Plagiaat?
Tot deze conclusie kwam ik in 2010 samen met medeonderzoeker Margot Scheltema. Een rvc-verslag vraagt om close reading. Wat is er anders dan vorig jaar en wat niet? Wat kwam erbij en wat ging eraf?
Deze stelling leidde tot een interessant experiment. Een groepje studenten bepaalde bij zes ondernemingen met behulp van plagiaatsoftware de overlap in het rvc-verslag in twee opeenvolgende jaren. Op de universiteit is plagiaat een ernstig vergrijp en vooral scripties worden via software gecontroleerd op overeenkomsten met eerder verschenen publicaties van anderen. Naast het gebruik maken van andermans teksten of ideeën zonder directe bronvermelding, is ook het opnieuw indienen van ongeveer dezelfde eigen tekst, die al eens ingediend is voor een vak, plagiaat.
De studenten hebben in het experiment aan de hand van woordgroepen van minimaal vijf woorden gekeken in hoeverre het rvc-verslag van 2010 overeen kwam met het verslag van 2009. De scores varieerden van dertig procent tot 77 procent overlap. Een voorbeeld uit één van de verslagen: ‘The Supervisory Board wishes to express its gratitude to the members of the Executive Board and all employees for their dedication and contributions to strong results in 2009.’ In 2010 is de zin identiek, maar is strong results vervangen door the results (uiteraard is het jaartal 2009 veranderd in 2010). De resultaten waren overigens in 2010 beter dan in 2009, waardoor het weglaten van strong intrigeert.
Ook in ons eerdere onderzoek bij zestig beursondernemingen zagen wij dat het verslag van de raad van commissarissen van het jaar ervoor als uitgangspunt wordt genomen. Vaak zelfs letterlijk, met hier en daar een actualisering. Het proces van schrijven is daarmee efficiënt, maar geeft weinig inzicht. Wij pleiten dan ook voor een standaardindeling waarbij de meer statische informatie, elk jaar vrijwel gelijk, gescheiden wordt van de dynamische informatie: het verslag van de werkzaamheden in het boekjaar. Dit vergemakkelijkt het schrijven, zorgt ervoor dat er geen omissies zijn, maar hierdoor kan ook het zwaartepunt verlegd worden naar de werkelijk interessante inhoud. Zo zou een plagiaatscore van vijftig procent ook helemaal geen slechte zaak hoeven te zijn. Als de andere helft dan maar wél het gevraagde inzicht in toezicht geeft, zodat we niet meer hoeven te zoeken naar wat er is uitgeknipt.
* Het onderzoek naar de rvc-verslagen is in zijn geheel te vinden in het Jaarboek Corporate Governance 2011-2012