In dit dossier vindt u alles over verandermanagement. Lees over leiderschap bij verandering, veranderingstrajecten of de belangrijkste technieken. Dit dossier is samengesteld in samenwerking met Eiffel.
De bestuursvoorzitter van het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis liep tijdens het hoogtepunt van de coronacrisis mee op de ic. Hij benadrukt hoe terecht het is dat zorgmedewerkers meer waardering krijgen én dat ziekenhuizen zich in een lastige financiële positie bevinden. ‘Dit vraagt om solidariteit.’
Algemeen directeur Maurice Unck stoomt openbaarvervoerbedrijf RET klaar om de groeiende reizigersstroom in de Rotterdamse regio te vervoeren. Hij steekt er veel moeite in zijn mensen mee te nemen in alle veranderingen: ‘Soms is een buitenboordmotor nodig, maar uiteindelijk slaag je alleen als de organisatie zelf de transformatie draagt.’
Ambitieuze klimaatdoelen zetten de toon voor de transformatie van netwerkbedrijf Alliander. De overstap naar duurzame energie vraagt grote aanpassingen van het ondergrondse energienetwerk én van de organisatie. Scheidend ceo Ingrid Thijssen: ‘We moeten in 10 jaar realiseren wat normaal 40 jaar zou kosten.’
De manier waarop we boodschappen doen, koken en eten is enorm aan het veranderen. Colette Cloosterman-van Eerd, chief customer officer van Jumbo, over de impact van die transformatie op de supermarktketen. ‘We willen graag met de klant meegroeien.’
Bij de Nederlandse Spoorwegen heeft élke werknemer te maken met digitalisering en datagebruik. IT dringt steeds meer door in de basisprocessen van het spoorbedrijf, constateert cio Hessel Dikkers. ‘Het versterken van het eigenaarschap van digitaal en data is speerpunt van onze transformatie.’
Sinds hij bijna drie jaar geleden aantrad als directeur-generaal van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) is Hans Schutte zich veel sterker bewust van de kansen en mogelijkheden van digitale dienstverlening, maar ook van de grenzen. ‘De regelgeving is zo complex dat er altijd mensen zijn die niet in de systemen passen.’
Hij wil aanjager zijn van de transitie van een gesloten naar een meer open cultuur en hij pleit voor een betere balans tussen verantwoording afleggen, kansen pakken en risico’s nemen. Vincent Roozen, de hoogste ambtenaar van de gemeente Rotterdam, over het managen van de publieke zaak: ‘Woorden als co-creatie en responsieve overheid geven aan dat we zaken niet van bovenaf maar in samenspraak regelen.’
Een kathedraal in een gebied waar voetbal de religie is. Zo omschrijft directeur Henk Markerink zijn werkplek, de Johan Cruijff ArenA in Amsterdam. Sinds de opening in 1996 is de ArenA voortdurend in transitie. ‘Het stadion van nu lijkt in niets op het stadion dat destijds werd geopend.’
Nieuwe inzichten op het gebied van biologie, genetica en farmacologie, maar ook ICT-mogelijkheden, big data, kunstmatige intelligentie en technologie als robotica en domotica zorgen voor ongekende veranderingen binnen medische specialismen. Ernst Kuipers, bestuursvoorzitter van het Erasmus MC, ziet maar één manier waarop we daarvan optimaal kunnen profiteren: ‘Vooruitgang boeken we alleen door meer samenwerking.’
Hoogspanningsnetbeheerder TenneT is een spin in het web van de transitie naar duurzame energie. Manon van Beek móest gewoon ja zeggen toen zij werd gevraagd als bestuursvoorzitter. Daarmee ging ze juni 2018 een grote uitdaging aan: ‘Duurzaamheid, leveringszekerheid en betaalbaarheid zijn eigenlijk niet in evenwicht te houden. Toch is dat de opgave waar we voor staan.’
De Douane heeft de handen vol. In verband met de naderende Brexit moet de overheidsdienst veel extra medewerkers aantrekken. Daarnaast moet er geanticipeerd worden op uitdijende hoeveelheden online bestelde pakketjes. Algemeen directeur Nanette van Schelven maakt de Douane wendbaar: ‘Het is spannend.’
De missie van het Antoni van Leeuwenhoek om van kanker een chronische ziekte te maken betekent een ultieme en letterlijk levensreddende transformatie. Bestuurder Marien van der Meer: ‘Ondernemersdrift overheerst hier. We zien onszelf als cowboys, een tikkeltje eigenwijs. Dat mag ook als je tot de top van kankerinstituten behoort.’
Nu er door de herziening van het stelsel meer ruimte komt voor individuele pensioenpotten, wil APG zich sterker profileren als onafhankelijk financieel adviseur. Marloes Sengers, directeur human resources, jaagt die transformatie aan, maar zet ook op andere terreinen puntjes op de i. ‘Het mag minder transactioneel en zakelijk.’
Al ruim twee decennia loopt Patrick van Leuven dagelijks het hoofdkantoor van zuivelhandelaar Hoogwegt International in het Arnhemse Rijnpoort-gebouw binnen. Na al die jaren vindt hij zijn werk in de onderneming, die van kleine familiefirma tot wereldwijd opererend miljardenbedrijf uitgroeide, nog steeds leuk. ‘Ik geniet hier echt van.’
Als lid van de raad van bestuur van het UMC Utrecht houdt Mirjam van Velthuizen-Lormans zich bezig met preventie en met innovaties die het leven van de patiënt makkelijker maken. Zorg op afstand, bijvoorbeeld. Hoe krijg je bij zo’n transformatie de organisatie mee? ‘Het begint met luisteren en kijken.’
