Analyse Top-100 Commissarissen 2021

Erevoorzitter en coronagezant
Op nummer 5 vinden we Feike Sijbesma, die vorig jaar met een 11e positie al op het randje van de top-10 stond. Sijbesma was al commissaris bij De Nederlandsche Bank en non-executive bij levensmiddelenconcern Unilever. Na zijn afscheid als topman van fijnchemiebedrijf DSM (dat hem tot erevoorzitter benoemde) werd hij ook commissaris bij healthtech-bedrijf Philips. Hij wordt er gezien als opvolger van president-commissaris Jeroen van der Veer (nr. 7), als volgend jaar diens derde termijn afloopt. Sijbesma vervulde in de eerste helft van dit jaar trouwens nog een andere bijzondere functie: speciaal gezant corona. GroenLinks-leider Jesse Klaver wilde Sijbesma zelfs minister voor het testbeleid maken om de pandemie effectiever te helpen bestrijden met zijn bestuurlijke ervaring en netwerk. De cross-over van bedrijfsleven naar politiek wordt niet vaak gemaakt, al zijn er uitzonderingen.

Risicospreiding in de portefeuille
De echte gatecrasher van de top-10 komen we tegen op nummer 8: Dick Boer. De oud-topman van Ahold Delhaize is tevens de hoogste nieuwkomer op de lijst: zijn portefeuille bevatte al toezichtfuncties bij familieconcern SHV, voedingsgigant Nestlé en Het Concertgebouw (voorzitter), en daar kwam afgelopen jaar het lidmaatschap van de board van Shell bij. Daar kon Boer meteen aan de bak: het olie- en gasconcern heeft zwaar te lijden onder de coronacrisis, schroefde in het voorjaar voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog het dividend met twee derde terug en moet fors reorganiseren. Dat laatste gold ook voor Het Concertgebouw, dat de klankrijke Grote Zaal een Stille Zaal zag worden. Voedingsconcern Nestlé draaide juist lekker door de crisis, net als Boers vorige werkgever (zou Boer nu niet stiekem nog éven ceo van Ahold Delhaize willen zijn?).
Het is met een portefeuille commissariaten al net als met een portefeuille beleggingen: zorg voor voldoende risicospreiding, met zowel cyclische als anticyclische bedrijven. Je kunt jezelf immers niet in vijven splitsen, als al je toezichtorganisaties tegelijkertijd in de problemen komen en het aantal vergaderingen drastisch toeneemt (al is dat dan tegenwoordig virtueel). Boer is op het gebied van crisismanagement trouwens wel wat gewend, nadat hij Ahold zowel door het boekhoudschandaal in 2003 (als ceo Ahold Nederland) als de kredietcrisis in 2008 and beyond (inmiddels als lid van de raad van bestuur) hielp slepen. Die ervaring komt nu vast goed van pas.
Hekkensluiter van de top-10 is Miriam van Dongen. Ze is de snelste vrouwelijke stijger op de lijst: vorig jaar stond ze op nr. 47. Van Dongen trad terug als commissaris bij verzekeraar Vivat (het voormalige Reaal), maar kreeg er twee commissariaten voor terug: bij Achmea (ze was van 2007 tot 2009 cfo van Achmea Zorg) en fintech-unicorn Mollie (vicevoorzitter). Daarnaast houdt ze toezicht bij pensioenuitvoerder PGGM (vicevoorzitter), beurshandelshuis Optiver en het Kadaster. Wat je noemt een volle portefeuille. Van Dongen is met haar 51 jaar ook nog eens de jongste commissaris in de top-40.

Van hekkensluiter naar halverwege
Een andere snelle stijger – vorig jaar nr. 46 – komen we tegen op nummer 16: Jack de Kreij. De oud-cfo van opslagbedrijf Vopak voegde een commissariaat bij Wolters Kluwer toe aan toezichtfuncties bij Boskalis, TomTom en Corbion. Een uitgeefconcern, een baggeraar, een navigatiebedrijf en voedingstechnologie: hoe gevarieerd wil je het hebben? Dirk Jan van den Berg, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland, promoveerde naar het eerste kwart van de lijst (van nr. 59 naar nr. 25): hij werd afgelopen voorjaar non-executive bij de door corona geplaagde luchtvaartmaatschappij Air France-KLM (zie ‘Diplomaat moet als circusartiest alle bordjes draaiende houden’ op pag. 20). De allergrootste stijger is oud-USG-People ceo Ron Icke: vorig jaar de hekkensluiter van de lijst, dit jaar plaatst hij zich op nr. 48 met een nieuw commissariaat bij zorgverzekeraar VGZ. Dan ben je nog maar op de helft, maar het begint erop te lijken. Icke was al commissaris bij onder meer bouwer Heijmans en detacheerder DPA (voorzitter).

