Frie van Hulten, topman CSU: aandacht is het sleutelwoord bij maatschappelijk verantwoord ondernemen
Dat CSU werk maakt van duurzaamheid komt voort uit de eigen overtuiging, maar is ook zakelijk relevant. ‘Vanuit de markt en de maatschappij zie je de eisen en verwachtingen toenemen, denk aan arbeidsomstandigheden en milieuvriendelijkheid. Dertig jaar geleden vielen er regelmatig glazenwassers van de trap, dat vonden we in Nederland normaal. De hele schoonmaak sector en ook Nederland is opgeschoven in termen van arbo en milieu', aldus Frie van Hulten, topman van het schoonmaakbedrijf.
Milieuproblemen?
Het bedrijfsleven concentreert zich bij maatschappelijk verantwoord ondernemen voornamelijk op milieuaspecten. CSU niet. Frie van Hulten: ‘Onze sector heeft het milieuprobleem eind jaren negentig eigenlijk al opgelost. Schoonmaakproducten zijn veel milieuvriendelijker geworden, chloor bijvoorbeeld wordt nergens meer gebruikt.'
CSU & Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Wel compenseert CSU de CO2-uitstoot via een windmolenproject in Turkije, het thuisland van een deel van de medewerkers. Ook hierover is de directievoorzitter bescheiden. Van Hulten: ‘De belangrijkste oorzaak voor onze CO2-uitstoot is een paar honderd auto's. Voor ons is CO2-neutraal opereren een stuk makkelijker dan voor een bedrijf als Shell.'
Aandacht voor schoonmakers
Het zwaartepunt van het MVO-beleid van CSU ligt bij de 12.500 medewerkers. Frie van Hulten: ‘Aandacht is daarbij het sleutelwoord, dat werkt bij schoonmakers niet anders dan bij jou en mij. Sinds kort sturen we teams op pad die alle vijfduizend schoonmaaklocaties gaan bezoeken. Ze kijken niet met een zakelijk oog, maar zoeken naar verbeterpunten. Is er een goede rustruimte aanwezig, is de werkkast gevuld, zijn de werkinstructies aanwezig?
MVO is investeren in mensen
Zo'n team ziet meer dan een rayonleider die al jaren op die plek komt en bedrijfsblind geworden is. Dit team gaat het gesprek aan met de medewerkers. Ze worden gehoord, dat motiveert. Een machine ga je ook met een oliespuitje langs. Het is toch logisch om ook in je mensen te investeren?'
Opvangruimtes verbeteren
Ook vraagt CSU aan de klanten, waar de werkzaamheden tenslotte worden uitgevoerd, om hun steentje bij te dragen. Frie van Hulten: ‘Terwijl het eigen personeel binnenkomt in een mooie ontvangsthal, komen schoonmakers al te vaak binnen via de parkeergarage. In een kelder zonder daglicht zitten ze naast de schoonmaakmiddelen in de kou hun koffie te drinken. We vragen klanten om de opvangruimtes te verbeteren en om de schoonmakers te betrekken bij festiviteiten zoals een kerst- of sinterklaasfeest.'
Schoonmaakbedrijf CSU
CSU werd in 1968 opgericht door ondernemer Cor van der Heijden uit Uden, die het bedrijf de decennia erna uitbouwde tot een landelijke speler. Midden jaren negentig verkocht hij een groot deel van zijn aandelen en sinds 2004 bezit het huidige management een derde van het bedrijf. De cultuur van een familiebedrijf is ondanks de eigendomswisselingen nooit verloren gegaan, zegt Van Hulten. ‘We hebben oog voor menselijke waarden, we zijn geen hard, zakelijk bedrijf.'
Frie van Hulten: Terug op de Werkvloer
Toch was er een tv-programma voor nodig om Frie van Hulten dichterbij zijn medewerkers te brengen. In 2005 deed hij mee met het RVU-programma Terug op de Werkvloer, waarbij hij een week meewerkte met het uitvoerende personeel. ‘Ik zag hoe trots de mensen waren op hun werk en hoe leuk ze het vonden dat ik meewerkte. Het was een geweldig leerzame ervaring. Ik zei direct: dat moeten we voortaan elk jaar doen. En niet alleen ik, maar al het kantoorpersoneel en alle leidinggevenden.'
Meewerkweek
Enkele weken geleden nog maakte Frie van Hulten tijdens de CSU Meewerkweek treinen schoon op het Centraal Station in Amsterdam. Het was een van de locaties waar dit voorjaar schoonmaakpersoneel staakte voor een nieuwe CAO. ‘Tijdens die staking waren er grote spanningen. Er was onvrede over de werkomstandigheden en over de directe leiding. De mensen hadden groot gelijk; achteraf gezien hebben we als management daar te laat ingegrepen.
