexiteit van processen in veel organisaties vereist jarenlange interne ervaring.
Van coo naar ceo
Voor de coo is de functie van ceo een stap omhoog. Van een ceo wordt eerder verwacht dat deze als generalist en ondernemer out of the box denkt en met nieuwe plannen komt. Waar de ceo ook het gezicht naar buiten is, heeft de coo meer een interne dan een externe focus. De coo is vaak wat minder direct betrokken bij de strategie en heeft een wat minder de ruime blik op de buitenwereld. Zo zie je coo’s relatief weinig in de media. Dat heeft wellicht te maken met de rol van de coo, die sterk gericht is op controle, continuïteit en verandering. In de operatie gaat altijd iets mis en een belangrijk deel van het werk gaat over het herkennen en oplossen van (dagelijkse) problemen én het doorlopend verbeteren van processen. Voor de coo is het dan ook vaak lastiger om uit te stijgen boven de waan van de dag en de controle los te laten.
Coo’s hebben vaak binnen het eigen bedrijf uitgebreide ervaring in het lijnmanagement opgedaan. Maar het is de vraag of coo’s ook alle eigenschappen bezitten die in een onderzoek van de universiteit van Chicago aan succesvolle ceo’s werden toegedicht: talent, iets kunnen uitvoeren, charisma en strategisch denken.
De mogelijkheden verruimen
Wat kan een coo doen om de mogelijkheden te verruimen? Op de eerste plaats in verbinding blijven met de buitenwereld. Voor een deel gaat dat vanzelf doordat de organisatie met allerlei externe samenwerkingsrelaties steeds diffuser wordt, maar die sterke focus op de waan van de dag kan het uitzicht wel belemmeren. Een ander deel van de oplossing ligt in het opzoeken van de strategiediscussie met de ceo en de raad van commissarissen. De coo is uiteindelijk de operationele man of vrouw die de executie realiseert en dat maakt hem of haar tot een waardevolle gesprekspartner. Er is iets voor te zeggen om – net als de ceo – een dialoog met de commissarissen op te eisen. Als dat te weinig gebeurt, leidt dat mogelijk tot een te beperkt beeld van de risico’s in de operatie bij de toezichthouders. Dat kan zijn of haar succes uiteindelijk in de weg komen te staan. Een ceo-positie vraagt om een bredere opvatting van leiderschap. Als de coo blijk geeft van ambitie op termijn van rol te wisselen, ligt hier een taak voor de commissarissen. Zij kunnen de coo klaarstomen voor een positie als ceo. Dat kan overigens ook bij een ander bedrijf zijn. De coo kan die interactie met de commissarissen ook bevorderen door weg te blijven uit de details en hen met voldoende regelmaat uit te nodigen om de operatie op te zoeken en met de werkvloer te praten. Is de coo-functie een eindhalte? Nee, er liggen mogelijkheden genoeg, ook om een andere weg in te slaan. Wij spreken vanuit onze praktijk regelmatig coo’s die kiezen voor een vervolgstap in een aanpalende sector, coo’s die ceo worden, voor de consultancy of ondernemerschap kiezen of opteren voor een horizontale stap in het buitenland.
> Lees ook: De transformatie van de coo
Tekst door Geert van den Goor, partner bij First Consulting. Van den Goor schrijft en interviewt voor Management Scope over de agenda van de coo. Dit essay is gepubliceerd in Management Scope 06 2018.