Een grote overname, de bouw van een nieuw distributiecentrum en een wereldwijde kruistocht tegen landbouwgif en plastic. Erik Does, directeur van Udea (de moederorganisatie van de Ekoplazawinkels) over de uitdagende transformatie van een biologische supermarktketen die ooit begon als reformzaak. ‘Ik stuur minder op concrete resultaten dan misschien zou moeten.’
Een bloeiende hightech-economie op zoek naar talent, een landbouwsector die moet verduurzamen, de energietransitie: de provincie Noord-Brabant kent belangrijke uitdagingen. Tegelijk gaat de ambtelijke organisatie op de schop. Provinciesecretaris Marcel van Bijnen: ‘Ik zie de muurtjes tussen oude clusters lager worden. Het denken in de wij-stand neemt toe.’
Hoe een bedrijf van 50 medewerkers met een oprichterscultuur te transformeren tot een beursgenoteerd bedrijf met een miljoenenomzet en 400 mensen in dienst? In het geval van handelshuis Flow Traders helpt de vastberadenheid van co-ceo Dennis Dijkstra. ‘Wat wij doen, is nieuw en anders en vraagt om een verschuiving in de regelgeving.’
In de 20 jaar dat Daphne de Kluis – ceo commercial banking en lid van het executive committee – voor ABN Amro werkt, is de bank ingrijpend veranderd. ‘Vroeger bedachten wij producten en keken daarna of de klant ze wel wilde. Nu vragen we eerst waaraan klanten behoefte hebben en proberen we daarop in te spelen.’
De overname van Unirobe Meeùs Groep en de daarmee gepaard gaande transformatie van de organisatie is voor risico- en verzekeringsadviseur Aon een belangrijke stap in haar voortdurende streven naar optimalisatie van de toegevoegde waarde voor klanten. Ceo Marc van Nuland: ‘Ik ben weleens jaloers op retailers, waar verandering in de genen zit.’
Niemand weet precies hoe de energietransitie vorm gaat krijgen. Netbeheerder Enexis moet desalniettemin vol aan de bak, met als enige zekerheid dat het concern zijn weg moet vinden. Ceo Peter Vermaat: ‘We weten niet wat we onderweg tegenkomen en welke stappen we moeten zetten. Dat vereist grote wendbaarheid.’
Arjan van Gils vertrekt binnenkort als gemeentesecretaris van de gemeente Amsterdam, die onder zijn leiding een grondige transformatie onderging. Dat vond niet iedereen fijn: ‘Je leert ermee omgaan dat je niet sympathiek gevonden wordt.’
Als er een nieuw kabinet aantreedt, weet uitvoeringsorganisatie UWV dat er van alles op de schop gaat. Sommige beleidswijzigingen zijn zó drastisch dat ze raken aan het DNA van de organisatie. Bestuurslid Fred Paling zoekt balans: ‘De kunst is werk in de nieuwe context betekenis te geven.’
Peter Langenbach ziet zijn ziekenhuis graag functioneren als netwerkorganisatie. Daarom stuurt hij op samenwerking en concentratie. ‘Daar zie ik meer in dan in fusies.
Haar eerste vijf jaar als ceo van PostNL zitten erop. De komende vijf jaar zet Herna Verhagen, de enige Nederlandse vrouw aan het hoofd van een beursgenoteerde onderneming, in op accelerated transformation en groei van e-commercelogistiek. ‘Dat vraagt om continue innovatie.’
Specialisten in transformeren zijn ze, alle vier onze rondetafeldeelnemers. Zij weten het antwoord op vragen als: hoe kom je van hier naar daar en hoe krijg je je mensen mee? Toch is succesvol transformeren soms ook ongrijpbaar: ‘Je moet af en toe een beetje mazzel hebben.’
Een innerlijke drang om steeds beter te worden: dat is het geheim achter succesvol transformeren, aldus oprichter Ferdi van Dommelen en managing director Monique Noomen-Greve van Eiffel. Dat brengt soms moeilijke beslissingen met zich mee: ‘Je moet een goede balans zien te vinden tussen vernieuwing en behoud.’
Conclusies trekken waarmee je anderen de juiste richting kunt wijzen, zo vat multicommissaris Annet Aris haar passie samen. Diversiteit is, zeker nu spelregels snel veranderen, onmisbaar binnen dat proces.
Klantfocus vraagt om nieuw leiderschap en een andere cultuur bij verzekeraar Aegon. Carla Mahieu haalt ideeën en competenties van buiten naar binnen om de gewenste omslag tot stand te brengen.
Om het tekort aan vrouwen in de top op te lossen, moeten vrouwen en vooral ook mannen samenwerken, zo meent het gezelschap aan deze tafel. Een quotum is wat hen betreft zinvol. ‘Het stellen van targets helpt.’
De strategische rol van IT in organisaties schreeuwt om zachte competenties als communicatief vermogen en creativiteit. Anneke Burger-Tebbens Torringa, cio van GDF Suez Energie Nederland, pleit voor meer vrouwen in de IT.
Drinkwaterbedrijf Vitens stopte traditioneel alle energie in het produceren van zuiver water. Dat doel staat nog steeds op nummer een, maar met het aantreden van ceo Lieve Declercq worden ook zakelijke en commerciële kansen beter benut.
‘Verslavend leuk’, vindt Ster directeur Arian Buurman de balanceeract tussen de drie p’s van publiek, privaat en politiek.
'Er is een onderscheid tussen veranderen en transformeren. Verandering komt vaak pas tot stand als de externe omstandigheden daartoe dwingen, als er een noodzaak is. Transformatie is niet extern ingegeven, maar intrinsiek gedreven.'
- Management Scope 03 2017
Eiffel levert als kennispartner inhoudelijke bijdragen op het gebied van verandermanagement.