Crisiscommissariaten
Bij VGZ zal Icke druk zijn met toezicht op de manier waarop de zorgverzekeraar – onder leiding van nieuwe bestuursvoorzitter en oud-staatssecretaris Karien van Gennip – de financiële gevolgen van de coronacrisis opvangt. Hij treft er Denise Koopmans (nr. 84), die tijdens haar loopbaan overstapte van uitgever RELX naar sectorgenoot Wolters Kluwer en nu beroepscommissaris is. Naast VGZ heeft ze twee buitenlandse toezichtfuncties (bij Swiss Post en het Finse mediaconcern Sanoma) en kreeg ze er een nieuw commissariaat bij BAM bij – een echt crisiscommissariaat en dan hebben we het nog niet eens over corona. Het noodlijdende bouwbedrijf worstelt al jaren met probleemprojecten, zoals de nieuwe zeesluis bij IJmuiden en nu weer de Afsluitdijk. Met een nieuwe ceo (Ruud Joosten) en een nieuwe president-commissaris (Henk Rottinghuis, nr. 91) moet BAM nu terug naar de tekentafel, met een nieuwe strategie en een forse reorganisatie. Oud- Pon-ceo Rottinghuis is een ouwe rot in het toezicht, met veel ervaring in het familiebedrijf. Zo was hij commissaris bij Blokker, waar hij de afbrokkeling van het winkelconcern door te late digitalisering overigens niet wist tegen te houden. Naast BAM kreeg Rottinghuis er dit jaar nog een ander crisiscommissariaat bij: de verlieslijdende scheepsbouwer Damen Shipyards, het levenswerk van Kommer Damen. Omvorming van de one-tier board naar een two-tier-structuur met drie nieuwe onafhankelijke commissarissen moet het bedrijf er weer bovenop helpen, hoewel vader Kommer president-commissaris blijft. Daarmee ziet hij toe op zijn eigen zoon Arnout, dit jaar aangetreden als ceo. Ook dochter Annelies blijft als commissaris aan boord. Goed dus dat Rottinghuis en twee andere heren van buiten nu ook hun voeten onder de keukentafel steken.

Van next naar now
Koopmans en Rottinghuis behoren tot de 17 nieuwkomers op de lijst: de doorstroom blijft ook dit jaar beperkt. We noemden al Dick Boer als hoogste nieuwkomer bij de mannen. De hoogste nieuwe vrouw vinden we op nr. 27: Laetitia Griffith. De oud-parlementariër en wethouder is inmiddels beroepscommissaris en houdt toezicht bij ABN AMRO, diamantair Gassan, netbeheerder TenneT en Nationale Goede Doelen Loterijen, waar ze voorzitter is. Griffith was de nummer 1 van de Next50 2020, de lijst aankomende topcommissarissen die Management Scope eerder dit jaar publiceerde. Boer was runner- up: beiden promoveren nu dus naar een hoge positie in de Top-100. In totaal wisten negen nieuwkomers de sprong van next naar now te maken, onder wie Koopmans, Angelien Kemna (nr. 56, kreeg een commissariaat bij FrieslandCampina erbij), oud-parlementariër Pieter Duisenberg (zoon van, nr. 72), Nyenrode-professor Kitty Koelemeijer (nr. 75, zie ‘Digital doctor met volle portefeuille daagt graag directies uit’ op pag. 23) en oud-TBI-ceo Daan Sperling (nr. 96).

Loopbaanbucketlist
De jongste lichting commissarissen is echter niet afkomstig uit de Next50, maar komt pats boem binnen, zoals de twee nieuwe begin 50’ers op de lijst. Zo claimde Harold Naus (51 jaar) nr. 85 met een commissariaat bij ING, de bank waar hij ruim 15 jaar werkte tot hij in 2014 ceo werd van pensioenfondsbelegger Cardano Nederland. De meest bekende van de twee vinden we op nr. 64: Joop Wijn (eveneens 51 jaar), commissaris bij luchthaven Schiphol (vicevoorzitter) en verzekeraar a.s.r. Nederland (beoogd voorzitter). Wijn heeft al heel wat vinkjes kunnen zetten op zijn loopbaanbucketlist. Minister van Economische Zaken? Check. Topfunctie bij een grote bank (lid raad van bestuur ABN AMRO)? Check. Overstap naar een sexy fintech (betaalplatform Adyen) en daaraan miljoenen overhouden? Check. Wat kan Wijn nu nog toevoegen aan zijn palmares? Ah, we weten het al: nummer 1 worden op het erepodium van de Top-100 Commissarissen.

Voor de gehanteerde systematiek verwijzen we naar onze website: www.managementscope.nl