De vrouwelijke chair komt eraan

Een derde is voorzitter 
Die vrouwelijke voorzitter lijkt begonnen aan een voorzichtige opmars, zo komt naar voren uit de Top-100 Corporate Vrouwen: 32 vrouwen op de lijst – ofwel een derde – bekleden de positie van president-commissaris, voorzitter van de raad van toezicht (rvt), of allebei. Vorig jaar hanteerden slechts 25 vrouwen de voorzittershamer – een kwart van de lijst. Er is dus sprake van een toename in de top-100, die overigens vanaf dit jaar een licht gewijzigde methode kent.
Toegegeven, vrouwen moeten het nog vaak doen met de kruimeltjes van de toezichttafel: geen voorzitterschappen bij beursfondsen, maar bij familiebedrijven, semipublieke instellingen of zakelijke dienstverleners. Bij multinationals krijgen vrouwen hooguit het rvc-voorzitterschap van de Nederlandse werkmaatschappij toebedeeld, zoals Yvonne van Rooy (nr. 33), die de rvc van Philips Nederland voorzit. Al zijn er uitzonderingen. Zo voert Ada van der Veer-Vergeer (nr. 11) de rvc van ingenieursbureau Arcadis Nederland aan en is Hélène Vletter-van Dort (nr. 13) president- commissaris van trustkantoor Intertrust. De belangrijkste benoeming van een vrouwelijke chair was die van Olga Zoutendijk (nr. 61) bij ABN Amro. Voordat haar eerste termijn was afgelopen, trad ze echter alweer terug, na kritiek op haar Angelsaksische, hands-on stijl.

Vicevoorzitter bij grootbedrijf 
De opkomst van de vrouwelijke voorzitter in de top-100 kan meer momentum krijgen als voorzitterschappen niet langer dubbel tellen voor de Wet bestuur en Toezicht, maar slechts 1,5 keer, zoals in het evaluatierapport van de wet wordt geadviseerd. Daardoor slibben portefeuilles minder snel dicht. Als we iets dieper graven, komen we op de lijst overigens elf vrouwelijke vicevoorzitters tegen. Opmerkelijk genoeg stuiten we dan wel op het Nederlandse grootbedrijf. Zo is Marike van Lier Lels (nr. 3) vicevoorzitter bij technologiebedrijf TKH, Pauline van der Meer Mohr (nr. 8) bij chemiebedrijf DSM, Marjan Trompetter (nr. 36) bij de Rabobank en Pamela Boumeester (nr. 38) bij IT-bedrijf Ordina.

All-female duo's 
Vrouwen zitten dus in het voorportaal van de macht. Het echte podium, bij de grootste en meest gezichtsbepalende bedrijven, is echter nog voor de mannen. Die beschikken immers vaker over de ceo-ervaring die een pre wordt geacht voor de functie van president-commissaris en die vrouwen vaak ontberen. Overigens hebben twee organisaties een vrouwelijk duo: netbeheerder Alliander benoemde Ingrid Thijssen (niet op de lijst) tot ceo en heeft met Annemarie Jorritsma (nr. 47) ook een vrouwelijke voorzitter. Bij accountantsorganisatie Baker Tilly Berk werd Anneke van Zanen (niet op de lijst) bestuursvoorzitter en Joke van Lonkhuijzen-Hoekstra (nr. 57) voorzitter van de rvc.

Doorstroom blijft haperen 
De vernieuwing lijkt weer een beetje aan te trekken: er kwamen in totaal 13 nieuwe vrouwen bij (vorig jaar 10 procent). Toch is er nog steeds sprake van een haperende doorstoom. Zo bestaat de top-10 geheel uit beroepscommissarissen en de usual suspects. Bovendien vinden we de hoogste nieuwe binnenkomer pas op nr. 23. Vorig jaar was dat nog op nr. 13. Als bedrijven eenmaal een of meer vrouwen hebben, houden ze die kennelijk het liefst zo lang mogelijk vast om aan het wettelijk streefcijfer van 30 procent te voldoen. De meeste nieuwkomers in de top-100 zijn geen beroepscommissaris, maar bestuurders: vooral c(f)ro’s zijn in trek. In totaal 26 vrouwen op de lijst combineren hun hoofdfunctie met een of meer toezichtposities.
De gemiddelde leeftijd is opnieuw met circa een half jaar gestegen en ligt inmiddels op 54,67 jaar. De stijging van de gemiddelde leeftijd bij de vrouwen lijkt wel iets af te vlakken.

Buitenlandse bedrijven 
In totaal staan er 12 buitenlandse vrouwen op de lijst (vorig jaar nog tien). Dat geeft overigens wel een vertekend beeld: buitenlandse vrouwen komen pas in aanmerking voor de top-100 als ze één bestuursfunctie of twee commissariaten bij Nederlandse bedrijven in de portefeuille hebben. Andersom bekleden 19 Nederlandse vrouwen toezichtfuncties in het buitenland. Annet Aris (nr. 2), zelf commissaris bij (ten tijde van de telling) twee Duitse bedrijven en een Engelse onderneming, signaleerde eerder in dit magazine een ‘stapeling van diversiteit’: boards die de criteria voor gender, etniciteit en specifieke expertise proberen te verenigen in een persoon en daarom per definitie over de grens kijken. ‘Als ik al die vrouwen door Europa zie reizen, denk ik: is dit de slimste oplossing? Het is goed om als commissaris één of twee internationale toezichtposities te hebben, maar nu wordt het bijna een soort ruilhandel.’ Wellicht is er ook nog een andere reden. Toezichtfuncties in het buitenland tellen niet mee voor de Wet bestuur en toezicht. Voor een beroepscommissaris is een commissariaat in den vreemde een mooie manier om de portefeuille toch te kunnen uitbreiden. Het gaat overigens bijna altijd om commissariaten in Europa en in slechts een handjevol gevallen om exotischer bestemmingen. Buitenlandse vrouwen die bestuursposities vervullen bij Nederlandse bedrijven, vervullen soms ook commissariaten in hun thuisland. Voor hen zou het misschien juist aardig zijn om naast hun bestuursfunctie ook een commissariaat in Nederland te aanvaarden. Goed voor het netwerk hier te lande. Dat levert misschien meteen interessante namen op van lokale kandidaten, wanneer hun eigen bedrijf een (vrouwelijke) bestuurder of commissaris zoekt. Die kan dan gewoon van binnen de landsgrenzen komen.

> Lees ook onze analyse van de Top-100 Corporate Vrouwen 2018

Verantwoording: De Top-100 Corporate Vrouwen is samengesteld door Management Scope. Voor de gehanteerde systematiek verwijzen we naar de Top-100 Corporate Vrouwen. Dit artikel is gepubliceerd in Management Scope 06 2018.