Bestuurders denken nu al na over post-corona periode
Aan deze survey werd deelgenomen door 48 organisaties (20 grote bedrijven en 28 midden- en kleinbedrijven), afkomstig uit zeer uiteenlopende sectoren. Van de ondervraagde grote bedrijven kon 67 procent direct nadat Nederland medio maart in een ‘intelligente lockdown’ ging met een noodplan aan de slag. Deze crisisplannen bleken bij vrijwel iedereen goed te werken. Het midden- en kleinbedrijf (mkb) en – opvallend – zakelijke dienstverleners scoorden op dit punt veel slechter. De meerderheid had geen crisisplan. Was zo’n plan wel beschikbaar, dan hadden ze er weinig aan. De omslag zelf ging grotendeels goed, zo schetste Maria de Kleijn van Kearney: ‘De meerderheid van de respondenten zag binnen hun organisatie geen noemenswaardige problemen met de ommezwaai naar werken vanuit huis.’ Wel boet zo’n 70 procent van de organisaties hierbij in aan effectiviteit, een enkeling meldde ‘dat het al met al een heel gedoe is’.
Strategie-adviseur Rudina de Lange, onder andere commissaris van voedselproducent Go-Tan en voorzitter van raad van advies van IT-bedrijf Axini, ziet dat het vanuit huis werken in de IT-wereld geen probleem is: ‘Daar is men al gewend om deels of geheel vanuit huis te werken. Dat er geen reistijd is, maakt dat men effectiever werkt.’
Nieuwe initiatieven sneeuwen onder
Of vanuit huis werken ook nieuwe activiteiten of het voeren van een effectief verkoopgesprek ten goede komt, is zeer de vraag. Erik van der Zee, partner van Strategic Management Centre: ‘Het opstarten van nieuwe initiatieven sneeuwt onder, men heeft er geen tijd voor vanwege het lopende werk. Voor gezamenlijke nieuwe initiatieven, vooral in een business-to-business context, lijkt online communiceren mij minder geschikt.’ Klaas Bovenhuis, partner van Kienbaum, actief in executive search & management consultancy, beaamt dat binnen zijn organisatie in de eerste weken de focus lag op de business continuity en wat minder op nieuwe activiteiten: ‘We zijn druk met het op orde brengen van de situatie. Familieleden van enkele collega’s zijn hard getroffen door het coronavirus en de zorg voor onze medewerkers vraagt nu veel tijd en begeleiding.’
Komt de bodem van kas in zicht?
De impact van de coronacrisis op de liquiditeit van bedrijven is over het algemeen groot, zo blijkt: de helft van de respondenten verwacht cashproblemen binnen een half jaar. Kijken we over een heel jaar, dan verwacht zelfs twee derde een negatieve kaspositie. De zwaarst getroffen sectoren zijn de zakelijke dienstverlening, automotive, transport en de industrie. Het gaat spannend worden, zegt Bovenhuis: ‘Bedrijven die veel schulden zijn aangegaan, komen als eerste in de financiële problemen. Ik hoor van internationaal actieve klanten dat de Nederlandse overheidssteun erg ruimhartig is. De vraag is of dat voldoende zal zijn om dat cashprobleem op te lossen.’
In sommige sectoren gaat het tot nu toe wél goed, zegt De Lange: ‘In de IT kan digitaal worden doorgewerkt. Bij supermarkten zagen we eerder een capaciteitsprobleem dan een omzetprobleem, al zal het hamsteren van consumenten uiteraard tijdelijk zijn. Ik zie ook wonderlijke ontwikkelingen. Neem de chemie, toch altijd een cyclische sector. Daar gaat het tot op heden beter dan gedacht.’
Investeringen onder de loep
Een van de vragen in de survey ging over het beoogde niveau van investeringen. Gaan die hard teruglopen? Dat was veel respondenten nog niet duidelijk. Hier speelt, aldus Marc-Jan Reumers van Kearney, mogelijk mee dat het onderzoek al begin april werd uitgevoerd, toen de crisis in Nederland pas een week of drie gaande was. Bij Kienbaum worden investeringen al wel onder het vergrootglas gelegd, zegt Bovenhuis: ‘Zo hebben we de investering in een wereldwijde software-implementatie on hold gezet. Tegelijk hebben we de investering in een digitale coaching-app juist verhoogd en de internationale uitrol naar voren gehaald. Waar ze kosten kunnen besparen, zullen organisaties dat zeker doen, hoewel ze natuurlijk klaar moeten staan als de economie weer aantrekt. En we weten, digitalisering is here to stay.’
De langere termijn
De laatste vragen in de survey gingen over de plannen en vooruitzichten voor na de crisis. De meeste bestuurders, meer dan 80 procent, denken nu al diepgaand na over de langetermijnpositie van hun bedrijf. Dan gaat het volgens De Kleijn vooral om het benutten van kansen in de markt, en in iets mindere mate ook om het doorvoeren van interne maatregelen. Digitale transformatie krijgt een impuls, waarbij thuiswerken naar verwachting gemeengoed wordt en de communicatie met klanten vaker langs digitale weg zal lopen.
Opmerkelijk is volgens Reumers dat nog maar weinig bedrijven de voordelen zien van een meer regionale of lokale supply chain, als veiliger alternatief voor hun wereldwijde productie en inkoop van de afgelopen jaren. Ook het minder afhankelijk worden van één toeleverancier stond nog niet op de agenda. Maar dat kan aan de timing van het onderzoek liggen. Van der Zee: ‘Vergeet ook niet dat bedrijven wellicht voor deze crisis hun inkoop al vergaand hadden geoptimaliseerd. Dat geef je niet zomaar op voor andere leveranciers.’ De Lange voegt daaraan toe: ‘Veel wereldwijde ketens blijken nu opeens behoorlijk fragiel te zijn. Eerst hadden Europese producenten een probleem omdat Chinese toeleveranciers niet konden leveren. Nadat de coronaproblemen zich naar Europa verplaatsten, was het andersom. Ik kan me voorstellen dat bedrijven op termijn toch overgaan op inkoop bij regionale toeleveranciers. Voor de zekerheid.’
In deze uitzonderlijke periode schrijven en interviewen de auteurs van Management Scope vanuit verschillende invalshoeken over de crisis, en bundelen wij al deze artikelen onder de noemer #tacklecorona.