De Nederlandse Spoorwegen
De NS heeft de opvangruimte inmiddels een opknapbeurt gegeven, er is een goede koffieautomaat neergezet, de werkkleding en lockers zijn vernieuwd en het management is vervangen. Het was goed om na een half jaar zelf weer een kijkje te nemen. Ik zag dat het vertrouwen weer terug was bij de mensen, veel medewerkers wilden zelfs met me op de foto. Kijk, als je op vijfduizend locaties werkt, is het evident dat het nooit overal goed gaat. Daar moet je eerlijk in zijn. Die bewustwording alleen al zorgt ervoor dat je problemen signaleert én aanpakt. Zo'n meewerkweek helpt daar enorm bij,' zegt Van Hulten.
Schoonmakers verdienen respect
Tijdens de staking raakte één opmerking van een schoonmaker Van Hulten diep. ‘Iemand zei tegen mij: "Ik begrijp dat we het minste van het minste zijn, maar ze moeten wel fatsoenlijk met ons omgaan." Deze mensen, die werken voor tien euro bruto per uur, verdienen veel meer respect.
Schoonmaak sector ondergewaardeerd
Ook de schoomaak sector als geheel, die door de grote aantallen allochtonen een motor is voor de integratie, verdient meer waardering. Het wrange is dat juist de onderkant van de arbeidsmarkt de dupe is van marktwerking. Je ziet het nu ook bij de postbezorgers gebeuren. De gewone werknemer is de dupe, terwijl de revenuen naar de opdrachtgevers en uiteindelijk de consument gaan. Het gaat immers altijd om de beste prijs.'
MVO Initiatieven CSU
De afgelopen jaren heeft CSU diverse initiatieven genomen om het personeel aandacht te geven. Zo ontvangt iedere medewerker drie maal per jaar een klein cadeautje, zoals een boekje met energiebesparende tips in vier talen of milieubesparende cadeaus als een spaarlamp of douchecoach. ‘Je moet grote problemen klein maken. We kunnen op het hoofdkantoor van alles bedenken, maar als de medewerkers zelf ervaren dat ze met kleine middelen een bijdrage kunnen leveren aan energieverbruik, heeft het pas echt effect.'
Project laaggeletterdheid
Sinds drie jaar krijgen de schoonmakers bovenop hun CAO-loon een winstuitkering die kan oplopen tot driehonderd euro netto. Ook heeft CSU een project tegen laaggeletterdheid. Veel medewerkers, autochtonen en allochtonen, hebben nauwelijks scholing en schamen zich voor het feit dat ze niet kunnen lezen of schrijven.
Taalcursus
CSU betaalt de cursus niet, maar zorgt er wel voor dat honderden medewerkers de hoge drempel namen voor het deelnemen aan een taalcursus. Frie van Hulten: ‘Het gaat niet om wereldbedragen. We kunnen geen duizend euro per medewerker investeren, die ruimte is er simpelweg niet in een hevig concurrerende markt. Maar de gedachte is wel: het personeel moet het doen. Die moet je betrokken houden, aandacht geven. En dat betaalt zich terug.'
European Pride Award
De hoge motivatie werd zichtbaar in de arbeidstevredenheid-onderzoeken die CSU de afgelopen jaren liet uitvoeren door Great Place to Work. ‘Inmiddels zijn we zeven keer op rij verkozen tot een van de beste werkgevers van ons land. In 2007 wonnen we zelfs de European Pride Award als bedrijf met het meest trotse personeel. In de perceptie van de buitenwereld is schoonmaak een secundaire dienst, maar schoonmakers zelf zien het als een volwaardig beroep en gooien er al hun overtuiging in.' Lachend: ‘We eindigden zelfs boven Ferrari, kun je nagaan!'
CSU geen soft bedrijf
Het beleid heeft ook in financiële termen zijn vruchten afgeworpen. Vorig jaar groeide de autonome omzet van CSU in een stagnerende markt met 7%, dit jaar zelfs 16%. CSU is geen soft bedrijf, verzekert Van Hulten. ‘Ik draag geen geitenwollen sokken. We zijn heel kostenefficiënt. We concentreren ons volledig op schoonmaak, niet op andere diensten. We hebben de beveiligingstak afgestoten, omdat we in die markt een te kleine speler waren. Als je verbreedt met bijvoorbeeld catering of tuinonderhoud, versnippert je aandacht en krijg je een veel groter hoofdkantoor. We zitten hier nu met dertig man, dat maakt onze overhead heel beperkt, waardoor we tegen scherpe tarieven kunnen inschrijven.'
Focus op positieve energie
Vooroplopen staat centraal in het beleid. ‘Als je je beperkt tot wat wettelijk moet, ben je bezig met verdedigen. Dat geeft negatieve energie. Wij draaien het om. Waar kan het beter? Hoe zorgen we ervoor dat onze medewerkers gemotiveerd zijn en dat we onze klanten tevreden stellen? Als je daarop focust, ben je met positieve dingen bezig.'
Bovenstaand artikel is verschenen in de special 'De Duurzame commissaris' in samenwerking met Deloitte.
Lees ook:
> 'Vrouwen en allochtonen komen makkelijker binnen dan jonkies'
> Ronald Goedmakers, CEO Vebego: Tevredenheid als missie